Haslık, bir tekstil materyalinin üretim ve kullanım sırasında karşılaştığı çeşitli etkenlere karşı gösterdiği direnme gücü şeklinde tanımlanır. Bir tekstil terbiyecisi boyayacağı bir materyal için hangi özelliklerin istendiğini ve buna uygun olarak hangi boyar maddeyi seçmesi gerektiğini bilmelidir.
Işık haslığı 8, diğer bütün haslıklar 5 ölçeği üzerinden değerlendirilir. 1 en düşük haslığı, diğer rakamlar sırasıyla daha yüksek haslıkları gösterirler.
a. Renk haslığı:
Renk haslığı, boyalı ve baskılı tekstillerin, üretimi, kullanımı ve bakımı sırasında karşılaştığı çeşitli etkilere karşı koyabilme özelliğidir. Tüm kullanım ve bakım özelliklerini kapsayan mutlak bir renk haslığı yoktur. Tekstilin, kullanım amacı belli olmalıdır. Perdeler ve bahçe mobilyaları özellikle ışık haslığı yüksek renkler ile, iş elbiseleri ise kaynar yıkamaya dayanıklı boyalar ile boyanmış olmalıdır.
b. Işık Haslığı:
Işık haslığı için 5 aşamalı gri ölçek kabul edilir. Bugün iki ayrı ışık haslığının dışındaki haslıklar için gri ölçek kullanılmaktadır. Bunlardan biri test sonucu boyalı materyalin renginde meydana gelen değişikliği ölçmeye yarayan, diğeri ise, ışık, gaz soldurması ve ağartma haslıkları dışında, diğer bütün haslıkların kontrolünde boyalı materyalin kendisine bitişik beyaz bir kumaşı lekeleme derecesini ölçmeye yarayan gri ölçektir.
Testin amacı boya veya baskı yapılmış tekstil örneğinin rengin güneş ışınlarına karşı direncinin ölçülmesidir. Işık haslıkları 1 – 8 arasında olan mavi boyalı standart yün örnekleriyle birlikte, örnek kumaş ışığının etkisinde bırakılır. Test örneğinin 8 standarttan hangisi ile aynı solma derecesi gösterdiğine bakılır.
Haslık materyalin cinsine bağlı olduğu gibi, boyamanın renk şiddetine ve mamul malın dokuma ve yüzey karakteristiklerine de bağlıdır.
c. Sürtme Haslığı:
Yaş ve kuru sürtme haslığı olarak ikiye ayrılır. Sürtme haslığı, boyamaya ya da baskıya bağlıdır. Sürtme haslığını etkileyen faktörler; lif cinsi, boyar madde, boyama yöntemi ve renk koyuludur. Has boyalar bile, koyu boyandıklarında ve ıslak sürtmede renk atarlar. Bunun nedeni genellikle, lif yüzeyindeki fazla miktarda bulunan boya maddesidir.
d. Yıkama Haslığı:
Her lif cinsi için uygun bir boyar madde vardır. Eğer uygun bir boyar maddeyle boyanırsa her tekstil yüzey belirli bir yıkama haslığına eriştirilebilir. Haslığı kontrol edecek tekstil materyali kumaş halinde ise 10 x 4 cm büyüklüğünde kesilerek alt ve üst tarafına 5 x 4 cm büyüklüğünde boyanmamış iki kumaş yerleştirilir. Bu üç parçanın dört kenarı dikildiğinde boyalı örneğin 5 x 4 cm’lik kısmı açıkta kalır. Örnek kumaş yıkama banyosuna, banyo oranı 1:50 olacak şekilde 400± C deki sabun çözeltisi konur. Örnek 30 dakika bu temparatürde yıkanır.
e. Ter Haslığı:
Renkli iç veya üst giysiler terleme sonucunda renk atmamalıdır. Uygun boyar maddelerin kullanımı ile bu haslık sağlanabilir. Ter haslığını kontrol etmek için yapay ter çözeltisi hazırlanır. Yıkama haslığı testine benzer bir kumaş örneği hazırlanarak, çözelti içine atılır ve renk solmasına göre değer saptanır.
f. Kaynatma Haslığı:
900 C ve üzerindeki yıkamalarda olması gereken renk haslığına, kaynatma haslığı denir. Erkek gömlekleri, iş önlükleri, iş giysileri, mutfak, masa ve yatak takımları, mendiller vb. yıkamaya dayanıklı olmalıdır.
g. Hava Koşullarına Dayanıklılık:
Bayrak, çadır ve örtü olarak kullanılan tekstil yüzeyler, ışığa, neme ve nitrojen oksitlerine karşı dayanıklı olmalıdırlar. Bu amaca yönelik boyar maddeler kullanılır.
h. Klorlanmış Su Haslığı:
Bu test boyalı materyalin renginin yüzme havuzlarındaki aktif klor konsantrasyonlarına karşı dayanıklılığını tayin etmeye yarar.
ı. Hiperklorit Ağartma Haslığı:
Bu test boyamanın üretimin ileriki basamaklarındaki ağartma işlemlerinde karşılaşacağı sodyum ve kalsiyum hipoklorit konsantrasyonlarına karşı dayanıklılığını kontrol etmeye yarar.
i. Peroksit Ağartma Haslığı:
Bu test her türlü tekstil materyali üzerindeki boyamanın genellikle üretim esnasında uygulanan konsantrasyonlarda peroksit içeren ağartma banyolarına dayanıklılığını kontrol etmeye yarar.
l. Klorlama Haslığı:
Üretimin ileriki basamaklarında çekmezlik apresi (yünün klorlanması) yapılacak olan yün iplik veya diğer yünlülere uygulanır.
m. Çapraz Boyama Haslığı:
Yünle birlikte kullanılacak ipliklerin renginin protein elyafa uygulanabilecek boyama metotlarına karşı dayanıklılığı kontrol etmektir.
n. Merserize Haslığı:
Boyanmış materyal merserize işleminden geçirilecek olursa materyalin renk şiddetinde azalma olmamalıdır.