YÜN TARAK MAKİNESİ

KAMGARN TARAK MAKİNESİ

İplik teknolojisinde, elyafın açılması, açılan elyaf içindeki yabancı maddelerin temizlenmesi ve liflerin birbirine parelel hâle getirilip iplikte düzgün ve eşit bir dağılım göstermesi temel prensiptir.

Görevleri

•  Yün liflerini tek lif hâline gelinceye kadar açmak ve parelelleştirmek,
•  Elyaf içindeki kısa lifleri, toz, pıtrak gibi yabancı maddeleri temizlemek, nopeleri açmak,
•  Yün liflerini harmanlayarak daha homojen bir bant elde etmek,
•  Çıkışta numarası belli bir bant elde ederek tops hâlinde sarmak veya kovalara doldurmak.

Çalışma Prensibi

Besleme haznesine elle veya otomatik olarak gelen materyel terazi kefesine iletilir ve kefe açılarak besleme bandı üzerine tarak bant numarasında değişim olmaması için birim zamanda eşit miktarda elyaf beslemesi yapılır.

Boğaz silindirleri vasıtasıyla avantrene gelen elyaf açılarak sevk silindiri ile tambur – alıcı-çalışıcı grubuna taranması için iletilir. Tarak makinesinde asıl tarama tambur –alıcı- çalışıcı garnitür telleri arasında gerçekleştirilir. Avantren üzerine pıtrakların ayrılması için pıtrak bıçakları yerleştirilmiştir.

Taranmış, parelel hâle getirilmiş elyaf, fırça (volant) tarafından fırçalanarak penyör garnitür telleri üzerine aktarılır. Tülbent formunu alan elyaf titreşim hareketi yapan hızar tarağı tarafından penyör üzerinden ayrılarak bant hâline getirilir ve kovalara istif edilir.

Tarak makinesinde gerçekleştirilen üç temel işlem vardır. Bunlar;

1. Taraklama
2. Alma ve nakil
3. Kabartma veya fırçalama

Bu işlemlerin gerçekleşebilmesi için silindirlerin dönüş yönleri, silindirler üzerindeki garnitür tellerinin eğim yönleri ve silindir hızlarının farkları gibi çeşitli şartlar vardır

Taraklama: Taraklama işlemi, tutamlar hâlinde bulunan yün elyafının tek lif hâlinde birbirinden ayrıldığı ve açıldığı işlemdir. Bu işlem tarak makinesinde esas olarak tambur – çalışıcı arasında meydana gelir.Kısmen de çalışıcı ve alıcı arasında da taraklama işlemi olur. Tambur – çalışıcı silindirleri arasındaki garnitür tel yönleri ters, yüzey dönüş yönleri aynı, tamburun çevresel hızı çalışıcının çevresel hızından büyüktür. Hızlı hareket eden tambur tarafından getirilen lifler taraklama noktasında, garnitür telleri tambura göre aksi yönde olan çalışıcı tarafından alınır ve lifler açılmış olur.

Alma ve Nakil İşlemi: Alma ve nakil işlemi, elyafın bir silindirden alınıp başka bir silindire transferinin gerçekleştirilmesidir. Bu işlem çalışıcı -alıcı, alıcı – büyük tambur ve büyük tambur – penyör arasında gerçekleşir. Yavaş hareket eden alt yüzey tarafından taşınan lifler,hızlı hareket eden üst yüzey garnitür tellerinin yönü dolayısıyla lifleri sıyırarak alır.

Kabartma veya Fırçalama İşlemi: Kabartma veya fırçalama işlemi, taraklamanın etkisi ile tamburun garnitür telleri arasına giren elyafın bir dairesel fırça ile kabartılarak penyörün üzerine aktarılmasını sağlar. Bu işlem fırça-tambur arasında gerçekleşir. Lifler yavaş hareket eden alt yüzeydeyken hızla dönen üst yüzey tellerinin etkisiyle fırçalanmış olur. Yani alt yüzey telleri arasına giren lifler kabartılarak yüzeye çıkartılır.

