Dikiş ipliği: Yeterli bir görünüş ve performans sağlamak için birleştirileceği giysi parçası ve dikileceği kumaşa en uygun iplik çeşididir.
Giysilerin güncelliği ve işlevi dikiş tekniklerini belirlemektedir. Bunun için dikişlerin niteliği özel bir öneme sahiptir. Bunu ise dikiş ipliği belirlemektedir. Seçimde dikişteki ipliğin davranışı önceliğe sahip olsa da makinede ki dikim işlemi sırasında iplik üzerinde yapılacak ilk talepler de dikkate alınmalıdır. Farklı ilmekler ve dikiş tipleri son derece esnek plaj giysileri, örme giysiler veya daha az esnek örme eşyaları için gerekebilir. Dikişin fonksiyonuna göre her giyside farklı tip ilmekler gerekebilir.
Örneğin; kuvvetli uzun kenar dikişleri paltoların oturma yerinde esneyebilir. Güçlü dikişler ve kolay fark edilmeyen giysi kenarları özel ilmekler ve iplikler gerektirir. Giysiler, takım elbiselerde olduğu gibi dikiş miktarını azaltmak amacıyla yapıştırılabilir ara astarlar içerecek şekilde veya günlük giysiler için dikişleri açığa vuracak şekilde tasarlanabilir.
Boyanmış iplikler (bobinler)
Dikiş İpliğinin Sahip Olması Gereken Özellikler
Dikişin her bir kalite özelliğinin hangi etmenlerden etkilendiği aşağıda yer alan tabloda görülebilir. Dikiş dayanıklılığı, dikişin enine dayanıklılığı ve dikişin boyuna esnekliği ile belirlenmiştir.
-
Görülebilir ve hissedilebilir dikiş kaliteleri:
- Büzgüsüz dikiş,
- Çarpıcı süsleme dikişleri (renk ve parlaklık),
- Cildi rahatsız etmeyen dikişler,
-
İşlevsel dikiş kaliteleri:
- Dikişlerin enine sağlamlığı,
- Dikişlerin boyuna esnekliği,
- Dikişin sürtünmeye dayanıklılığı,
- Dikişin renk haslığı,
- Gündüz ve gece renginin aynı kalması,
- Dikiş çizgisinin çekmemesi,
- Temizlemeye karşı dayanıklılık,
Dikişin enine dayanıklılığı ve boyuna esnekliği
Dikiş ipliği bir bağlantı öğesi olarak dikişlerde oluşan tüm kuvvetleri aktarmalıdır. Bu bağlamda tüm hareketlere esnek bir şekilde uymalıdır. Çok kalın dikiş ipliği kullanıldığında sağlamlık söz konusu olsa da büzülmeler oluşabilir. Küçük iğne delikleri olan makine iğneleri için çok ince dikiş iplikleri kullanılmalıdır. Yeterli bir dikiş dayanıklılığı (enine dayanıklılık, boyuna esneklik) sağlayabilmek için, ince dikiş ipliklerinin uygun bir kopma dayanıklılığına ve esnekliğine sahip olmaları gerekir. Bu özellik sadece poliester ipliğinde vardır.
Sürtünme Sağlamlığı
Poliester ipliğinin sürtünme sağlamlığı aynı kalınlıktaki pamuk ipliğinden 7 ile 10 kat daha fazladır.
- Yüksek bir sürtünme sağlamlığı:
- Şiddetli hareket ve yük altında dikişlerin uzun süre dayanabilmesini,
- Süsleme dikişleri ve iliklerin uzun süre giymeye ve birçok kez yıkanmaya rağmen aynı şekilde kalmalarını,
- Dikiş işlemi esnasındaki sağlamlık kaybını en aza indirerek ipliğin ilk sağlamlığı ile en iyi dikiş kalitesinin elde edilmesini sağlar.
- Bir giysi parçasının dayanıklılığının ve görünümünün zamanından önce aşınarak bozulmasını da önler.
Renk ve Haslık
Renk özellikleri, renk uyumu ve renk haslıkları olarak sınıflandırılır. Renk uyumunda; dikiş ipliklerinde renk kumaşla uyumlu veya aynı renkte olmalıdır. Üretilen mamul yıkama, kurutma, ütüleme, sürtünme ve ışıktaki kullanım sırasında dikiş ipliğindeki renk ile uyumlu tepkiler göstermelidir. İplik kullanım ömrü süresince rengini kaybetmeyecek şekilde seçilmelidir. Dikiş ipliklerinde en önemli husus renk solmasıdır. Bununla ilgili olarak, dikiş iplikleri seçilirken gerekirse ışık, yıkama, ütü vb. haslık testleri uygulanmalıdır. Ne tür işlemlerde nasıl bir renk değişimi ortaya çıktığı analiz edilmelidir.
