Tekstilde kullanılmak amacıyla hayvanlardan elde edilen liflerin başında yün gelir. Yün elyafı hayvansal liflerin kıl kökenliler grubuna girer. Hayvansal liflerin diğer bir grubunda salgı kökenli lifleridir.
Salgı kökenli lifler daha sonra bu başlık altında incelenecektir. Hayvansal liflerin yapı taşı proteindir. Hayvansal liflerin yıllık üretim miktarı, tüm liflerin toplam miktarının% 10’undan daha azdır. Bu miktarla dünya lif kaynaklarının çok az bir kısmını oluşturur. Ancak, bunların sınırlı miktardaki üretimi dünya tekstil ticaretindeki rollerinin önemi arttırmıştır.
1- Yün Elyafı
Elde Edilmesi: Yün lifi koyunlardan ilkbahar ve sonbahar aylarında kırkılmak suretiyle elde edilir. Koyun cinsine bağlı olarak yün, kalite farklılıkları gösterir. Dünyada koyunlardan üç farklı yün cinsi elde edilebilir;
Merinos yünleri
Asya yünleri
Crossbred (melez)yünleri
Fiziksel Yapısı: Yün lifinin enine kesiti incelendiğinde Epiderm (pul), Korteks ve Medüla(ilik) tabakalarından oluştuğu görülür.
Kimyasal Yapısı: Hayvandan elde edilen ham yün ile yıkanmış yünün bileşimi oldukça farklıdır. Temizlenmemiş yünde, deri içindeki yağ ve ter bezlerinden ileri gelen yağlar ve vakslarla birlikteter tuzları da vardır. Bunun dışında hayvanın yaşadığı ortamdan gelen ot, toprak ve dışkı atıklarıda bulunur.
2- Tiftik Keçisi Yünü
Ankara dolaylarında yetiştirilen, Ankara keçisinin uzun, parlak ve yumuşak kıllarından elde edilen elyafa tiftik denir.
Elde Edilmesi: Tiftik lifi, keçiden ilkbahar ve sonbahar aylarında kırkılarak elde edilir. Yerli keçiler yılda bir kez kırkılır ve lif uzunluğu 20–25 cm arasındadır. Yılda iki kez kırkım yapılan keçiden daha kısa ştapelli lif elde edilir.
3- Kaşmir Keçisi Yünü
Kaşmir lifinin yapısı merinos yünlerine çok benzer. Pulumsu yüzey, korteks ve medula tabakalarından oluşmuştur. Kaşmir yünün rengi; beyaz, sarı, bej, kurşuni, kahverengi ve siyah renklerinde olabilir. Bir hayvandan ancak 200 – 250 gram yün alınabilir. Yağ, kirve bitkisel artıklarından temizlendikten sonra 100 – 150 gram yün kalır.Bu bakımdan çok pahalı bir elyaftır.
Elde Edilmesi: Kaşmir keçisinin kıl örtüsü, farklı iki tür kıldan oluşmuştur. Üst tabakada kaba kıllar, alt tabakada ise ince yünler bulunur. Kıllar haziran ayında hayvandan yolunarak ya da taranarak alınır.
4- Alpaka
Güney Amerika’da yetişen deve türü olan alpakadan elde edilen elyafa alpaka adı verilir.
Alpakadan lifler kırkım yolu ile elde edilir. Görünüş bakımından tiftik yünlerine benzer. Beyaz, gri, kahverengi ve siyaha kadar giden renkleri vardır. Doğal renkleri ile kullanılan alpakanın en değerli olanları siyah ve kahverengidir. Ortalama uzunlukları 15–30 cm civarındadır. Mukavemetleri, uzunluk ve incelikleri tiftik lifine benzer. Alpaka lifi, mukavemeti ve ipeksi yumuşaklığı nedeniyle çok değerlidir. Mikroskop altındaki görüntüleri incelendiğinde lama ile aynı yapıda olduğu görülür.
5- Angora ( Tavşan Tüyü )
Tavşan türlerinin en kalitelisi olan Ankara tavşanından elde edilen elyafa angora adı verilir.
Elde Edilmesi: Angora lifleri tavşan üzerindeki tüylerin taranması veya kırkılması yoluyla elde edilir. Lifler 3–4 ayda bir kırkılır ya da taranır. Her tavşandan 200 – 400 g lif elde edilir. Yünü yumuşak, parlak, sıcak ve soğuğu geçirgenliğinin azlığı nedeniyle ticari değeri yüksektir.
6- Devetüyü
Asya ve Afrika’da yaşayan evcil bir hayvan olan devenin kıl örtüsünden elde edilen liflere deve tüyü denir.
Elde Edilmesi: Devenin derisi üzerinde iki farklı kıl örtüsü bulunur. Üst tabakadaki lifler, kalın ve kaba; alt tabakadaki liflerse ince tüylerden oluşur. Alttaki ince tüyler, devetüyü olarak adlandırılır ve ekonomik değeri çok yüksektir. Devedeki kıl örtüsü ilkbahar ve yaz başlarında kendiliğinden dökülür. Dökülen bu kıllar hayvanın gezindiği ve oturduğu yerlerden toplanır. Toplanan lifler taraklama yolu ile ince ve kalın olarak ayrılır. Ortalama olarak bir deveden yılda 2–3 kg devetüyü elde edilir.
7- İpek
Doğal ipek, Doğu Asya ile bazı Akdeniz ülkelerinde yetişen bombyxmori adı verilen ipekböceğinin ürünüdür. İpekböceğinin ana vatanı Doğu Asya ile Akdeniz ülkeleridir. Ülkemiz de daha çok Marmara bölgesinde üretilmektedir
Elde Edilmesi: İlkbaharda dut yaprakları filizlenmeye başlarken yumurtalar 20–25 °C sıcaklıkta kuluçkaya yatırılır. Yumurtalardan 8–12 gün içinde kurtçuklar çıkar .İlk çıktığında kurtçuğun boyu 3 mm’dir. Kurtçuklar olgunlaşıncaya yani krizalit dönemine kadar beş yaş devresinden geçer. Her yaş devresinde kıyılmış dut yaprakları ile beslenir, uyku dönem ile sona erer.