Ketengiller (Linum usitatissimum) Linaceae familyasından 1 yıllık otsu bitki ve bitkinin lifidir. En eski dokuma liflerinden biridir. Mısır mezarlarında bulunan keten dokumalar bu lifin çok eski zamanlardan beri kullanıldığını göstermiştir.
Başlıca keten üreticileri;
- Rusya (% 76),
- Çekoslovakya (% 13),
- Polonya, Romanya,
- Belçika vb.dir.
Keten uygun boya geldikten sonra topraktan çıkarılır. Yapraklarından tohumlarından ve köklerinden taramak sureti ile koparılır ve güneşte kurutulur. Kurutulmuş keten gövdesinde % 25 kadar elyaf bulunur. Belçika ve İrlanda’da iyi kalite keten yetişir.
Lif ilk olarak gövdeden ayrıldığında yaklaşık 1 metre uzunluğundadır, ama işlemler esnasında lif uzunluğunda azalma olur. Lif eğirmeye hazır hale geldiğinde ise en iyi keten kalitesi için lif uzunluğu yaklaşık 40 cm’dir. liflerin uzunluğu kumaşın tüysüzlüğüne ve parlaklığına katkıda bulunur.
Elyaf haline getirilme aşamaları;
- Kavrulma
- Sıyırma
- Kaşağı (Tarama)
Bu işlemler sonucunda keten elyaf haline getirilir. Daha sonra keteni iplik haline getirme aşaması vardır. Bunu % 100 ketenden yapabiliriz. Bu durumda uzun keten iplikçiliği ve kısa keten iplikçiliği adı altında iki kısma ayrılır. Ya da farklı yüzdelerle pamuk veya viskozla nadir olarak polyesterle karıştırılır.
Dokumacılığın temel ve ilk malzemesi ipliktir. Ayancık’ta organik yöre keten ipi artık üretilmekte ve dokumalarda kullanılmaktadır. Keten dikimi ve ekimi yapılamaması durumunda organik ketenin yerini yün, pamuk ya da tiftik alır. Yün ya da tiftik yaylarla atılarak, pamuklanıp tellenmesi sağlanır. Pamuklanıp tellenen elyaftan bilek kalınlığında bödürük (Taranmış, temizlenmiş ve eğrilmeye hazır hale getirilmiş yün veya pamuk yumağı) topağı yapılarak top büyüklüğünde topaç oluşturulur. Kangal adı verilen bu topaçtan alınan uçtan kirman veya tığ yardımı ile istenilen kalınlıkta ip yapımı sağlanır.
Keten kumaş örneği
Keten mukavemetlidir, ancak pamuktan daha az uzama esnemesi gösterir ve aşınmaya daha az dayanıklıdır. Nem absorpsiyonu iyidir ve pamukla aynı şartlarda yıkanabilir. Terbiye işlemleri ile keten kumaşın yüksek çekme ve kırışma özellikleri iyileştirilebilir. Keten lifi, dünya tekstil lif üretimin sadece küçük bir kısmını oluşturur, ama onun ilginç fantezi dokusu ve keten görünüşü yapay lif kullanıcılarını diğer kumaşlarda da bu etkiyi geliştirmeye teşvik etmektedir. Şimdiye kadar dokunmuş keten kumaşları ağartmak liflerin yalnız ağartılmasından daha kolaydı ve bu lifin karışımlarını bir miktar zorlaştırmakta idi. İşlemlerdeki gelişmeler sayesinde artık keten lifleri ağartılabilmekte ve pek çok lif ile harmanlanması mümkün olmaktadır.