Cübbe, elbise üzerine giyilen bir çeşit üstlük. Yanları geniş, düğmesiz giysi; hukukçular, üniversite öğretim üyeleri, din adamları ve bazı mezuniyet törenlerinde öğrenciler tarafından kullanılır.
Türkçe’de cüppe şeklinde de söylenen Arapça cübbe İspanyolca’ya jupa, aljupa, İtalyanca’ya giuppa, giuppone ve Fransızca’ya jupe, jupon şekillerinde geçmiştir.
Arkası önünden biraz kısa, ayaklara kadar inen, kanatları birbiri üzerine kavuşturularak önü kapatılan, bol ve hafif bir elbisedir. Yakası dar ve dik, yumuşak yakadır; bugün hukukçuların mahkeme salonlarında görev sırasında giydikleri siyah cübbelerin yakası kırmızı çuha üzerine sırma işlemelidir. Halen üniversite öğretim üyelerinin törenlerde ve Diyanet İşleri Başkanı ile imam, hatip ve vâizlerin görev sırasında giydikleri cübbeler genellikle işlemesiz ve bazıları da yakasızdır. Din görevlilerinin cübbeleri siyah veya beyaz, fildişi, öğretim üyelerininkiler ise üniversitelerinin seçtikleri renklerde yapılmaktadır.
Cübbenin kolu iki ayrı modelde gelişmiştir. Bugün kullanılan cübbe tiplerinin tamamında yenler bol ve geniş ağızlıdır. Osmanlı cübbelerinde ise omuzlardan itibaren bol başlayıp bileklere kadar daralarak inen kol tipi ile geniş yenli kol tipi birlikte kullanılmıştır. Cübbe her tip kumaştan yapılmakla beraber tercih edilenleri ipekli, yünlü, pamuklu ve ipek-pamuk karışımı kumaşlardır. Eski Türkler ve Osmanlı halkı genellikle kızıl kahverengi tabii renkli mor koyun yününden cübbe giymişler, yukarı tabaka ise kışlık olarak kaşmir, yazlık olarak da sof ve şâlî denilen kumaşları tercih etmişlerdir. Orta Asya’da kaba da (Ar. kabâ’) denilen Türkmen cübbeleri genellikle ipek-pamuk karışımı, mavi, erguvan, kırmızı ve yeşil çubuklu açık renk kumaşlardan, kadın cübbeleri ise çuha, kadife, ipekli, bazan da deriden yapılmıştır. Kadın cübbeleri hemen daima, erkek cübbeleri de nâdiren sırma ve ibrişimle işlenmiştir.
Osmanlılar’da cübbe en çok ilmiye sınıfı tarafından benimsenmiş, beyaz tülbentli sarıkla beraber ilim ve din adamlarının belirgin kıyafeti haline gelmiştir. Nitekim son dönemlerde yapılan huzur derslerinde çeşitli hediyelerle birlikte mukarrirlere siyah, muhataplara da mavi renkte cübbeler verilirdi .
Osmanlılar’da Dîvân-ı Hümâyun çavuşları, solaklar ve yeniçeri çuhadarı gibi bazı görevliler de önleri daha kısa ve etek uçları kemere sokularak giyilen bir cübbe tipini kullanmışlardır. Daha çok zeybeklerin itibar ettiği bir cübbe çeşidi de “abdestlik” adını taşımaktadır. Bazı Arap ülkelerinde kadınların giydiği sırma işlemeli, genellikle kadife ve ipekliden yapılan cübbelerin kol ve etekleri geniş, vücut kısımları daha dardır.
Avukat Cübbesi Özellikleri
Avukat cübbesi hem renkleri hem de şekli itibari ile bir çok anlam taşır. Şekli ve renkleri ile hukuk tarihinden bu yana avukatların sahip olması gereken bir çok ifadeyi içinde barındırır. Çoğu avukatın ve hukuk dünyasında hizmet veren kişi avukat cübbesinin neden önem arz ettiğini iyi bilir. Ancak zaman içerisinde unutulmuş veya yeni öğrenmek isteyen için avukat cübbesi özelliklerini ve avukat cübbesinin neleri temsil ettiğini kısaca sıralayalım.
