Hafifliği, dayanıklılığı ile dekorasyonda ve ayakkabı sektöründe kullanılan kendir ipi sektörde kullanılan birçok doğal life göre farklı uygulamalardan geçirilmeye en uygun liftir.
Kendir İpi Nedir?
Yıllık, iki evcikli bir bitki olan kendir, diğer bir adıyla kenevir, yem ve boya endüstrisinde kullanılabilen tohum haline getirilir. Tohumlarından yağ ve sabun endüstrisinde de sıklıkla kullanılmaktadır. Kendir ip, denizcilikte kullanılan halat ve kaba dokumaları üretmekte kullanılan gövdesinin dikliği ve içinin boşluğuyla bilinen bir liftir.
Kendir, iki çenekliler sınıfına girer. Dünyada kuzey yarıkürenin ılıman bölgelerinde yetişen kendir, ülkemizde şerbetçiotu olarak da bilinir. Doğal yetiştirilebildiği gibi kültürü yapılarak da yetiştirilmektedir. Erkek ve dişileri bulunur. Erkekler panikula, dişiler ise ufak ve sık kümeler halinde ya da strobil biçimde bulunur.
Kendir İpi Üretimi
Kendir yani kenevirin anavatanı Orta Osya’dır. Ülkemizde Gaziantep, Kastamonu, Taşköprü, Zonguldak, İzmir, Ödemiş, Tire, Burdur, Samsun, Ordu, Ünye, Fatsa, Urfa, Suruç, Birecik, Malatya ve Amasya, Merzifon, Gümüşhacıköy, Çorum, Yozgat ve Gümüşhacıköy’de kendir lifi üretilmektedir.
Kendir ipi üretiminde rutubetli ve nemli ortamlar oldukça önemlidir. Tarlada hasadı yapıldıktan sonra tohum ve kendir sapları ayrılarak lif haline getirmek için üç yöntem kullanılmaktadır.
- Biyolojik havuzlama
- Mekanik uygulama
- Kimyasal uygulama
Kendir sadece ip yapımında değil margarin, hayvan yemi, teknik amaçlı ürünler, kendir yağı da yapılabilmektedir.
Kendir ipi üretimi biyolojik havuzlama yönteminde ilk olarak kendir sapları, tek tek serilerek rutubetli ve nemli ortamlarda daha çok oluşan mantar ve mikroorganizmaların kendir saplarını çürütmesi için bırakılır. Bu işlem için en az 1-1.5 ay gereklidir. Bu yöntemle çürüme işlemi yavaş şekilde gerçekleştiğinden lifler daha yumuşak ve daha ince şekilde olmaktadır. Havuzlama yönteminde kendir sapları çayır ya da çimenlerin üzerine serilerek burada bir ya da bir buçuk ay boyunca bekletilmesiyle çevre kirliliği oluşmaktadır. Havuzlamanın yapıldığı sırada da suyun oksijeni ciddi oranda azalmaktadır. İşlemin tamamlanmasının ardından ise çevrede organik maddelerin çoğalması ve bu organik maddelerin çevreyi kirletmesi hem çevre hem de insan sağlığı için bazı ülkelerce zararlı olduğu da düşünülmektedir.
Kendir üretiminde mekanik uygulamadaysa ilk önce kendir sapları kırılır ve ezilir. Bu işlem kendir sapının liflerinin ayrılması içindir. Oluşan odunsu kısımlar liflerden ayrılır. Ancak bu yöntem giyim, moda sektörüne uygun lif üretimi değildir. Tekstil sektöründe mekanik yöntemle yapılan uygulama tercih edilmez. Çünkü mekanik yolla hücreler arasındaki pektin maddesinin yok edilmesi mümkün olmamaktadır.
Kendir lifinin üretimi için en uygun yöntem kimyasal yöntemdir. Bu yöntem sayesinde saplar, çöplerinden ayrılarak, eşit stapel uzunluğuna erişilir. Bu yöntemde ilk olarak kendir sapları kesildikten sonra alkali banyosunda basınç ile pişirilen kendir, bol su ile yıkanır ve çalkalanarak pektin maddesinden temizlenir. Temizleme işleminin ardından kurutularak fitilleştirilen kendir lifleri, pamukla karıştırılarak kendir ipi yapılır.
Kendir İpinden Neler Yapılır?
Kendir ipinden tekstil yanında birçok alanda yararlanılmaktadır. Kendir (kenevir) tohumları yağ ve hayvan yemi yapılarak değerlendirilirken liflerinden kağıt da üretilmektedir. Kendir lifi ile pamuk lifleri birleştirilerek kendir ipliği üretimi yapılmaktadır.
Kendir ipi ile gömlek, ceket, pantolon, iç ve dış giyim ürünleri, perde, paspas, çanta, perde, havlu gibi birçok tekstil ürünü yapılabilmektedir. Tekstil ve hayvancılık sektörünün yanında otomotiv ve inşaat sektörü de kendir lifinden yararlanmaktadır. Otomotiv sektöründe kaporta parçaları, kapı içi panelleri ve koltuklar kenevir (kendir) lifinden yapılırken inşaat sektöründe de yalıtımın yapılması için kullanım alanı bulunmaktadır.
Kendir ve Keten Arasındaki Fark
Giyim sektörünün en fazla kullandığı kendir ve keten lifleri arasında bazı farklar vardır.
- Ketenden tekstil yanında tohumundan yağ çıkarılabilir.
- Keten doğal olduğu için insan ve çevre sağlığına zararlı değildir.
- Keten tohumunun çok iyi şekilde temizlenerek üretim aşamasına geçirilmesi gerekir.
- Ketenin yapısı selüloz haricinde farklı pek çok madde içerir.
- Keten lifinin kalınlığı 0,014 ile 0,025 mm arasında değişir.
- Ketenin rengi sarıya çalan beyaz ve çok az olarak mavimsi görünümdedir.
- Ketenin uzun ve ince olanı daha kullanışlıdır.
- Keten, güneş ve çok sıcak suda bozulma göstermez. Ancak 120 derecenin üstündeki sıcaklıklarda deforme olur.
- Keten, pamuğa göre daha fazla nem çeker.
- Keten, doğal bir elyaf türüdür.
Kendir lifinin de kendine göre özellikleri bulunmaktadır.
- Kendir, ısırgangillere yakındır ve tık yıllık odunsu bir bitkidir.
- Kendir tohumlarından yağ ve hayvan yemi yapılırken artık otomotiv ve inşaat sektöründe de kendirden yararlanılmaktadır.
- Kendir, kağıt yapımında da kullanılır.
kaynak: yeniumitmodelistlik