Maraş İşi Tanımı
Maraş işi tek yüzlü bir işlemedir. Desen, işleme ve kabartma kartonları çiriş ile hazırlanan, deseni kartondan özel bıçağı ile oyularak kumaşa yapıştırılan, kartona gerilerek cülde denilen özel tezgahta çok katlı sim yada sırma ile alttan mumlanmış iplikle karşılıklı tutturularak yapılan işleme tekniğidir.
Aynı işlem yan yana uygulanarak işlenir. İşleme tekniği araç ve gereçleri diğer işlemelerden farklıdır.
Resim 1.1: Maraş işi ile işlenmiş bindallı
Maraş İşi Tarihi Gelişimi
Yapılan araştırmalar ve Maraş’ta bu işi yapan ustaların verdikleri bilgiye göre Maraş işi XVI. Yüzyıldan itibaren ülkemize yapılmaktadır. O tarihten beri yerleşmiş, benimsenmiş ve geliştirilerek, milli işimiz haline getirilmiştir.
Bu işleme Maraş ilinde yapıldığı için “MARAŞ İŞİ” adını almıştır. Maraş’ta halk arasında “SIRMA İŞİ” olarak adlandırılır.
Müzelerde, geçmişte yapılmış Maraş işinin çok değerli ürünleri bulunmaktadır. Bu ürünler hem teknik hem de malzeme açısından son derece önemli örneklerdir.
Günümüzde Maraş Kız Meslek Lisesi ile olgunlaşma enstitülerinde özel olarak kurulan atölyelerde Maraş işi tekniği ile ilgili çalışmalar sürdürülmektedir.
Desen Çizmede Kullanılan Araç ve Gereçler
Desenler örnekleri, Parşömen kâğıdı, Kurşun kalem (3H,HB,2B), Toplu iğne, Makas
Maraş İşi Tekniğinin Özellikleri
Kumaş Özellikleri; Maraş işi kadife, saten, deri, ipek, yöresel dokumalar üzerine uygulanabilir. Bu teknikte işlemeden önce kumaşla karton arasına astarlık kumaş konur.
Astarlık kumaş seçerken üstteki kumaşın kalınlığına uygun olmasına dikkat edilir; organze, mermerşahi, tafta, yıkanmış patiska, yün tela kullanılabilir.
İplik Özellikleri; Maraş işinde iplik olarak altın ve gümüş sırma, sim, ipek, keten ve pamuk iplikler kullanılmaktadır. Üstte kullanılan iplik aşağıya, aşağıdaki iplik ise yukarıya çıkmaz. Altta kullanılan ipliklerin dayanıklılığını ve kayganlığını artırmak için balmumu ile mumlanır.
Deseni Kumaşa Geçirme; Özellikleri Desen kumaşa çizilmez. Maraş işine özgü olarak, oyarak desen geçirme tekniği kullanılır.
Desen Özelliği; Desenlerin birbirlerinden bağımsız olmaması ve desen içinde kopukluklara az yer verilmesidir.
Maraş işinde desenler doğadan stilize edilerek tekniğine uygun olarak işlenmektedir. Desenlerde genellikle çiçek, yaprak ve dallardan oluşan kompozisyonlar kullanılmıştır. Hayvan figürlerine az rastlanılmakta, bayrak, sancak, flama ve pano işlemeleri üzerinde yazı olarak tercih edilmektedir. Kıvrımlı dallar, kabartmalı çiçekler, tuğralar ve diğer yazılı desenlerle bezemeler oluşturulur.
Desen İçin Faydalanılan Kaynaklar
Eski işlemeler, Müzeler, Desen kitapları, Dergiler, Geometrik şekiller, Beyaz iş desenleri, Doğa, İşleme desen defterleri,İşlenmiş ürün örnekleri
Maraş İşinin Uygulandığı Yerler
Çeşitli ebatta örtüler, panolar, fantezi elbiseler, dekoratif eşyalar, bayrak, flama, kemer, iğne, broş, küpe, çanta, ayakkabı, gözlük kılıfları vb. işlerde uygulanmaktadır.
Resim 1.2:Maraş işi örtü Resim 1.3:Maraş işi çanta
Maraş İşi Tekniğinde Kullanılan Kumaşlar
Çok seyrek olmayan, yüzeyi düzgün ve sık dokunuşlu tüm kumaşlara ve deri üzerine işlenebilir.
Çeşitleri
- Yöresel kumaşlar (Ödemiş ipeği, Rize keteni, vb.), Kadife, İpek, Saten, Tafta, Keten, Jorjet, Birman, Deri.
Özellikleri
Sık dokunuşlu kumaşlar üzerine uygulanır İşleme kumaşını desteklemek için kumaş kalınlığına uygun astarlık kumaş ya da tela kullanılır.
Maraş İşi Tekniğinde Kullanılan İplikler
Çeşitleri
Maraş işi altın ve gümüş rengi sırma, sim, ipek, koton vb. ipliklerle işlenmektedir. Alt ipliği olarak dayanıklı (pamuklu) iplikler kullanılmaktadır.
Özellikleri
Günümüzde altın ve gümüş sırmanın yerini sentetik sim çeşitleri almıştır. Bunun nedeni kolay elde edilmesi, dayanıklı ve ekonomik olmasıdır. Bunların yanında sentetik olarak üretilen simlerde daha çok renk seçeneğinin olmasıdır.
Maraş İşi Tekniğini Süslemede Kullanılan Malzemeler
Çeşitleri
Parlak ve mat tırtıllar, Pul, boncuk, inci, Beyoğlu taşı, Tahta boncuk, Atma iş yapmak, Sim kordon.
Özellikleri
Maraş işinde kullanılan bu malzemeler ürünü süslemek ve zengin görünüm kazandırmak için kullanılır.Kullanılan malzemeler Maraş işinin bir parçasıdır.
Resim 2.6: Beyoğlu taşları
Resim 2.7: Tırtıl çeşitleri