Kumaş analizinde sırasıyla şu yollar izlenir:
1-) Kumaşın tersinin ve yüzünün bulunması,
- Kumaşın cinsinden atkı ve çözgü yönleri ve örgüsü biliniyorsa, kapanmalar hangi taraftaysa o taraf yüzdür.
- Çözgü ve atkı farklı iplik ve elyaftan yapılmışsa değerli ipliğin örgü yaptığı taraf kumaşı yüzüdür.
- Dimi örgülü kumaşlarda kumaşın yüz tarafında çizgi olarak hatlar belirgindir. Bunlar kenara göre belirli bir açı yaparak sağa veya sola doğru gider (diminin z veya s oluşuna göre).
- Apre işlemi görmüş kumaşlarda, kumaş yüzü temizlenmiş veya yakılmış olduğundan düzgündür.
Desenli kumaşlarda desenin basıldığı kumaş desenin yüzüdür. - Düz boyalı kumaşlarda kumaşın yüz tarafı yeniyken parlaktır.
- Kumaşta havlı yüzeyler genellikle ön yüzdedir. Flanel, pazen gibi kumaşlarda ten kısmı şardonlu baskılı kısım tüysüzdür; ancak divitinde her iki yüzey şardonludur. (zımpara 1 mm civarı, şardon 1 mm’den kalın)
2-) Kumaşın çözgü ve atkı yönünün belirlenmesi,
- Kumaşın kenarı görülüyorsa kenara paralel iplikler çözgüdür.
- Çözgü ipliklerinin bükümleri atkıdan daha fazladır, bu yüzden daha sert tutumludurlar.
- Çözgü iplikleri atkı ipliklerine göre daha ince daha sık olarak görünürler.
- Katlı büküm (dublaj) yapılmış iplikler genellikle çözgüde kullanılırlar.
- Hem atkı hem de çözgüde katlı bükümlü iplik kullanılmışsa ince ve dayanıklı olan çözgüdür.
- Pamuk ve yün iplikleri çözgüde ve atkıda ayrı ayrı kullanılmışsa çözgü pamuk, atkı yündür.
3-) İplik numarası ve büküm yönü saptanması,
İplik numarası ve ipliğe verilen büküm miktarı ve büküm yönü (z büküm veya s büküm), kumaşın gramaj, tuşe, incelik gibi pek değerini etkilediği için önemlidir.
4-) İpliği meydana getiren lifin bulunması,
Kumaşta kullanılan iplik türü, çeşitli yöntemlerle (yakma, kimyasal vb) belirlenir. Kumaş tek bir tür liften üretilebildiği gibi karışım yapılmış, farklı türde lifleri içeren bir yapıya da sahip olabilir. Bu neden birden çok test yapmak gerebilir.
5-) Kumaş örgüsünü bulup, gerekirse resmini (örgü deseni) yapmak,
Bir cımbız yardımı ile iplikler sıra ile sola çekilerek bir kurşun kalemle kesişmeler kareli kağıda geçirilir. Çözgü ipliğinin üstte olduğu kesişme noktalarına, kağıt üzerinde çapraz işareti konularak ilk çözgü ipliğinin yaptığı kesişme düzeni atkı yönünde tekrar edinceye kadar bu işleme devam edilir. Bu işlemler sırasında renkli veya değişik özellikte ipliklerde belirtilerek çözgü planıda yaparken kolaylık sağlanır. Daha sonra da kareli kağıt üzerinde örgünün çözgü yönündeki tekrar noktası saptanır.
6-) Çözgü ve atkı sıklıklarının belirlenmesi,
Çözgü ve atkı sıklığı 1 cm² alanı büyüten ve lüp adı verilen büyüteçle kolay bir şekilde bulunur. Bu işlen yapılırken lupün dikdörtgen kenarları kumaşın atkı ve çözgü yönüne paralel konur ve örgü üzerinden 1 cm uzunluğundaki bölgeye giren iplikler sayılır. Eğer örgü, ipliklerin sayılmasına güçleştirecek kadar karışıksa o zaman kumaşın uygun kenarı bir cetvel üzerine paralel konularak cımbızla veya büyüteçle iplikler kumaş kenarındaki saçak kısmından da sayılabilir.
Resim 2.2: Atkı atma
7-) Kumaş dokutulacaksa: üretim için gerekli iplik miktarını bulabilmek için çözgü ve atkı ipliklerinin kısalma yüzdelerinin bulunması,
Gerek atkıda gerekse çözgüde iplikler kesişme yapabilmek için kıvrım alırlar ve bu nedenle kumaş tezgahtan çıkarılınca hem enden, hem de boydan çeker. Apre işlemleri sonucu bu çekme daha fazla olur ve mamul kumaşta iplikler biraz daha kıvrım alarak kısalırlar.