İçten Eksantrikli Ağızlık Açma Sistemlerinin Elemanları ve Çalışma Şekli
Bu tip dokuma makinelerinde eksantrikler dokuma makinesinin iki yan duvarı arasına yerleştirilmiştir. Daha az yer kaplamaktadır. Çerçevelere hareket iletilmesi daha kolaydır. Dıştan eksantrikli makinelere göre çerçeve sayısı daha azdır.
Resim 1.9: İçten eksantrikli dokuma makinesi
Bu makinelerde eksantriklerin boyları birbirinden farklıdır. 1. çerçeveye hareket veren eksantriğin boyu 2. çerçeveye hareket veren eksantriğin boyundan daha büyüktür. Örgü bez ayağı ise eksantrikler krank milinin altında bulunan vuruş eksantrik miline, tespit edilmiştir. Bu tezgâhlarda en fazla 6 ile 8 çerçeveye kadar çalışırsa da genellikle 6 çerçeveyi geçmez. İçten eksantrik tezgâhlarda çerçeveyi yukarı kaldıran eksantriğin küçük çapıdır. Çerçeveyi aşağı indiren ise eksantriğin büyük çapıdır.
Şekil 1.6: İçten eksantrik çalışma prensibi
Şekil 1.6’da 1 nu.lı dolap mili, 2 nu.lı çerçeve eksantriği, 3 nu.lı ayaklar, 4 nu.lı kelepçe, 5 nu.lı çerçeve alt bağlantı demiri, 6 nu.lı tambur ve 7 nu.lı çerçeveler görülmektedir.
Şekilde dolap mili üzerine eksantrikler örgüye göre sıralanmışlardır. Ayaklar, Eksantrik adedi ve çerçeveler aynı sayıda olup eksantrik tarafından hareket ettirilir. Ayaklar ile çerçeveler arasındaki bağlantıyı kelepçe vasıtasıyla çerçeve alt bağlantısı sağlamaktadır. Kelepçeler ile çerçevelerin aşağı ve yukarı pozisyonları ayarlanabilir.
Çerçeveler üstten yaylı tambura (6) bağlanmıştır. Bu tamburun içi yaylıdır ve eksantrikler tarafından aşağıya indirilen çerçeveleri yukarıya çeker.
Dolap mili (1), eksantrik milinden hareket alarak dönmektedir. Eksantriğin büyük çapı ayaklara temas ettiği zaman 3 nu.lı ayağı aşağıya ve böylece kelepçesi vasıtasıyla (6) çerçeveyi (7) de aşağıya çekecektir. Çerçevenin yukarıya kalkması eksantriğin küçük çapı dolap miline geldiği zaman ve yaylı tambur çerçeveyi yukarı çekecektir.
Tamburun çalışması: Çerçeve aşağıya indiği zaman hareket kolları ve yay gerilir. Eksantrik burnunun baskısı kalktığı zaman yay çerçeveyi yukarıya çekecektir. Geniş enli dokuma makinelerinde çerçevelerin paralel olarak kaldırılıp indirilmesi için yay tertibatı çerçevelerin kenarlarında olacak şekilde iki tanedir.
Dokuma makinelerinde eksantrik mili ile krank mili arasındaki oran ½’dir. Yani eksantrik mili bir devir yaparken krank mili iki devir yapmaktadır.
Bu oran değişmediğine göre eksantrik mili üzerine iki hareketli örgülerden başka örgü yerleştiremeyiz. Üç hareketli bir örgü düşünelim. Bu örgüde eksantrikler 360 derece dönüp devirlerini tamamladığı zaman üç atkı atılması gerekir. Oysa eksantrik mili hareketini tamamladığı zaman ancak iki atkı atmaktadır. Demek ki hareket uygunluğu bakımından eksantrik mili dışında fakat eksantrik milinden hareket alan bir üçüncü mile ihtiyacımız vardır. Bu mil dolap milidir ve bunun üzerine eksantrikler sıralanır. Fakat bunu yaparken devir oranlarına göre değiştirme dişlisi aracılığıyla dolap milinin devri eksantrik ve krank milinin değişmeyen ½ oranına uygun olmalıdır.
Şekil 1.7: İçten eksantrik hareketi
Şekil 1.7’de picanol makinesinin dolap mili ve hareket mekanizması görülmektedir. 1 nu.lı eksantrik mili hareketini krank milinden alır. 2 göbeği eksantrik mili üzerine kama ile sabitlenmiştir. Göbek üzerine sabitlenmiş olan 3 dişlisi 4.5.6 dişlileri aracılığıyla hareketi dolap miline iletir. 5 ve 6 dişlileri değiştirme dişlileridir. Dolap mili yani eksantrik grubu ile değiştireceğimiz her örgü için bu dişliler de değiştirilir.
İçten Eksantrikli Ağızlık Açma Sisteminin Bakım ve Ayarları
İçten eksantrikli ağızlık açma sistemlerinde hareket alma mekanizmaları dokuma makinesinin ana milinin dönme hareketini çerçevelerin inip kalkma hareketine dönüştürmektedir. Hareket genellikle manivelalar, çekme kolları, zincirler, kablolar ya da bantlardan oluşan bir takım tertibatlarla aktarılır.
Şekil 1.8’de içten eksantrikli ve negatif sistemde çalışan bir eksantrik sistemi görülmektedir. Bu mekanizmalı makinelerde çözgü sıklığı fazla olan kumaşlarda dört, altı hatta sekiz çerçeve kullanılarak ipliklerin, çerçevelerin ve gücülerin sürtünüp aşınması önlenmeye çalışılır.
Şekil 1.8: İçten eksantrik
Kumaş örgüsünü değiştirmek istediğimiz zaman genellikle kam paketi değiştirilir. Fakat bazı durumlarda kamların sırasını değiştirmek suretiyle bunların birbirlerine göre açısal konumunu dolayısıyla örgüyü değiştirmek mümkündür.
İçten eksantrikli makinelerde dokuma işlemi gerçekleşirken negatif sistemde makara tertibatı çerçevelerin ilk pozisyonlarına gelmeleri için kullanılır.
İçten Eksantrikli Ağızlık Açma Sisteminin Bakım ve Ayarlarını Yapma Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar
İçten eksantrikli makinelerin bakım ve ayarları yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli hususlar vardır. Makine için yapılması gereken bakımlar bir çalışma cetveli hâlinde kayıt altında tutulmalı, yapılan periyodik bakım ve ayarlar bu tabloya yetkili personel tarafından yazılmalıdır. Bu, işletme içinde bulunan makinelerin ayar ve bakımlarının karışmaması için çok önemlidir.
Bu tip makinelerde kamlar genellikle paket hâlinde bulunmaktadır. Eğer örgü değişikliğine gidilecekse kamlardan daha çok tahardan değişikliğe gidilir.
Makinenin bakımında kamların, makaraların ve ara bağlantı elemanlarının sürekli kontrol altında olması gerekir. Ayrıca yağlama işleminin üretici firmanın belirttiği kurallar doğrultusunda kullanılacak yerlerin ve yağ çeşitlerinin uygunluğuna göre olmalıdır.
İçten eksantrikli ağızlık açma sisteminde eksantrik değişimi ve bakımı dıştan eksantrikli sisteme göre zor olduğundan daha az kullanılmaktadır.