Işık haslığında; numuneler uzun süre gün ışığında bırakılır ve sonuçlar standart mavi boyalı 8 adet kumaşla karşılaştırılarak bulunur.
Sürtünme haslığında; bir çile iplik normal basınç altında beyaz bir kumaşa birçok kez sürtülür. Beyaz kumaştaki herhangi bir lekelenme, standartlarla karşılaştırılarak bulunur.
Ütü haslığı; ıslak iplik demeti altta ıslak üstte kuru beyaz kumaş arasına yerleştirilerek 15 saniye ütülenir. Sonuçlar standartlarla karşılaştırılarak bulunur. Su testi; açık renkli bir kumaş, koyu renkli bir iplikle dikilir. Bu işlem, kumaş ya da iplik ıslak ise meydana gelebilecek lekelenmeyi görebilmek için yapılır.
Çekmezlik
Kusursuz ve düzgün dikişlerin yapılabilmesi için dikiş ipliğinin ölçüsü sabit kalmalıdır. Dikiş ipliğe bu özelliğe sahip değilse hazır giyim imalatında ara ütüleme de ya da yıkama da kimyasal temizleme maddeleri ile dikiş büzülmeleri meydana gelir. Poliester ipliklerinde kaynatma ve ısıya bağlı çekmeler % 1’in altına indirilmiştir. Böylece dikilecek kumaşın çekme değerinden daha az bir değere ulaşılmıştır.
Kumaşa Uygun Dikiş İpliği Çeşitleri
Dikilen kumaş yetersiz haşıllanmışsa veya deri, çadır bezi gibi zor dikilen materyaller söz konusu ise iplik üreticileri ek yağlama yöntemini önerebilir. Öneri yoksa ek yağlama yapılan iplik kumaş boyası ile reaksiyona girerek kumaşa leke yapabilir. Kürk dikişi, sıradan dikiş iplikleri ile gerçekleştirilemez. Minimum kalınlıkta, maksimum kuvvet ve esnekliğe sahip olmalıdır. Gerekli incelik, düzgünlük ve kayganlık verilmiş, glase uygulanmış (dikiş performansını artırmak için özel yüzey kaplama yöntemi) , Mısır pamuğundan üretilmiş iplik kullanılır. Kumaşın kalınlığına ve dikişin amacına göre kaliteli ve doğal kumaşlar için doğal iplik, sentetik dokumalar için sentetik iplik seçilmesi önerilir
Dikiş iplikleri çeşitleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.
- Pamukla bükülmüş poliester iplik; sentetik ve doğal kumaşlarda, el ve makine dikişinde çok amaçlı, kullanılır.
- Yüksek kaliteli pamukla bükülmüş poliester iplik; ince kumaşlarda kullanılır.
- İbrişim; makine üst dikişleri için yapılmış süslemek amaçlı ipliktir. Düğme iliklerinde kullanılır.
- Yorgan ipliği; pamuk ya da pamuk/pes olan kalın bir dikiş ipliğidir. Karışmaz, düğüm olmaz, bükümü açılmaz.
- Düğme ve keçe ipliği; sağlam dikiş gereken yerlerde, el dikişlerinde kullanılır.
- Uzun lifli poliester iplik; el ya da makine dikişlerine uygun düz bir ipliktir.
- %100 merserize pamuk iplik; pamuklu, yünlü vb. doğal ham maddesi olan kumaşlarda kullanılır. Örgü kumaşlar için yeterli esnekliğe sahiptir.
Dikiş İpliklerinin Piyasaya Sunuluş Şekilleri
İpliğin iplik taşıyıcısından çekilirken germe farklılığının oluşmaması gerekir. Uygun olmayan sarmalarda şu hatalar ortaya çıkabilir:
- Dikiş büzülmesi ya da iplik kopmaları,
- Dikiş görüntüsünün güzel olmaması,
- Örgü mamullerde yetersiz dikiş esnekliği,
Endüstriyel dikiş iplik bobinleri ve bobinleme şu şekilde olabilir:
- Makara,
- Silindirik bobin,
- Vicona (vaykon) veya tablalı konik bobin,
- Konik bobin,
- Bikonik bobin,
- Kokon,
- Ön sargı bobini.