Tekstil Liflerinin Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi
Tekstil ve konfeksiyon üretimi sırasında aşırı kimyasal kullanımı nedeniyle tekstil üretiminin gerçekleştiği ortamdaki hava ve suyu kirletmektedir. Dünya nüfusundaki artış ve yaşam standartlarındaki gelişme, son yıllarda tekstil tüketiminde ve üretiminde önemli bir artışa neden olmuştur. 2025 yılana kadar, toplam lif üretiminin her yıl %3,7 artış sergileyeceği tahmin edilmektedir.
Tekstil atıkları doğal elyaf, sentetik elyaf ve plastik ve metal hurda gibi aksesuarlardan oluşmaktadır. Doğal lifin bozunması, lif kaynağına bağlı olarak haftalar veya yıllar alabilir. Örneğin, yünden yapılan ürünün parçalanması 15 hafta sürer ve bir arazide bir yıl sonra neredeyse tamamen bozulmaktadır. Pamuk, tekstil pazarında dünyanın en yaygın kullanılan doğal elyafıdır. Pamuklu kumaşın ayrışması 5 ay sürmektedir. Polyester, spandeks ve naylon gibi sentetik kumaşların parçalanması 30-40 yıl sürer ve tamamen ayrışması yüz yıldan fazla sürebilir.
Pamuk elyafı en çok tercih edilen doğal elyaftır ve dünya genelinde yıllık üretimi yaklaşık 26 milyon tondur. Pamuk lifi üretiminde kullanılan su miktarı, tarım sektöründe kullanılan toplam su miktarının % 57 ‘sinden fazladır ve 1 kg pamuk yetiştirmek için 20000 L suya ihtiyaç vardır Ayrıca pamuk yetiştiriciliğinde kullanılan pestisit miktarı, tarım sektöründe kullanılan toplam pestisit miktarının yaklaşık dörtte biri kadardır. Pamuk lifinin yüksek çevresel yükü, pamuk lifinin yaşam döngüsünü uzatmayı gerektirmektedir.
Çeşitli liflerin çevresel etkileri üzerine yapılan bir çalışmanın sonuçları, konvansiyonel üretim yöntemleri ile elde edilen gerek doğal, gerekse sentetik liflerin sürdürülebilirlik sıralamasında oldukça gerilerde kaldığını, geri dönüştürülmüş veya organik üretim yöntemleri ile üretilmiş liflerin daha çevre dostu lifler olduğunu göstermiştir.
Şekil 1.3. Tekstil liflerinin çevresel etkileri açısından sınıflandırması
T.C.
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
Hazırlayan: Hüseyin OKANDAN
Danışman: Prof. Dr. Hüseyin Gazi TÜRKSOY
Yüksek Lisans Tezi
Şubat 2022 KAYSERİ