Malzemenin Tanımı ve Çeşitleri
Genel bir tanımla, bir ürünün elde edilmesinde kullanılan çeşitli kaynak ve bilgilerin tamamına malzeme denir.
Giyim üretim teknolojisinde kullanılan malzemeler ana malzeme ve yardımcı malzeme olmak üzere iki sınıf altında toplanır. Giyim üretiminde ana malzeme kumaştır. Kumaşın kalitesini gramaj, genişlik, desen, dökümlülük, sıklık, sağlamlık gibi özellikleri belirler. Bu özellikler seçilecek modelin kalıp yapımında uygulanan bolluk ve dikiş payları ile dikiş ve ütü işlemlerini etkilemeleri bakımından önemlidir. Giyim üretiminde ana malzeme kumaşın dışında bazı yardımcı malzemeler de kullanılmaktadır. Yardımcı malzemeler, bir giyim parçasının oluşması için gerekli bütün ilave malzemeyi içeren kavramdır.
Ana Malzeme
Giysinin ana malzemesi olan kumaş seçiminde, o sezonun moda desenleri, rengi ve hitap ettiği yaş grubu veya tüketici kesimine dikkat edilmelidir.
Kumaşlar üretim sistemlerine göre üç grup altında toplanır. Bunlar:
Yardımcı Malzeme
Giyim üretiminde ana malzeme dışında oldukça çeşitli tekstil yüzeylerine, aksesuarlara ve garnitürlere ihtiyaç duyulur. Yardımcı malzeme giysinin hem iç, hem de dış kısmında olabilir. Düğme, iplik, fermuar ve etiket en çok kullanılan yardımcı malzemelerdir. Bunların yanında astar, vatka, lastik, kordon, kopça, kurdele, ekstrafor, tela, çıtçıt, cırt bandı, toka gibi birçok çeşitte, kalitede ve renkte malzemeler kullanılmaktadır. Devamlı değişen moda akımı ve tüketicinin her geçen gün daha da bilinçlenmesiyle bir giyim parçasının değeri, kullanılan yardımcı malzemelerin ve işçiliğin kalitesi ile orantılı olarak artmaktadır.
Günümüzde giysiler, eskiden olduğu gibi sadece örtünmek amaçlı değil; zarafet, şıklık ve prestij için de tercih edilmektedir. Buna bağlı olarak da yardımcı malzeme üretiminde ve pazarında büyük gelişme ve genişleme meydana gelmiştir.
Siparişin Tanımı ve Çeşitleri
Sipariş; belli özellikleri ve şartları barındıran, genellikle yazılı veya sözlü olarak yapılan ürün talebine denir. Giyim üretimi yapan işletmeler, üretimlerini gerçekleştirebilmek için çok çeşitli malzemelere ihtiyaç duyar. Firmalar, malzeme temininde müşteri temsilcileri ve satın alma görevlileri çalıştırır. Bu personel tarafından, firmanın ihtiyacı olan malzemelerin temini için tedarikçi firmalara yazılı sipariş verilmektedir. Bir sipariş formunda başlıca bulunması gereken bilgiler aşağıda belirtilmiştir:
- Ürünün adı ve modeli
- Ürün için kullanılacak kumaşın cinsi, rengi, baskı deseni ve miktarı
- Üretilecek ürün adedi
- Adetlere göre beden dağılımları
- Sipariş numarası
- Teslimat tarihi
Ana ve yardımcı malzemelerin sipariş miktarı, müşteriden gelen sipariş miktarı ile doğru orantılıdır. Yani firmaya gelen sipariş doğrultusunda malzeme tedarik edilir. Verilen siparişin miktarı veya verildiği aşamaya göre siparişleri sınıflandırmak mümkündür.
Bunlar:
- Ön sipariş
- Asıl sipariş
- Ek sipariş
- Tek adetli sipariş
Ön Sipariş
Ülkemizde giyim üretimi yapan işletmelerin büyük bir bölümü sipariş üzerine çalışmaktadır. Alıcı firma, üretici firmaya koleksiyon oluşturmak için düşük adetlerde sipariş verir. Alıcı firmadan üretici firmaya koleksiyon oluşturmak için ve üretici firmadan tedarikçi firmaya gerekli malzemelerin temini için verilen siparişlere ön sipariş denir.
Müşteri konumunda olan firma koleksiyon çalışması ile piyasanın nabzını ölçerek kendini riske atmaz. Eğer yaptırmış olduğu ürün piyasa tarafından talep edilirse yüksek miktarda siparişe geçer. Koleksiyon oluşturmak, sipariş adetlerinin düşük olması nedeniyle, üretici firma için oldukça maliyetli ve zahmetli olmaktadır. Fakat asıl siparişten önce verildiğinden, o sipariş için bir anlamda ön hazırlık dönemidir. Yüksek miktarlı sipariş verildiğinde, üretim planlaması ana ve yardımcı malzeme organizasyonu ön sipariş aşamasında yapıldığından dolayı üretici firma için sağlıklı bir üretim ortamı hazır olmaktadır.
Asıl Sipariş
Koleksiyon siparişinin yapılmasından sonra, sezon başında ya da sezon başına yakın bir zamanda alıcı konumdaki giyim işletmesi tarafından üretici firmaya sipariş edilen ürün yelpazesine asıl sipariş denir. Bu aşamada verilen sipariş adetleri oldukça yüksek ve zaman alıcıdır.