Kamgarn yün tarak makinesi şu kısımlardan oluşmuştur;

• Besleme kısmı
• Ön açma ( avantren ) kısmı
• Taraklama kısmı
• Çıkış kısmı

Besleme Kısmı: Bu kısım, ön besleme haznesi, eğik çivili hasır, geri sıyırıcı, aşağı sıyırıcı, terazi tertibatı ve besleme hasırından oluşur. Tarak makinesinde elde edilen bandın, belli uzunluk ve belli ağırlıkta olması istenildiğinden birim zamanda yapılan besleme değişiklik göstermemelidir. Bu nedenle düzgün bir besleme yapılabilmesi için terazi tertibatı konulmuştur. Tefrikle kalitelerine göre sınıflandırılmış, yıkanıp kurutulmuş ve harman yağı ile yağlanmış yün elyafı, bir işçi tarafından veya otomatik olarak ön besleme haznesine beslenir. Çivili eğik hasıra gelen elyaf yukarı doğru taşınırken geri sıyırıcı silindir fazla elyafı geri atar. Burada kaba bir açma işlemi gerçekleşirken aşağı düşen elyaf yeni gelen elyaf yığınıyla karışarak kaba bir harmanlama sağlanır. Çivili hasırda kalan elyaf aşağı sıyırıcı silindir tarafından terazi haznesine dökülür. Terazi haznesinde belli bir ağırlık sağlandığında terazinin kapakları açılarak makineye besleme yapılır.

Ön Açma (avantren) Kısmı: Bu kısım, yünü bir miktar açarak taraklama işleminin kolaylaşmasını sağlar. Boğaz silindirleri, brizör, avantren ve çalışıcı-alıcı silindir gruplarından oluşur. Boğaz silindirleri arasından geçen materyal avantren silindirine gelir. Çalışıcı-alıcı ve avantren silindirleri arasında bir miktar açılma sağlanarak elyaf sevk silindiri vasıtasıyla tambura sevk edilir

Taraklama Kısmı: Bu kısım tarak makinesinin asıl görevi olan taraklamanın, yani yün elyafının tek bir lif hâline gelinceye kadar açıldığı kısımdır. Tambur, çalışıcı ve alıcı silindir grubundan oluşur. Avantrenden tambura geçen elyaf, tambur ve çalışıcı silindirleri arasında, silindirlerin hız farkından ve tarak tellerinin ters yönde olmasından dolayı taranarak açılır. Alıcı silindir ise çalışıcı silindir üzerinde kalan lifleri tekrar tambur üzerine verir. Kimi kamgarn yün tarak makinelerinde birden fazla taraklama kısmı bulunabilir. Diğer taraklama kısmının birinci kısımdan farkı, garnitür tellerinin daha ince ve ekartman ayarlarının daha kapalı olmasıdır. Böylece daha ince bir taraklama işlemi gerçekleşmiş olur.

Çıkış Kısmı: Bu kısım, penyör, hızar tarağı, bant hunisi, kalender silindirleri ve sarma silindirlerinin oluşturduğu kısımdır. Tamburdan penyöre geçen lifler, penyör yüzeyinde tülbent formu oluştururlar. Bu tülbent formu hızar tarağı vasıtasıyla penyörden ayrılarak alınır. Band hunisi ve kalander silindirleri arasından geçirilerek bir band formuna sokulup tops hâlinde sarılır veya kovalara istif edilir

Makinede Bakım, Ayar Yapmak

Yağlama: Yün tarak makinasında yağlama işlemi, rulmanlar üzerindeki yağlama memelerinden, yağlama pompasıyla gres yağı verilerek gerçekleştirilir.

