ESKİ UYGARLIKLARA AİT GİYİM ÖZELLİKLERİ

Farklı uygarlıklara değin kıyafet özellikleri değin oldukları kültürler ve içinde bulundukları coğrafyanın iklimsel özelliklerine göre farkındalık gösterebilmektedir.

Antik Mısır Giyim

Mısır’da kullanılan kıyafet eşyalarının özelliklerine değin profil, dönemin duvar resimleri, kabartma ve heykellerinden öğrenilmektedir. İ.Ö. 1346 yılında Mısır’da dokumacılığın geliştiğini gösteren ve kral mezarlarında bulunan yünlü ve keten dokumalar günümüze kadar ulaşmıştır. Bu dokumalar üzerinde yapılan incelemelerde Mısır’da elyaf olarak Bilhassa ketenin kullanıldığı görülmüştür.

İlk Krallık Döneminde (İ.Ö.2830-2530) köleler ve yoksullar çoğunlukla vücutlarını henüz az kapatabilirken, zenginlerin giysileri henüz Muhtelif olup, Bilhassa peştamal tarzı şenti ismi verilen kısa etekler, önlük Veyahut kısa ceket giymişlerdir. Orta Krallık döneminde ise bayanlar çoğunlukla göğüsten ayak bileklerine kadar uzanan tunikler kullanmışlardır. Omuz ve göğüsleri açıkta bırakan bu tunikler, Biricik Veyahut ikili askıyla omuzdan birleştiriliyordu. henüz sonraları ise bu giysilere uçları önde ayaklara kadar sarkan kemerler eklenmiştir. Bu dönemde bayan ve erkekler üst kıyafet olarak çoğunlukla pelerin kullanmışlardır.

Bu pelerinler, dairesel veya dikdörtgen biçimli, orta kısımda kafa için bir açıklık bırakacak biçmde dikiliyordu. Yepyeni Krallık Döneminde (İ.Ö.1090-945) bayan ve erkeklerin giysilerinde drapeller görülmektedir. bayanlar ve erkekler, tunik biçiminde olan kalasiris ismi verilen giysileri kullanmışlardır. Kalasirisler kumaş ve kesim açısından dönemsel olarak farklılıklar göstermiştir. Bunlar kısa kollu, kolsuz, bir veya her iki omuzu bantlarla örten, dar veya bol modelleri bulunmaktadır. Pililer ve kırmalar, Devinim özgürlüğü sağladığı için çalışan kesim tarafından henüz Çok seçenek edilmiştir.

Kalasirise değin örnekler fotoğraf 1.1’de ve fotoğraf 1.2’de yer almaktadır.

Mezopotamya Giyim

Bilinen en henüz önceki Medeniyet olan Sümerler, Mezopotamya bölgesinde yaşamış ve bu Medeniyet Babil, Asur,Fenike gibi devletlerin oluşmasına aktif olmuştur. Birbirlerini etkileyen bu uygarlıkların kıyafet tarzları dabirbirine benzerlik göstermiş, giyimlerdeki bariz ayrılıklar iklim ve Hayat biçimlerindekifarklılıklardan kaynaklanmıştır.

Sümerler’de bey ve bayan giyimi benzerlik göstermiş ve ortak giysileri tunik oluşmuştur. Etek uçlarında yaprak şeklinde parçalar Veyahut şerit süslemeler olan bu tunikleri sol omuz üzerinden sarkıtarak kullanmışlardır. Sümerler’de elbiseler, gövdeyi spiral şekilde saran uzun kumaşlardan oluşmuş, üst kısma şal alt kısmına etek görüntüsü verilmiştir. Kumaşın kenarlarında Muhtelif saçak işlemeler kullanılmıştır(Resim 1.3).

