Mekik oyası, Anadolu’da ve diğer ülkelerde yapılan bir çeşit oyadır. Yapılması zor gibi görünse de el alışkanlığı ile kolayca yapılabilir. Mekik oyası, birbirini takip eden zincirlerden oluşur. Oya zincirlerinden gelen iplik, ucundaki mekik ile zincirlerin içinden geçer. Mekik oyaları, desene göre yapılır. Düz renkte yapıldığı gibi farklı renkler, ayrı mekiklere sarılarak birkaç renk ile de yapılır.
Mekik Oyasının Tanımı
Mekik oyası, iplik ve mekik adı verilen bir araçla yapılan düğüm ve piko tekniğiyle oluşan oya tekniğidir.
Resim 1.1: Mekik oyası örneği
Mekik Oyasının Uygulandığı Yerler
- Yemeni
- Masa örtüleri
- Oda takımı
- Yastık
- Perde
- Yatak örtüsü
- Çarşaf kenarları
- Çeşitli örtülerin kenar temizlemeleri
- Cüzdan
- Giyim süslemeleri
- Şapka
- Kolye
- Yelek
- Şal
- Abajur
- Mendil
- Takı
Kullanım alanına göre çok çeşitli mekik oyaları bulunmaktadır.
Mekik Oyası Tekniğinde Kullanılan Desen Özelliği
Mekik oyasının desen özelliği; bitkisel motif ve geometrik motif özelliği kullanılarak yapılır.
Mekik Oyasında Kullanılan İplikler
-
İplik Çeşitleri
- Pamuklu iplikler: koton
- Keten iplikler: dantel iplikleri, sicim
- İpek iplikler: çamaşır ipeği, floş
- Yün iplikler
- Sentetik iplikler: naylon, orlon
Mekik Oyasında Kullanılan İpliklerin Özellikleri
- Koton: Pamuk ipliğinin, iki katının bükülmesinden meydana gelir. Çok bükümlü ve parlak görünüşlüdür. Çeşitli renkte çile ve yumak hâlinde bulunur.
- Dantel ipliği: Bükümlü, parlak, çeşitli renklerde piyasada bulunmaktadır.
- Çamaşır ipeği: Parlak, sağlam ve güzel görünüşlüdür. Bir katı, iki kat ipliğin bükülmesinden meydana gelir. Çeşitli renkleri ve bu renklerin tonları vardır.
- Floş: İpek bükülürken bazı lifler kopar. Bu liflerden floş yapılır. Parlak ve güzel görünüşlüdür. Çeşitli renkte ve çileler hâlinde bulunur.
- Naylon: Çeşitli renkte, çok sağlam, parlak ve bükümlü ipliktir.
- Orlon: Kalın, bükümlü, parlak ve sağlam bir ipliktir
Mekik Oyasında Kullanılan Kumaşlar
- Organze
- Keten
- İpek
- Şifon
- Terilen
- Krep jorjet
- Alpaka
- Çeşitli ipek kumaşlar
Mekik Oyası Yapımında Kullanılan Araçlar
- Mekik:
Ortadan perçinle tutturulmuş, birbirine yakın benzeri iki parçadan meydana gelen mekik oyası yapımında kullanılan bir araçtır. Fildişi, plastik ve kemikten yapılmıştır. Uzunluğu 7 cm eni 2 cm’dir. Uçlarının birbirine yakın olması ipliğin kaçmaması içindir. Perçinli orta kısmında bulunan delik vardır. Buradan oya yapılacak iplik bağlanarak sabitlenir ve mekiğe iplik sarılır.
- Makas:
Mekik oyası yaparken nakış makası fazlalık iplikleri kesmek için kullanılır.
- Tığ:
Mekik oyasında motifleri birleştirmek için kullanılır,
Mekik Oyası Yapma
Düz İlmek Yapma : Mekik ile ipliğin üzerine yapılan düğümlere düz ilmek denir.
Piko Yapma: Piko, iki ilmek arasının açık bırakılıp sonra sıkıştırılması ile meydana gelen çıkıntılara denir.
Mekik Oyası Yapılırken Dikkat Edilecek Noktalar
- Mekiğe iplik fazla sarılmamalıdır.
- Düğümleri fazla sıkmamak gerekir.
- Düğümler sol elin baş ve işaret parmağı ile tutulmalıdır.
- İplik, yapılan düğümlerin arasından rahatça geçebilmelidir.
- Mekik sağ elle yatay hareket etmelidir.