Kendine ait şekli, rengi olan cübbeyi renkleri ve şekliyle manasını anlamak gerekir. Cübbede bulunan yeşil kısım hukuk davalarını, kırmızı kısım ise ceza davalarını temsil eder. Avukat cübbesi renkleri hakkında aklınıza bir çok soru takılabilir. Örneğin; avukat cübbesi neden siyah ? Avukat cübbesi siyah olmasının sebebi, siyah renginin içinde hiç bir rengi bulundurmaması ve yüzyıllardır gelişmiş olan algıda adaleti temsil etmesidir. Bu sebeple avukat cübbesi, siyah rengin ağırlını ve yoğunluğunu rahatlıkla tespit edebiliriz. Peki sizce neden siyah adaleti temsil etmektedir. Bütün renkler karıştırıldığında siyah elde edilir. Yani renler siyah içinde erimiştir. Siyah cübbede adaleti temsil eder. Yani her şey adalet içinde erir.
Cübbelerde dikkat çeken tek özellik renkleri ve siyah ağırlıklı olması değildir. Yargı kamu hizmeti olduğu için cübbenin cebi yoktur. Ve cübbede düğmenin olmaması ise, yargının kimseden emir almadığı, bağımsız olduğu ve kimsenin önünde iliklenmesin şeklinde düşünceleri desteklemektedir.
Hakim ve Savcıların Cübbelerindeki Renk Farklılıkları Hangi Anlamları İçerir ?
Hakim ve savcıların cübbelerindeki renk farklılıkları baktıkları mahkeme alanına göre farklılık göstermektedir. Ceza mahkemelerindeki hakimler ve savcılar kırmızı; hukuk mahkeme ve mercilerindeki hakimler yeşil; idari yargıdaki hakimler ise gri renkte astara sahip siyah cübbe giyerler.
Türkiye’de ve dünyada tek tip cübbe zorunluluğu olan ülkelerde asıl amaç; yargının bağımsız ve adalet odağında gerçekleştiğini görsellikte de belirtmektir.
Ceza mahkemelerindeki hâkimler ve savcılar kırmızı; hukuk mahkeme ve mercilerindeki hâkimler yeşil; idari yargıdaki hakimler ise gri renkte astara sahip siyah cübbe giyerler. Bu cübbelerin yakalarından başlamak üzere ön kısımları ile iki kol ağızlarında ve sert yaka kısmının iç ve dışında;
- Ceza mahkemelerindeki hâkimler ile savcılar için kırmızı,
- Hukuk mahkemelerindeki hâkimler için yeşil,
- İdari yargı hâkimleri için gri,
renkli saten bulunur.
Savcılar için ayrıca cübbenin ön yüzünde, sağ omuzdan sarı bir düğme ile başlayıp göğüs orta kısmı hizasında biten ve sarkık bir şekilde duran sarı simden yapılmış geniş örgü kordon bulunur.
Farklı renklerdeki cübbeler ne anlama geliyor?
Bölge adliye mahkemesi başkanı ve Cumhuriyet başsavcısı ile bölge idare mahkemesi başkanı; bölge adliye ve idare mahkemesi daire başkanları ve üyeleri ile bölge adliye mahkemesi savcılarının resmi kıyafeti Şekil 4’te görülen tipte siyah kumaştan yapılmış, yaka kenarlarında ve kol ağızlarında üçer adet sarı şerit bulunan, model uygulama şal yaka ve geniş reglan kollu düğmesiz cübbedir. Bu cübbelerin yakaları ile iki kol ağızlarının iç ve dışında;
- Bölge adliye mahkemesi başkanı, Cumhuriyet başsavcısı, ceza dairesi başkanı ve üyeleri ile savcılar için kırmızı,
- Bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi başkanı ve üyeleri için yeşil,
- Bölge idare mahkemesi başkanı, daire başkanı ve üyeleri için gri,
renkli saten bulunur.
Bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcıları ile savcılar için ayrıca cübbenin sağ ön parçasının göğüs ortasında yakanın hemen yanında yer alan sim sarı düğmenin altından çıkan ve sağ kol altında yer alan dikişte biten, üçlü sarkık biçimde (kısa, orta, uzun) duran sarı simden yapılmış örgü kordon bulunur.