Peçeteler yemek esnasında kullanılan kumaş veya kâğıttan yapılmış servis araçlarıdır. Peçeteler ayrıca dize serilerek elbiseye yemek ve içeceklerin dökülmesini önler. Peçetelere çeşitli şekiller verilerek masanın daha güzel ve estetik görünmesine de katkıda bulunur.
Peçete için Kumaş Seçme
Peçeteler genellikle 6’lı ve 12’li setler hâlinde satılır. En kaliteli kumaş peçeteler iplik sayısı yüksek ve keten pamuk karışımı peçetelerdir. İşlemeli kumaş peçeteler özel davetlerin vazgeçilmezidir. Peçeteler kullanıldıkları yere göre ayrılmaktadır ve kumaş seçiminde de bu özelliğe dikkat edilmelidir.
Yemek peçeteleri;
İşletmenin sınıfına ve servisin kalitesine göre keten, pamuklu veya teri-koton kumaşlardan yapılır. Yemek peçetelerinde, emicilik, tutuculuk ve kolay temizlenebilirlik gibi özellikler bulunmalıdır. Ayrıca, dekoratif amaçlı kullanılan kumaş peçetelerin kolay şekil alabilme özelliğine de sahip olması gerekir. Peçetelerin rengi masa örtüleri ve salonun diğer tefrişi ile uyumlu olmalıdır. İşletmelerde ağırlıklı olarak beyaz renk seçilirken açık tonlarda renkli olanlar da kullanılmaktadır.
Kahvaltı ve çay peçeteleri;
Keten, pamuklu veya teri-koton kumaşlardan yapılır.
Servis (garson) peçeteleri;
Beyaz renkli pamuklu ya da keten kumaştan yapılan peçetelerdir.
Tepsi (manşet) peçeteleri;
Elde üretilen pek çok çeşitleri bulunmaktadır. Günümüzde kullanım kolaylığı vermesi açısından kâğıt olanlar (dolly) kullanılmaktadır, hem desenli olmaları hem de çeşitli ebatlarda olmaları sebebiyle kullanımı oldukça yaygındır.
Peçete Model Seçme
Peçete yemek masalarının vazgeçilemeyen unsurlarındandır. Model seçiminde; kullanı- lacak kenar temizleme çeşidi, kullanılacağı yer ve kullanılacak kumaş cinsi göz önünde bulundurulmalıdır.
Kumaş Hesaplama
Kumaş peçeteler kullanım alanlarına göre farklı ebatlarda olabilir. İçecek peçetesi genellikle karedir, içecek ve ordövler servis edilirken kullanılır. Öğle yemeğinde kullanılan kumaş peçeteler birkaç santim daha büyük, akşam yemeği için kullanılan kumaş peçeteler ise diğerlerinden de büyüktür. Kumaş peçetelerin ebatları en az 35×35 cm olmalıdır. Peçete kullanımındaki mantık; ne kadar fazla yemek varsa o kadar yemek dökülme riski olduğudur, bu nedenle de büyük peçeteye ihtiyaç duyulacağıdır.
Peçete Kesim Yapma
- Yemek peçeteleri; boyut olarak kare biçimli olup 45 X 45 cm ile 60 X 60 cm arasında değişebilmektedir. Bunların en kullanışlı olanları, 50 X 50 cm boyutlarında olanlardır. Bu ölçülere uygun kesim yapmaya dikkat edilir.
- Kahvaltı ve çay peçeteleri; kahvaltı servisinde kullanılan servis araçlarında olduğu gibi kahvaltı ve çay peçetelerinin boyutları yemek peçetelerine göre biraz daha küçüktür. Genellikle, 35 X 35 cm ile 40 X 40 cm boyutları arasında olur. Kumaş kesiminde dikkat edilmelidir.
- Servis (garson) peçeteleri; 60 X 60 cm boyutlarında olan peçetelerdir.
- Tepsi (manşet) peçeteleri; ebatları kullanılacağı tepsinin boyutlarına göre değişmektedir. Ölçü belirledikten sona kumaş kesimi yapılır.
