Mordan baskı yönteminin anlaşılabilmesi için öncelikle mordanın tanımının yapılması gerekmektedir. Doğal boyamacılığın temelinde yer alan mordan maddeleri, kısaca boyarmaddenin tekstil materyali içerisine tutunmasını sağlayan aracı bir maddedir. Bir boyama yöntemi olarak da karşımıza çıkan mordan, boyanın haslık değerini doğrudan etkilemektedir. Mordan baskı yönteminde, mordan maddesi boyarmadde olarak görülerek kalıplar vasıtası ile kumaş yüzeyine basılmaktadır.
Mordan Baskı
Mordan baskılı tekstil ürünlerine verilebilecek en iyi örneklerden biri Metropolitan Müzesi’nde bulunmaktadır. Pamuklu kumaş üzerine kalıp ile şap mordanı uygulanmış ve kırmızıya boyanmıştır.
Görsel. 2: 13-14. Yüzyıla tarihlendirilen Fustat’ta bulunmuş Hindistan’a özgü blok baskılı ve mordan boyalı pamuklu kumaş
Mordan Baskı Yöntemi
Mordan baskı özgün ve doygun renkler elde etmek için oldukça etkili bir yöntem olup aynı zamanda herhangi bir bitkinin kumaşa verdiği renkte haslık derecelerinin yüksek olacağı ve yapılan baskının uzun ömürlü olmasını sağlayacağından büyük bir önem taşımaktadır.
Yapılan araştırmalar sonucunda mordan baskının nasıl uygulanacağını gösteren Beste Bonnard’dan alınan bilgiler doğrultusunda denemeler yapılarak yöntem uygulanmıştır.
Materyal Bilgisi
Ulaşılan bilgiler doğrultusunda mordan baskı yöntemini uygularken kullanılacak materyaller aşağıda şu şekilde gösterilmektedir;
- Mordan maddeleri: şap, demir sülfat, bakır sülfat
- Doğal boya: kök, muhabbet çiçeği, ceviz kabuğu
✓ Beyaz sirke ✓ Kireç ✓ Buğday kepeği ✓ Guar zamkı (Kıvam arttırıcı) ✓ Leğen ✓ Fırça ✓ Tahta kalıp (Bambu) ✓ Kavanoz ✓ Blender ✓ Kumaş ✓ Makas ✓ Kazan ✓ Ütü ✓ Çamaşırlık✓ Çamaşır sodası ✓ Ölçü kapları ✓ Termometre
Uygulama Bilgisi
İlk olarak uygulama yapılacak olan kumaş çamaşır sodası ile 90 derecede yıkanarak hazırlanmaktadır. Aynı zamanda kumaşlar kuruduktan sonra ütülenerek baskıya hazır hale getirilmektedir. Daha sonra mordan baskı için hazırlanan kavanozlar üzerine mordan maddesinin isimleri yazılarak uygulamaya başlanmaktadır.
Uygulanacak kumaşların mordan baskı işlemi sonunda boyaya atılacağından bir gün öncesinde seçilen bitki kazana eklenerek kaynatılmakta ve soğumaya bırakılmaktadır.
Seçilen mordanlar ayrı ayrı kavanozlarda hazırlanan reçeteye göre yapılmaktadır.