Kumaş Haslık Değerlerini Belirleme İşlemleri
Tekstilde üretilen kumaşlara bir dizi testler yapılarak sağlamlıkları ve gündelik yaşam şartlarına karşı tepkileri ölçülmektedir. Bu ölçümlere göre kumaşlara sağlamlık, yumuşaklık, sıvı temasından etkilenme ve çeşitli hava şartlarına karşı direnci ölçülmektedir.
Bu testler neticesinde tekstil firmaları kalite yönetimini belirler ve kullandığı malzemelerin seçimini daha dikkatli yapar.
Bu yazımızda sizlere tekstil kumaşlarına uygulanan Haslık Testlerini anlatacağız.
Haslık Çeşitleri
- Renk Haslığı
- Sürtünme Haslığı
- Işık Haslığı
- Yıkama Haslığı
- Ter Haslığı
- Hava Koşullarına Dayanıklılık
Renk Haslığı Nedir?
Renk haslığı, boyalı ve baskılı tekstillerin üretimi, kullanımı ve bakımı sırasında karşılaştıkları çeşitli etkilere karşı koyabilme özelliğidir. Tüm kullanım ve bakım özelliklerini kapsayan mutlak bir renk haslığı yoktur. Renklendirilecek tekstil yüzeylerinin, kullanım amacı belli olmalıdır. Örneğin, perdeler ve bahçe mobilyaları özellikle ışık haslığı yüksek renklerle, iş elbiseleri ise kaynar yıkamaya dayanıklı boyalarla boyanmış olmalıdır.
Sürtünme Haslığı Nedir?
Yaş ve Kuru Sürtünme Haslığı olarak ikiye ayrılır. Sürtünme haslığı, boyamaya ya da baskıya bağlıdır. Sürtünme haslığını etkileyen faktörler:
- Lif cinsi
- Boyar madde
- Boyama yöntemi
- Renk koyuluğudur.
Has boyalar bile koyu boyandıklarında, ıslak sürtünmede renk atarlar. Bunun nedeni, genellikle lif yüzeyinde fazla miktarda bulunan boya maddesidir.
Işık Haslığı Nedir?
Işık haslığı renkli tekstil yüzeylerin güneş ışıklarına karşı renklerini koruyabilme direncidir. Uzun süre güneş ışığına maruz kalacak olan tekstil yüzerlerinin (örn. Perdeler) yüksek ışık haslığına sahip olması gerekir.
Yıkama Haslığı Nedir?
Yıkama haslığı boyalı ya da baskılı tekstil yüzeylerin yıkama işlemine karşı rengini koruyabilme direncidir. Her lif cinsi için uygun bir boyar madde vardır. Tekstil yüzeyleri, uygun bir boyar maddeyle boyanırsa belirli bir yıkama haslığına eriştirilebilir.
Kaynatma Haslığı Nedir?
Doksan derece ve üzerindeki yıkamalarda olması gereken renk haslığına kaynatma haslığı denir. Erkek gömlekleri, iş önlükleri, iş giysileri, mutfak ve yatak takımları, mendiller vb. kaynar yıkamaya dayanıklı olmalıdır.
Ter Haslığı Nedir?
Renkli iç veya üst giysiler terleme sonucunda renk atmamalıdır. Uygun boyar maddelerin kullanımı ile bu haslık sağlanabilir.
Terlemeye karşı haslıklar giyimde büyük önem taşır
Hava Koşullarına Dayanıklılık
Bayrak, çadır ve örtü olarak kullanılan tekstil yüzeyler ışık, nem, rüzgar vb. karşı dayanıklı olmalıdır. Bu amaca yönelik boyar maddeler mevcuttur.
Haslık Deneyleri ve Özellikleri
Boyanmış ya da baskılı tekstil materyalinin en önemli özelliği renk haslığıdır. Boyar maddelerin haslıklarını belirlemek için, çeşitli deneylere gerek vardır. Haslık değerleri bu deneyler sonucu belirlenir. Günümüzde renk haslığı testleri, uluslar arası birliktelik sağlamak için özel laboratuarlarda ve ISO kriterlerine göre yapılmaktadır.
Örneğin, ışık haslığı, günümüzde laboratuarlarda özel soldurma lambaları kullanılarak tayin edilir. Belli bir süre soldurulan renkli tekstil materyali, ışık haslığını ölçmeye yarayan skala ile karşılaştırılarak değerlendirilir.
Yıkama haslığı, test edilecek boyalı kumaşla, beyaz renkli bir kumaşın birbirine dikilmesinden sonra, bir arada yıkanması ve yıkama sonucunda beyaz renkli kumaşın ne kadar lekelendiğinin özel skala ile karşılaştırılması ile belirlenir.
Ter haslığının belirlenmesi için, test edilecek renkli kumaş ile beyaz renkli bir kumaşın birbirine dikilmesinden sonra, ter sıvısının özelliklerinin ve yapısının bir örneği olabilecek şekilde hazırlanmış bir çözelti ile ıslatılır. Renk değişikliği ve beyaz kumaşın lekelenme derecesi, skala yardımıyla değerlendirilir. Ter haslığı deneyi, Asidik Ter Haslığı ve Bazik Ter Haslığı olmak üzere iki şekilde tespit edilir.
Sürtünme haslığının belirlenmesinde ise, boyanmış yada baskı yapılmış kumaşın beyaz renkli pamuklu bir kumaş üzerine sürtülmesi, beyaz pamuklu kumaşın renklenmesine sebep olur. Bu işlem, crockmetre adı verilen bir cihaz ile yapılır. Beyaz pamuklu kumaşın yaş ve kuru olmasına göre iki tip sürtünme haslığı belirlenir. Beyaz pamuklu kumaşın lekelenme miktarı özel skala ile karşılaştırılarak sürtünme haslığı değerlendirilir.