Persler, (M.Ö. 539-331) Orta Asya’dan gelip İran’a yerleşmişler, başka Mezopotamya devletlerinden farklı olan Hayat tarzlarına Müsait tamam ile örtünerek oluşan bir kıyafet tarzını benimsemişlerdir. Kadın ve erkekler, uzun bluzlar ve şark Kültürünün etkilerini taşıyan pantolonlar giymişler, bunların üzerlerine ise pelerin veya boyu mısra kadar uzanan kayışlı tunikler kullanmışlardır. Bu dönemde giyilen tuniklerinen bariz özelliği dirsekten başlayıp genişleyerek yelpaze şeklinde açılan kollar, ağır işlemeler ve bol drapelerdir. Bu elbiseler ya ak Veyahut kullanılan ipliğin natürel rengindedir.

Varlıklı ve yoksul Kamu, ayni stilde giyinmelerine rağmen zenginlere değin elbiseler, pahalı, lüks, renkli veparlak kumaşlardan hazırlanmaktaydı.

Antik Girit Giyim

Ege bölgesi üzerinde kurulan Girit, Yunan ve Roma Medeniyetlerinin giyim özellikleri birbirlerine benzerlik göstermiştir. Kadınlar göğüsleri açıkta bırakan, yarım kollu üst giysiler ve dizden aşağı volanlı beli korsajlı etekler giymişlerdir. Eteklerde kare şeklinde parçalar kullanılmış, üzerine ise işlemeli önlük giyilmiştir (Resim 1.4).

Girit’teki arkeolojik buluntular, kumaştan yapılmış giysilerin yanı sıra deriden ve posttan yapılmış giysilerin de kullanıldığını göstermektedir. Bu dönemde deriden yapılmış etek ve önlükler kullanılmıştır. Bunlar “Sümer Tipi” olarak da nitelendirilen post eteklerdir (kaunakes)

Antik Yunan Giyim

Yunan giyiminin temelini dökümlü kumaşlar ve bu kumaşların oluşturduğu bol çizgiler oluşturmuştur. Yunan Medeniyetinde kadın ve erkek giysileri iki gruptan oluşmaktadır. Alt giysilerin en önemlilerinden biri chiton adı verilen giysidir. Bunlar “dor” ve “iyon” chiton’u olmak üzere ikiye ayrılmıştır. “Dor chiton” u dörtgen bir parça olup ortasından açılan boyun oyuntusundan giyilmiştir. Bu giysi bir kemer ile belden veya göğüs altından sıkılarak bol dökümlü olarak kullanılmıştır. “İyon chiton” u ise iki parçadan oluşmuştur. Bağcıklarla omuz ve kol altlarından tutturulan giysi vücuttan daha uzun olarak bırakılmış ve bu uzun kısım kemerle bağlanmıştır. Chiton omuzlardan bağcık yerine zaman zaman toka, iğne ve değerli taşlarla tutturularak da kullanılmıştır (Resim 1.5).

Üst giysilerde peplos ipek veya ketenden yapılmış dikdörtgen işlemeli bir kumaştan oluşmuştur. Vücudun üçte ikisini örten bu giysi omuzlardan çengelli iğne veya giysi agrafıyla tutturulmuş ve belden kuşakla bağlanmıştır.(Resim 1.6).

Bir diğer üst giyim çeşidi ise (himation) himasyon’dur. Bir çeşit pelerin olan himasyon dikdörtgen şeklinde ki bir parçanın katlanıp, sol omuzdan arkaya doğru atılıp sağ kol altında toplanıp ve öne dönerek sol omuza doğru dönmesi şeklindedir. Bu giysinin kapüşonlu olanları da kullanılmaktaydı (Resim 1.7).

Himasyon (Himation) Nedir?

İyon kitonu üzerine giyilen himasyonun yerel farklılıklara bağlı olarak kullanılmış birçok formu bulunmaktadır. Dor himasyonunu her iki omuzu kapatan ya da tek omuzu açıkta bırakarak giyilmiş olduğunu pek çok örnekte görmekteyiz. Keten kumaşlardan yapılan himasyon, dikdörtgen formda kesilmiş kumaşın uzun kenarının boydan aşağı şekilde serbest bırakılıp, arkadan sırtı saran sağda bırakılıp sağ kol altından alınıp, sol kol üstünden arkaya atılarak kullanılan bir giysi formudur.

