El işlemeli çevrelerin en güzel örneklerinin başörtüsü olarak kullanıldığı yörede, çevre işlemeleri ile süslenen, pamuklu dokumalardan dikilen hırkalar “çevre hırka” olarak adlandırılmaktadır.
Çevre, dörtkenarı bordür biçiminde bezenmiş veya dört köşesinde motifler yer almış keten, pamuklu dokumalar üzerine işlemeli örtü olarak tanımlanmıştır.
Çevre işlemeleri, motif ve kompozisyon bakımından, köşe motifleri ve kenarlarda bordür (su) düzeni ile ayrı bir özellik gösterir. Genellikle armağan olarak sunulan çevreler, süs eşyası olarak da kullanılmış, boyuna bağlandığı gibi belde kuşağa asılmıştır. Mendilden büyük, başörtüsünden küçük olan işlemeli çevrelerin boyutları 19. yüzyıldan itibaren büyümüş ve başörtüsü olarak değişik şekillerde kullanılmıştır.
Eskiden adetler gereği genç kızların çeyizinde olan, Beypazarı kadınlarının sandıklarında özenle koruduğu kıymetli eski çevreler bulunur. Geçmişte işlemeli çevreleri kadınlar başörtüsü, genç erkekler silahlığın üzerinde süsleme olarak kullanmışlardır.
Günümüz düğünlerinde bindallı giysiler ve değerli kumaşlardan haşlamalı kuyruklu ve ağıçalık don-işlik takımlar giyildiğinde işlemeli çevre omuzlara dökülecek biçimde başa örtülür. Ayrıca sağdıç giyiminde omuzlarda ikiye katlanmış işlemeli çevre kullanılır.
Çevre işlemeleri düz dokuma parçalar üzerine yapılmış, çoğunlukla altın ve gümüş rengi metal iplikler, yassı tel ve ipek iplik ile Türk işi pesent çeşitleri, hesap işi, sarma tekniği ve çeşitli iğne teknikleri ile işlenmiştir.
Geçmişte kadınlar tarafından “şamaka” olarak adlandırılan altın ve gümüş rengi yassı tel ile sarma tekniğinde çevre işlendiği yöre halkı tarafından ifade edilmektedir. Çevre işlemelerinde yassı tel yoğun olarak kullanılmış, ayrıca kenarları altın ve gümüş rengi metal ipliklerle örülmüş oyalarla süslenmiştir.
Türk işlemelerinde altın, gümüş ya da bakırdan çekildikten sonra altın ve gümüş ile yaldızlanan metal iplikler yoğun olarak kullanılmıştır. Metal ipliklerin ipek iplik üzerine bükülerek yapılan metal bükümlü iplik, halk dilinde sim olarak adlandırılan ve sırma adıyla bilinen gümüş çeşidi vardır.
Araştırma kapsamında incelenen çevrelerde genellikle ince pamuklu dokumaların kullanıldığı görülmüştür. Krem rengi pamuklu dokumalar üzerine altın, gümüş rengi metal iplikler, yassı tel ve renkli ipek, pamuk iplikler ile işlenen çevre motifleri, dörtkenarı çeviren bordür biçiminde ve köşelerde yer alır. Çevrelerde bitkisel bezemelerde çiçekler, yapraklar, kıvrımlı dallar, ağaçlar ve fiyonklar yoğun olarak kullanılmıştır. Bu gün çeşitli müzelerde ve evlerde bulunan el işlemeli çevreler, geleneksel sanatlarımızdan olan işlemeciliğin etkileyici bir türünü tanıtmaktadır.
Pamuklu ipliklerden dokunan doğal renkli el dokumalarının kenarlarına ve köşelerine geleneksel işlemelerle motiflerin işlendiği çevrelerin dokuma rengi, zaman içinde koyulaşıp işleme ipliğinin doğal renkleri ile bütünleşerek işlemenin estetik özelliğini artırmıştır.
Çevre işlemelerinde motifler genellikle doğadan alınmış, doğadaki güzelliklerin yalın bir ifade ile yorumu çizgilere aktarılmıştır. Çevre işlemelerinde bitkiler, çiçekler, yapraklar özü bozulmadan stilize edilmiştir. Çevrelerin dörtkenarını, bağlantılı ve çeşitli tekrarlamalarla sıralanan motifler su şeklinde çevrelemiştir. Köşe motifleri merkeze doğru yönlendirilmiştir. Günümüze ulaşan bu çevrelerin kumaşlarında zaman, kullanma ve saklama şekli gibi sebeplerle sandık lekeleri ve yırtılmalar görülmüştür. Günümüzde eski işlemeli çevrelerin motif, renk ve desenlerinden yararlanılarak makine nakışlarında işlenen çevreler yaygın olarak kullanılmaktadır.