TEKSTİLDE LİDERLİK VE YÖNETİCİLİK

Liderlik; İçinde bulunduğumuz çağın önemli konuları arasında yer alan rekabete ilişkin koşullarda, gerçekleştirilen işin bilindik yöntemlerin aksi şekilde başından tasarlayarak veya değişime yönelik mühendislik yardımıyla müşteri durumundakilerin taleplerini münasip bir biçimde niteliği minimum maliyetle minimum zamanda karşılamak ciddi önem taşımakta, lider ve liderlik kavramlarının karşımıza çıkmasında neden olmaktadır.

Liderlik Tanımı

Literatür kapsamında lider ve liderlik olgularının değerlendirilmesi yapıldığında, çok sayıda tanıma ulaşılabilmektedir. Bu tanımların nitelikleri yere, zamana, duruma, konuma ve şartlara bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Diğer yandan, lider hususuna yönelik geliştirilen yaklaşımlar da şekillenme göstermektedir. Lider olarak nitelendirilen birey, grup üyelerine yönelik olarak gerçekleştirmiş olduğu liderlik süresince, bu grupta yer alan üyeleri, belirli amaçlara yönelik olarak başarılı olma durumlarına sevk etmektedir. Aynı zamanda çalışmalara yönelik planlamalar gerçekleştiren ve koordinasyon yapısının oluşturulmasını gerçekleştirerek, gerekli kontrollerin yapılmasını sağlayan bir birey olma pozisyonu taşımaktadır. İfade edilen unsurların gerçekleştirilmesi ise, yeterli düzeyde yetenek ve özelliklere sahip olan kişiler tarafından şekillenme göstereceği belirtilebilmektedir.

Liderlik kavramı ise, işletmelerin devamlılığının sağlanabilmesi kapsamlı amaçların, kültürlerin, stratejilerin, kimliklerin ve kritik durumlara yönelik süreçlerin etkin bir çerçevede yürütülmesini sağlayan birey olma özelliğini taşıyabilen ve geleceğin tasarlanması odaklı çalışmalar yürüterek, ekiplerin oluşturulmasını sağlayan bireyler olma niteliğini ifade etmektedir. Diğer bir deyiş ile liderlik, belirli gruba sahip olan ve belirli amaçlara yönelik oluşturulan grupların, belirlenen hedeflere ulaşmasını sağlamada grup üyelerinin harekete geçmesini ve etkin bir nitelik oluşturmasında, bilgilerin ve yeteneklerin toplamı şeklinde ifade edilebilmektedir.

Yöneticinin Tanımı

Yönetim ifadesi, idare etme, sevk ederek idare etme anlamları içermektedir. Yönetim ifadesi, öbür bireylere işin yaptırılması, diğerlerinin aracılığıyla işin ya da görevin tamamlanmasının söz konusu edildiği hallerde kullanılagelen bir terimdir. Yönetici kavramı ise, insan kaynaklarıyla finansal kaynakların işletmenin amaçları doğrultusunda azami biçimde koordinasyon ve organizasyon sağlayan kişiyi betimlemektedir. Bir başka ifadeyle yönetici, emrindeki bireylerin hedeflere ulaşmak için bütünüyle uyumlu ve işbirliği içerinde çalışmalarını başarmış kişidir.

Yönetici, bireyler tarafından işlerin yapılmasını sağlar ya da işlerin yürütülmesini gerçekleştirir. Ayrıca kaynakları bulma, kararların verilmesi, belli amaçlara dönük faaliyetlerin idaresini yaparlar. Bütün bunları yaparken de belli bir grubun içerisindedirler. Belli bir amaç doğrultusunda bir araya gelmiş topluma ait birimler, grup olarak adlandırılır. Gruplar ya da örgütler, en az iki kişiden meydana gelir ve devamlı olarak belli vazifeleri müşterek ya da müştereklere yönelik olarak sürdürürler. Hizmete ve üretime yönelik amaçları bulunan işletmelerin tamamı örgüt olarak kabul edilir. Başka bir deyişle okul, hastane, karakol, otel gibi işletmelerin her biri bir örgüt olarak görülür. Bunun gibi ne amaç güdüyor olursa olsun örgütlerin içinde işin yapılmasına yönelik davranışlarla çalışmaların yönlendirmesini yapan, belli erekler ulaşmayı hedef olarak belirleyen bireyler, yöneticileri oluştururlar.

Yönetici konumundaki bireylerden temel beklenti, üstlerine yüklenmiş olan görevlerle söz konusu idareye yönelik görevlerin niteliği nedeniyle liderliğe ilişkin davranışları sergileme ve liderliğe ilişkin nitelikleri taşımak şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Yönetici;

