Saraç Makinesi Çeşitleri ve Kullanım Yerleri
Ayakkabıdaki saraç dikişlerini yapan makinedir. Bu dikişler fonksiyonel veya dekoratif amaçlı olabilir. Genellikle ayna ile yüzü birleştirmede fonksiyonel dikiş olarak kullanılmaktadır (Fotoğraf 1.1).
Fotoğraf 1.1: Ayna birleştirmede kullanılan saraç dikişi
Genellikle 3 çeşit saraç makinesi kullanılmaktadır.
- Tek iğneli
- Çift iğneli
- Elektronik
Saraç Makinesine İğne Takma
Makineye iğne takarken; önce makineyı kapatınız! Bu işlem sırasında makinenin kazayla çalışması durumunda yaralanma tehlikesi vardır. Makinenın modeline, seçilen ipliğe ve çalışılacak malzemeye göre uygun iğne seçimi yapılır. Saraç dikiş makinelerinde genellikle 150 numaradan başlayarak 200 numaraya iğne kalınlıkları kullanılabilir.
İğne takmadan önce makine kapatılır. İğne en yüksek konuma getirilir. İğne vidası (1) gevşetilir. İğnenin dip kısmı iyice oturtulur. İğnenin kısa kanalının çağnoza bakmasına dikkat edilir. 1 numaralı vida sıkılır. İğnenin düzgün takılıp takılmadığı kontrol edilir.
Şekil 1.1: İğne takma
Saraç Makinesine İplik Takma
Dikiş makinelerinde iplik yolu doğru olmalıdır. Aksi halde dikiş kalitesi bozulmaktadır.
Üst İpliği Takma
Çardaktan gelen iplik, sırası ile gösterilen yerlerden geçirilmelidir. Aksi takdirde dikiş atlamaları oluşur.
Şekil 1.2: Üst ipliği takmak
Alt İpliği Takma
Dikiş işleminin doğru yapılabilmesi için alt ipliğin düzgün şekilde sarılması şarttır. Makine tablasının sağ yanında çardaktan gelen ipi masuraya saracak bir tertibat bulunur. Masura buraya yerleştirilir. İplik bir miktar el ile sarılır, mekanizma kilitlenerek masura pedal vasıtası ile motor gücünden yararlanılarak sarılır. Burada önemli olan masuradaki ipliğin eşit, sıkı ve düzgün şekilde sarılmasıdır.
- Masuraya ipliğin sarımı( alt iplik ):
- 2 numaralı bobin (masura) kancası ucuna boş bir bobin (1) yerleştiriniz.
- Şekil 1.3’te gösterildiği gibi bobin içerisine ipliği yerleştiriniz ve bobini (1) saat yönünde birkaç defa çeviriniz.
- 2 numaralı bobin sancısı ucunu ve 3 numaralı kolu aynı anda basılı tutun ve bobin sarnıcını çalıştırınız.
- Bobin 1 üzerindeki ipliğin gerilimi 4 numaralı vida kafası ile ayarlanabilir.
- Bobin sarnıcı bobin (1) tamamen dolduğunda otomatik olarak duracaktır.
- Eğer iplik bobin üzerine muntazam sarılmıyorsa:
- 5 numaralı somunu gevşetiniz
- 6 numaralı iplik kılavuzunu gerekli şekilde döndürünüz.
- 5 numaralı somunu sıkınız.
Şekil 1.3: Masuraya iplik sarma
- Masuranın ve mekiğin takılması
- İğneyi en yüksek konuma kaldırmak için, volan kasnağı elinizle çeviriniz.
- Masurayı sağ elinize alınız ve sol elinizdeki mekik içerisine yerleştirin, sonra masuradan alınan ipliği mekik yaprak yayı altından alarak ucunu yaklaşık 5 cm kadar çekip, mekik dışına alınız. İplik gerginlik ayarı 1 ile gösterilen vida ile yapılır (Şekil 1. 4).
- Mekik mandalı (1) kaldırılır. Mekik, dikiş makinesi çağanozunun miline geçirilir ve gidebildiği yere kadar itilir Tık sesi duyulur (Şekil1.5).
Şekil 1.4: Masurayı mekiğe takmak
Şekil 1.5: Mekiği çağanoza takmak
Saraç Dikişi ve İplikleri
Kalın iplikle ayakkabı yüzeyinde fonksiyonel veya dekoratif amaçla yapılan dikiştir. Makinenin özelliğine bağlı olarak çok değişik şekillerde saraç dikişi yapılabilir. Fotoğraf 1.2’de değişik saraç dikişleri görülmektedir. Saraç iplikleri olarak genellikle örülmüş iplik tercih edilir. Makinede kullanmaya uygun miktarda mumlanmış fikse edilmiş örgü iplikleridir. 0.7, 0.8, 1, 1.1, 1.2, 1.4, 1.5mm olarak 7 kalınlıkta üretilmektedir. Talebe göre silindirik 16cm bobinlerde veya 500 metrelik makara tipi bobinlerde sunulmuştur.
Fotoğraf 1.2: Dikiş çeşitleri
Saraç Makinesinde Dikiş Ayarı
Makine boynu üzerinde dikiş boyu ayarlayıcısı ile istenilen sıklıkta dikiş boyu ayarlanabilir. Dikiş makineleri modellerine göre değişiklik gösterse de 0 ile 5 arasında dikiş boyu ayarlaması yapılabilir. Rakam küçükse dikiş sıkı, rakam büyüdükçe dikiş seyrek olur. Dikiş boyunu ayarlamak için, ayarlayıcının altındaki ileri geri koluna bastırıp, ayarlayıcıyı çevirmek gerekir. Şekil 1.6’ da bir dikiş makinesine ait dikiş boyu ayar mekanizması görülmektedir.
Şekil 1.6: Dikiş ayarı
Saraç Dikiş Makinesinde Basit Arızalar ve Giderme Yöntemleri
- Makineye elektrik gelmemesi: Sigortası atmış olabilir, şalteri kapalı olabilir, kabloları kopmuş olabilir.
- Dizliğin baskı ayağını kontrol etmemesi: Dizlik gevşemiştir, dizliğin vidası sıkıştırılır.
- Kayış kopması: Makine, ana tabla üstüne yatırılarak kayış yerine takılır.
- Pedalın makineye bağlantı demirinin çıkması: Pedal, makine çalışmazken yerine takılır.