GÖRSELE AİT BİLGİLER
Görselin Ait Olduğu Yıl	M.Ö. 550- 480
Görselin Türü	Himasyon (Himation)
Görseli Tanımada Kullanılan Kaynak	Survey of Historic Costume
Görselin Kumaş Özelliği İle İlgili Bilgiler	Keten /Pamuk
Süsleme Özelliği İle İlgili Bilgiler	Serbest Drape
Model Özelliği İle İlgili Bilgiler	Geniş bir dikdörtgen parçanın vücuda sarılmasıyla elde edilmiştir. Tek omuzun açıkta bırakılarak giyilmiştir.

Antik Roma Giyim

Roma Sanatında İ.Ö. 1. yüzyılda başlayan Cumhuriyet döneminde, Yunan sanatının yoğun etkisi görülmektedir.

Roma sanatında, Yunan sanatında görülen serbestliğe karşı, disiplin ve yalınlık görülmüş; resim ve heykel sanatında gerçek ölçülere uygun eserler ortaya konulmuştur. Roma İmparatorluğu doğu kültüründen de etkilenerek, doğu’ nun renk ve süsleme sanatından esinlenmiştir.

Roma giyiminin temel öğelerinde Yunan giysileri görülmektedir. Farklılıklar bazı ayrıntılarda ve inceliklerde ortaya çıkmaktadır. Yunan kültüründen etkilenerek tasarlanan Roma giysilerinde pile ve kıvrım zenginlik ifadesi olarak kabul edilmiştir. Roma’da Yunan kültürünün etkisiyle spor ve felsefenin önemi sürmüş, spor giysilerde bol kıvrımlı kısa etekler dikkat çekmiştir. Sade görünümlü giysiler ise felsefi düşünceyi temsil etmiştir.

Yunanlılardaki himasyon’dan esinlenerek ortaya çıkan toga, kostüm tarihinde yer alan Romalıların giydiği en önemli ve en çok bilinen kostüm olup kadın ve erkekler tarafından giyilmiştir. M.Ö 6. yüzyılda giyilmeye başlanan “toga” önceleri peştamalın daha sonra tuniğin yerine kullanılmıştır. Bir dönem, kadınların, kölelerin ve yabancıların “toga” kullanması yasaklanmıştır. Önceleri yarım daire şeklinde olan “toga” sonraları elips biçimine dönüşmüş ve yalnızca erkek giysisi olarak kullanılmıştır. Toga’lar bir insan boyunun iki katı olup, ikiye katlanarak kullanılmıştır. Roma’da ergenlik çağına kadar erkekler mor bordörlü, daha sonra beyaz togalar giymişlerdir. Antik Roma’da yas durumunda koyu renkli togalar kullanılmıştır. Halkın yün ve deriden yapılarak kullanılan pelerine penula adı verilmiştir. Bunun kapşonlu modelleri de bulunmaktadır.

Romalı kadınlar stola olarak adlandırılan, Yunan halkının giydiği chitona benzer bir tunik giymişlerdir. Stola tuniğe göre daha geniş kesimli, ayak bileğine kadar uzanan uzun kollu bir giysi çeşididir. Boydan boya drape ve büzgüler’den oluşan bu giysi tokalarla tutturulmuştur. Stola ve Toga ile ilgili görsel Resim 1.8’de yer almaktadır.

Bir diğer giysi çeşidi ise pala’dır. Pala, tunik üstüne giyilen Yunanlılardaki himasyona benzeyen kare kesimli bir tür pelerin olup kalın kumaşlardan yapılmıştır.(Resim 1.9).

Bu dönemdeki erkek giysileri tunik ve pelerin olmak üzere iki çeşitten oluşmuştur. Kısa kollu tunikler evde, uzun kollu tunikler ise festivallerde ve dini törenlerde kullanılmıştır. Bu tunikler yün, pamuk veya ipekten yapılıp üzerlerine altın ve gümüş işlemeler yapılmıştır.