Ek Sipariş
Sezon başında verilen asıl siparişe ilave olarak sezon ortasında verilen siparişlere ek (repete) sipariş denir. Repete siparişin verilmesinin nedeni, o ürünün piyasa tarafından tahmin edilen süreden daha kısa sürede tüketilmesi ve talebin devam etmesidir. Ek siparişte verilen adetler asıl siparişteki kadar olmasa bile yüksek miktarlarda olur. Daha önce asıl sipariş döneminde edinilen bilgiler doğrultusunda kısa sürede malzeme siparişi ve üretim gerçekleştirilir
Tekli Sipariş
Mümessil firmalar tarafından piyasa araştırmaları sonucu uygun olduğu düşünülen ürünlerin, üretici firmalara birer takım yaptırılmasına tekli sipariş denir. Bu ürünleri hazırlamak için birkaç metre ve adetlerle ifade edilen ana ve yardımcı malzemelere ihtiyaç duyulur.
Sipariş Sözleşmesi
Sipariş sözleşmesi kısaca alıcı ile satıcı arasında hazırlanan bir anlaşmadır. Her şirketin mutlaka bir sipariş (satın alma) sözleşmesi vardır ve diğer bir firmaya göre farklılık gösterse de içerik bakımında benzemektedirler. Sipariş sözleşmesi imzalanmadan önce, sipariş edilecek olan malzeme satıcı firmadan numune şeklinde tedarik edilir ve bir fiyat alınır. Alıcı firma istediği, düşündüğü kalitede ve fiyatta olması halinde, istediği miktarda malzeme sipariş eder. İki firma arasında sipariş sözleşmesi imzalanır. Bir sipariş sözleşmesinde bulunması gerekenler başlıklar aşağıda verilmiştir. Sipariş sözleşmesi alıcı ile satıcı firmalar arasındaki siparişin gerçekleşebilmesi için taraflarca ya da alıcı firma tarafından düzenlenir.
- Alıcı ve satıcı firmalara ait açık bilgiler
- Alınan ve satılan malzemelere ait bilgiler
- Sözleşmenin konusu
- Sipariş geçerlilik durumları
- Fiyatta olabilecek değişikliğe ait durum
- Kalite garantisi
- Malzemenin teslim şartı
- Satın alınan malzemenin teslim edileceği adres ve zamanı
- Teslimat ve ayıplı malzeme sorumluluğu
- Sipariş fazlalılığı
- Ödeme şekli ve süresi
- Feragat
- Sır saklama yükümlülüğü
- Sağlık şartları ve malzemenin muhafazası
- Sözleşmenin süresi
- Anlaşmazlıkların çözümü ve yetkili merci
Ana ve Yardımcı Malzeme İçin Piyasa Araştırması
Bir ürünün meydana gelebilmesi planlı çalışmalar sonucunda gerçekleşir. Ürün sadece kesim ve dikimden meydana gelmemektedir. Stilist ve modelistin ortak olarak hazırladığı numune ürünün çeşitli renklerde ve sayıda üretilebilmesi için malzeme, zaman ve emeğe ihtiyaç vardır. Üretici firma aldığı sipariş miktarına göre ana ve yardımcı malzeme ihtiyacını karşılamak için piyasa araştırması yapar. Piyasa araştırması yapılmasının üç önemli nedeni vardır.
Bunlar:
- İstenen malzemenin kalitesi
- Fiyatı
- Temin süresi
Ana ve yardımcı malzeme için piyasa araştırması en az 3 firmadan teklif alınarak yapılır. Teklif aşamasında fiyat ve ürünlerden birer örnek alınır. Satıcı firmalar müşterinin istediği malzemeden istenen özelliklere sahip olanları -gerekirse örnek çalışmalarıyla- fiyat tekliflerini gönderir. Bu teklifler genellikle yazılı olarak gerçekleşir
Ana Malzeme Siparişi
Ana malzeme için piyasa araştırması yaptıktan sonra sipariş verilir. Kumaş siparişi yazılı olarak, genellikle de faks yolu ile gerçekleştirilir. Sipariş yazılı olarak verildiğinden, siparişten kaynaklanacak olan her tür olumsuzluk siparişi veren kişiye ait olacaktır. Bu nedenle siparişi yazarken dikkatli olmak gerekir. Kumaş sipariş formu firmalara göre farklılık gösterir. Bu formlarda bulunması gereken başlıca bilgiler aşağıda belirtilmiştir.
- Kumaşın çeşidi
- Lif karışımı
- Renk isimleri ve renk numaraları
- Renklere göre ağırlık ya da uzunluk cinsinden miktarları
- Kumaşın eni ve metre tül ağırlığı
- Sipariş numarası
Yardımcı Malzeme Siparişi
Yardımcı malzemelerin de siparişleri piyasa araştırmasından sonra gerçekleştirilir. Yardımcı malzemelerin sipariş formunda bulunması gerekenler kumaş sipariş formundaki gibidir. Her yardımcı malzeme sipariş formu da malzeme çeşidine göre farklılık gösterebilmektedir. Örneğin, fermuar siparişinde başta fermuarın çeşidi ve uzunluğunun belirtilmesi önem taşırken, çıtçıt siparişinde sadece çıtçıt çapı önem taşır. Dolayısıyla yardımcı malzeme siparişi verilirken malzemenin çeşidi göz önüne alınarak istenen tüm özellikler belirtilmelidir.