Mobilyanın Tanımı
Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlükte mobilya; oturulan, çalışılan, yemek yenilen, yatılan yerlerin döşemesini sağlayan taşınabilir eşya olarak tanımlamıştır. Mobilya, mekânların süslenmesine ve değişik amaçlarla donatılmasına yarayan eşyalardır.
Mobilya; insan ölçülerine göre tasarlanan, farklı fonksiyonları karşılayan, sanat ve tekniği birleştiren ve kullanıldıkları mekânı güzel gösteren, kullanım amacına göre mekânın donatılmasına sağlayan eşyalardır. Bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere mobilya işlevsel ve estetik değerleri yanı sıra mekânın kullanışlılığını etkileyen, içinde yaşanılan ortamların sıcak, hoş, güzel ve renkli bir mekân haline gelmesini sağlayan, sanat ve tekniği birleştiren hareketli bir donatı elemanıdır. İnsanların yaşamlarını kolaylaştıran, mekânları biçimlendiren ve kullanışlı hale getiren eşyaların tümüne mobilya denilebilir. Dolayısıyla mekâna kimlik kazandıran ve yaşanacak hale getiren en önemli donatı elemanlarıdır.
Mobilyaların Sınıflandırılması
Mimari mekânların organizasyonunda kullanılan hareketli donatılar/mobilyalar; genel olarak kullanım yerine, kullanıcı özelliklerine, stillerine, malzeme ve konstrüksiyon özelliklerine, üretim ve montaj şekline göre sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma kısaca aşağıda açıklanmıştır.
Kullanım yerine göre mobilyalar
İç mekân ve dış mekân mobilyaları şeklinde iki gruba ayrılır. İç mekân mobilyaları; eğitim mekânlarının tefrişinde münferit-tekil mobilyalar (öğrenci çizim masası, tabure, sandalye, öğretmen masası, keson, etajer, koltuk, sehpa, kitaplık, araç gereç dolabı, giyim dolabı, laboratuvar tezgâhı ve dolabı vb.) ve grup mobilyalar (okul sırası, toplantı masaları ve koltukları, oturma grubu, yemek odası grubu, ofis grubu vb.) şeklinde yer alırlar. Dış mekân mobilyaları; bahçe ve kent (park, cadde vb.) gibi özel ya da kamuya açık alanlarda kullanılan (oturma grupları, masa ve sandalyeler, banklar, çöp kutuları, bitki kasaları, çocuk eğlence parkları, kent aydınlatma üniteleri vb.) donatılardır.
Kullanıcı özelliklerine göre mobilyalar
Genç, çocuk, yetişkin, yaşlı ve engelli (farklı yetenekli kullanıcılar) mobilyaları şeklinde gruplandırılabilir.
Stillerine göre mobilyalar
İlk çağ (Sümer, Mezopotamya, Mısır, Yunan ve Roma), orta çağ (Bizans ve Roman, Gotik, Türk), yeniçağ (Lui 15, Lui 16, Barok, Rokoko, Shipendale, Heplewhite, Empire, Sheraton, Adam, Quin Anne, Directiore) ve modern çağ (Art Deco, De Stijl, Dekontrüktivizm, Art Nouveau, Post Modernizm, Neo Rasyonalizm, HiTech) olmak üzere dört başlıkta toplanabilir.
Malzeme özelliklerine göre mobilyalar
Masif (ahşap) mobilyalar, ahşap esaslı mobilyalar, plastik mobilyalar, kombine mobilyalar ve diğer malzemelerden üretilen mobilyalar şeklinde ele alınmaktadır. Masif mobilyalar tamamen ağaç malzemeden yapılan mobilyalardır. Ahşap esaslı mobilyalar ise genellikle ağaç malzemeden elde edilen yonga ve lif levhalar, kontratabla, kontrplak gibi kompozit malzemelerden yapılan mobilyalardır. Kombine mobilyaların üretiminde ise ahşap, cam, metal, seramik gibi malzemelerden yararlanılır.
Konstrüksiyon özelliklerine göre mobilyalar
Çerçeve (iskelet) konstrüksiyonlu mobilyalar, tablalı (kutu) konstrüksiyonlu mobilyalar, kombine konstrüksiyonlu mobilyalar ve kabuk (plastik) konstrüksiyonlu mobilyalar şeklinde dört başlıkta ele alınmaktadır.
Üretim şekline göre mobilyalar
Siparişe dayalı üretim (projeye göre üretim), seri (grup) üretim ve karma üretim şeklinde üç başlık altında ele alınabilir. Siparişe dayalı üretimlerde ölçüsü alınan mekânın mimari özelliklerine göre tekli üretim esastır. Seri üretimde ise aynı özelliklerde birden çok mobilyanın grup şeklinde üretilmesi esastır.
Üretim teknolojisine göre mobilyalar
Mobilyaların üretiminde elişi (manuel üretim), mekanik, grup üretim (group production), seri üretim (mass production), otomasyon (yarı / tam otomasyon), robotlar, NC (numeric control), CNC (computer numeri ccontrol), FMS (flexible manufacturing sistem), CAD/CAM (computer aided design / manufacturing), CIM (computer integrated manufacturing) ve GT (group technology) teknolojik sistemler kullanılır.
Montaj sürecine göre mobilyalar
Montajı üretim yerinde yapılan mobilyalar ve montajı kullanım yerinde yapılan mobilyalar şeklinde iki farklı şekilde ele alınabilir. Montajı üretim yerinde yapılan mobilyalar, bitmiş halde paketlenir ve tüketicinin evinde direk paketleri açılarak kullanılır. Okul sırası, tabure, masa, sandalye, sehpa vb. mobilyalar buna örnek gösterilebilir. Montajı kullanım yerinde yapılan mobilyalar ise de-monte halde üretilir ve bağlantı elemanlarıyla kullanım yerinde montajı yapılır. Elbise ve gereç dolapları, kitaplık, karşılama bankosu vb. mobilyalar buna örnek gösterilebilir.
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
AĞAÇİŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
Farid YUSİFLİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
OCAK 2022