Peçete Süsleme Yapma
Peçete süslemesinde gereken malzemeler; püskül, pul ve boncuklar, işleme malzemeleri, hazır gereçler ve benzeridir. Süsleme tekniğine uygun malzeme temin ederken ne kadar tüketileceği tespit edilmelidir. Günümüzde moda ve gelişen endüstrinin etkisiyle süslemelerde farklı tasarımlara ve sınırsız malzeme çeşitliliğine rastlanmaktadır. Peçetelerde kullanılan süsleme teknikleri şunlardır:
- Örgü tekniği ile süsleme; tığ oyası, iğne oyası, beş şiş danteli (triko danteli), firkete gibi teknikler ayrı ayrı veya karma şekilde uygulanarak peçete kenarlarının süslemesi yapılmaktadır.
- İşleme tekniği ile süsleme; el nakışı, makine nakışı ve sanayi nakışları ile uygulamalar yapılabilir. Basit nakış iğneleri, aplike, gölge işi, çin iğnesi, beyaz iş, Maraş işi, Türk işi, Antep işi, antika ve ajur gibi teknikler peçetelerde kullanılan tekniklerdir.
- Hazır gereçlerle süsleme; bu yöntemle yapılan süsleme, diğer süsleme tekniklerine göre daha kolaydır. Bunlar çeşitli dantel, fisto, gipür dantel, sutaşı, harç, kordela, kordon, saçak, püskül, düğme ve benzeri malzemelerdir. Günümüzde dantel ve harçlar çok zarif, şık ve zengin çeşitlilikte üretilmektedir.
Peçete Dikim Yapma
Peçete dikiminde kumaşa uygun renkte iplik kullanılmalıdır. Dikişin düzgün ve muntazam olmasına, ölçülerinin bozulmamasına dikkat edilmelidir. Elde ve makinede dikim teknikleri uygulanabilir.
Peçete Ütüleme
Ütüleme işlemi ürünün yüzeyini düzelterek göze hoş görünmesini sağlar. Ütülemede kullanılan araç gereçler; ütü, ütü bezi, su kabı, ütü masasıdır. Ütülemede kumaşların ham maddesine, dokuma özelliğine ve süsleme tekniğine dikkat edilmelidir.
- Kumaşların hammaddesine göre; hayvansal, bitkisel, sentetik ve madensel liflerden yapılan kumaşlar; ketenler 210–220 derece, ipek ve yün 160 derece, pamuk 180 derecede ütülenmelidir. Pamuklu kumaşlar hafif nemli, yünlü kumaşlar hafif nemli ütü bezi ile ütülenmelidir. Naylon kumaşlar ılık ütü ile ince kumaşlar ve danteller ise sıcak ütü ile ütülenmelidir.
- Kumaşların dokuma özelliğine göre; kumaş yüzeylerinin havlı olması ütü yapma tekniğini de etkiler. Bu tür kumaşların yüzeyine doğrudan ütü sürülmez, tersinden veya ütü bezinin üzerinden sıcak ütü geçirilir.
- Süslemesine çeşidine göre; peçete işleme yöntemiyle süslendiyse tersinden ve ütü bezi kullanarak ütülenmelidir. Örgü tekniği ile süslemede örgüde kullanılan ipliğin cinsi göz önünde bulundurularak ütü yapılmalıdır. Hazır gereçlerle süslemede de yine kullanılan gerecin çeşidine göre ütülenmelidir.
Peçete ütüleme yaparken dikkat edilecek teknik esaslar şunlardır:
- Kumaşın boy ipliği yönünde ütülenmesi,
- Ütü ısısının kumaş cinsine göre ayarlanması,
- Ütü ağırlığının kumaşa verilmemesi,
- Pamuk, keten gibi sık dokunuşlu kumaşlarda kaydırarak, diğerlerinde aşağıdan yukarı kaldırıp indirerek hareket ettirilmesi,
- Ütü bezi kullanılması,
- İğne üzerine ütü basılmaması,
- Teyel üzerine ütünün hafif basılması.