Makinede ayar yapmak:Yün tarak makinesinde ayar yapılırken silindirlerin hızları ve aralıkları (ekartman) göz önünde tutulur ve çalışıcı-tambur, çalışıcı-alıcı, alıcı-tambur, tambur-penyör gibi noktalarda ekartman ayarları yapılır ve silindir hızları ayarlanır. Yün tarak makinası ayarlarına etki eden faktörler şunlardır: Elyaf boyu Elyaf inceliği Elyafın temizliği Tambur sayısı Elyaftaki yağ miktarı Garnitür tellerinin cinsi Silindirlerin hızları Yün tarak makinesinde bulunan organların ayarları, yapılacak olan üretime göre değişiklik gösterir ve bu ayarların son derece hassas olarak yapılması gerekir. Tarak makinesi ekartman ayarları, yaprak şablon denilen aletle kontrol edilerek yapılır. Bu aletler metrik sistemde mm, İngiliz sisteminde inch’e göre tanzim edilmiş lameller hâlindedir.

Yün tarak makinası ayarlarına etki eden faktörler şunlardır:

• Elyaf boyu
• Elyaf inceliği
• Elyafın temizliği
• Tambur sayısı
• Elyaftaki yağ miktarı
• Garnitür tellerinin cinsi
• Silindirlerin hızları

Yün tarak makinesinde bulunan organların ayarları, yapılacak olan üretime göre değişiklik gösterir ve bu ayarların son derece hassas olarak yapılması gerekir. Tarak makinesi ekartman ayarları, yaprak şablon denilen aletle kontrol edilerek yapılır. Bu aletler metrik sistemde mm, İngiliz sisteminde inch’e göre tanzim edilmiş lameller hâlindedir.

Ekartman ayarlarında mesafe belirlenirken elyaf uzunluğu ve inceliği göz önünde bulundurulmalıdır. Çok kısa mesafeler, garnitür tellerinin zarar görmesine ve elyafın kırılmasına, geniş ekartman mesafesi elyaf üzerinde nope oluşmasına yol açar. Makinede kısa elyaf işlenirken ekartman mesafesi kısa, uzun elyaf işlenirken ise ekartman mesafesi uzun tutulmalıdır. Tarak makinesinde girişten çıkışa doğru garnitür sıklıkları daha da daralmalıdır. Böylece taraklama etkisi arttırılır. Çalışıcı ve alıcı ayarlarında tambura olan mesafeleri çıkışa doğru giderek azaltılmalı, hızları düşürülmeli ve tel kalınlıkları da ince olmalıdır. Elde edilecek tülbentin kalın olması isteniyorsa penyörün hızı azaltılmalı ve tambura yaklaştırılmalı, ince tülbent isteniyorsa penyör hızı artırılmalı ve tamburdan uzaklaştırılmalıdır.

Yün tarak makinesinde ekartman değerleri şöyledir;

• Boğaz silindirleri arası                     1,5   mm
• Boğaz silindirleri-avantren arası   2,5 mm
  
• Aventren -1.alıcı arası                     0,80 mm
• 1.alıcı-tambur arası                         0,60 mm
• 1.çalışıcı-tambur arası                     3 mm
• Çalışıcı alıcı arası                              0,60 mm
• 2.çalışıcı-tambur arası                     2,5 mm
• 3.çalışıcı-tambur arası                    2 mm
• 4.çalışıcı-tambur arası                    1 mm
• Tambur-penyör arası                    0,2 mm

Temizlik yapma: Tarak makinesinde şartlara ve işlenen elyafın temizlik durumuna göre garnitür tellerinin arasını dolduran döküntünün zaman zaman alınması veya tarağın temizlenmesi gerekir. Temizleme işlemi belli zaman aralıklarında değil , üretilen yarı mamül ağırlığına göre değişir. Bu temizleme işlemi işçiler tarafından elle yapılabildiği gibi vakumlada yapılabilmektedir. Eğer elle temizleme yapılıyorsa sıyırma işleminden sonra basınçlı hava üflemek suretiyle teller arası temizlenmelidir.

Kontrol Panosuna Çalışma Bilgilerini Girme

Modülün uygulanmasında kullanılan makinenin kontrol panosuna, üretici firmaların standartlarına göre üretim bilgilerini giriniz. Not: Her üretici firmanın kullandığı yazılım farklılık gösterdiği için bu kontrol panosuna çalışma bilgilerini girme işlemi uygulama esnasında gerçekleştirilecektir.