• Kendiyle birlikte bulunduğu grubu kurumun amaçları doğrultusunda yönlendirme yeteneğine sahip,
• Sorunların olması durumunda sorunların üstüne giden,
• Sorunların çözümü için sürekli olarak düşünmenin yanında grubun düşünmesini sağlayan,
• Üstlendiği görevleri her daim gerekli zamanda tamamlayan,
• Yetkilerini kullanmayı beceren,
• Kaybetmeye yönelik korku nedeniyle sorumluluklardan kaçmayan,
• Görünümü ile bulunduğu yeri hak ettiği herkes tarafından kabul gören,
• Çalışma grubu ve işler hakkında bilgi sahibi olan,
• Seçim yoluyla ilerleme ve ilerletme konusunda kuralları bulunan,
• Sahip olduğu bilginin düzeyini devamlı olarak yükselten,
• Başarılar kadar başarısızlık durumlarını da üstlenmeyi bilen,
• Sahip olduğu gücü bilgisi, yeteneği ve deneyiminden alan,
• Sahip olduğu bilgiyi grubuyla paylaşma yeteneği taşıyan,
• Kendinden alt görevdeki bireylerin gelişimine olanak sağlayıp, yükselmeleriyle gurulanan,
• Gruptan fikirleri toplayarak, söz konusu fikrin kabul görmesi durumunda fikrin kimin fikri olduğu hakkında bilgi vermekten çekinmeyen,
• İşin ahlaki kuralları münasip şekilde davranış sergileyen,
• Bencil olmaktan uzak, çalışmakta olduğu işletmeye hizmeti ulu bir vazife olarak gören,
• Gerekli olduğunda ‘Hayır’ diyebilen ve
• Gerçekten anlaşılması mümkün olana kadar kalabalıklar içerisinde çoğunlukla yalnız kalma yönünde seçim yapabilen bireyi betimlemektedir.

Yönetici ve Lider Kavramları Farkları

Alanyazında grubun hedeflerle amaçlara ulaşması için belirlenmiş liderlik tanımıyla yöneticiliğe ilişkin tanımın aralarında farklılık bulunduğu yönünde yorumlara rastlanmaktadır. Fakat W.Bennis ve B. Nanus, yöneticilikle liderliğe ilişkin tanımların ayrımları hakkında farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Bennis ile Nanus yöneticiliği; herhangi bir vazifeyi yapma, mesuliyet almak ve vazifeyi sürdürme şeklinde ifade etmektedir. Liderliği ise; tesir yaratma, yönü belirleme amacıyla danışman rolü üstlenme, etkin çalışmayla dışarıdan görüntü biçiminde betimlemektedir.

Söz konusu tanımların doğrultusunda, grubun yapısı içinde idarecilerin düzenli, denetlenmeye müsait, belli şartlarda davranarak kuralların itinayla uygulanmasını dikkate aldıklarını söylemek mümkündür. Liderlerse, ileri düzeyde iletişimle, modern fikirlerin icadıyla söz konusu modern fikirlerin uygulanmasıyla ilgilenirler. Özetle söylemek gerekirse, var olan durumu koruyan birey yönetici, değişiklik yaratarak, dönüşümün başlamasını sağlayan bireyse lider ifadesiyle betimlenebilir.

Yönetici olmak esasında biçimsel olarak grubun yapısı ile ilgili bir durumu işaret etmektir. Öte yandan, liderliğe ilişkin oluşumda, biçimsel anlamda bir grubun varlığı ön koşul değildir. Yöneticilerle liderlerin benzeş niteliğiyse, gruplarda bulunan üyelerin hedefteki amaçlara yönelik hareketini sağlayarak, gruptaki bireylerin sevkleriyle idarelerine yönelik çaba sarf ederek esas hedefe ulaştırmaya yönelik eğilimleridir.

Günümüz işletmeleri liderlik konusuna fazlasıyla gereksinim duymaktadır. İşletmeler etkin liderlere sahip değillerse yalnızca mevcut yapının korunması veya tehlike oluşturacak durumları azaltmak için örgüt bağlamında faaliyetleri devam ettirmeye yönelik “yönetim” bakışıyla ilerleyen zamanlarda varlığını devam ettirmeleri zor görünmektedir. Bu nedenle, hem lider hem de liderlik kavramları, genel olarak mevcut durumdan, daha kuvvetli ilgi görmekte ve bu duruma yönelik uzmanların konuya ilişkin bilgilerini artırmaları önemli bir yapı oluşturmaktadır.

Yöneticilikle liderlik her dönem fazlasıyla bağdaştırılan fakat genel anlamda, birbirlerinden ayrık iki farklı terim olmaktadır. Bu bağlamda hem yöneticiliğe hem de liderliğe yönelik kavramlarının, birbirleri ile ilişkinin bu denli fazlaca olması ve akıl karıştırıcı bir etkiye neden olmasının temelinde, tanımlara ilişkin sınırların keskin çizgilerle çizilmemiş olması yatmaktadır. Günümüzde başarıyı sağlayan yöneticilerin gerçek anlamda lider oldukları düşüncesi hâkimdir. Esasında bütün güçlü liderlerin başarı sağlamış yöneticiler olduğunu söylemek mümkün değildir. Bütün başarı sağlamış yöneticilerin de güçlü liderler oldukları söylenemez. Günümüzde işletmeler başarı sağlamak için, yönetici bireylerden öte, yönetici konumundaki liderlere gereksinim duymaktadır.

Tablo 1.1: Yönetici ve Lider Özelliklerinin Karşılaştırılması

Tablo 1.2: Lider-Yönetici Karşılaştırması

Tablo 1.3: Lider ve Lider Olmayan Davranışlar

T.C.
İSTANBUL OKAN ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI

Enes TAMAN
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN: Doç. Dr Levent ÇİNKO
İSTANBUL, Mayıs 2019