Kompakt İplik Eğirme Sistemi
Kompakt iplikçilik sistemi modifiye edilmiş bir ring iplikçilik sistemidir. Klasik ring iplik makinelerinde iplik üretirken oluşan eğirme üçgeninin dış kısmındaki lifler ya ipliğe dahil olmayıp uçuntu halinde uzaklaşmakta yada yetersiz bir şekilde ipliğe dahil olmaktadır. Bu lifler, ipliğe yeterli bir şekilde tutunamadığından, mukavemete katkıları sınırlıdır. Kompakt iplikçilik sisteminde ise, lifler ana çekimden sonra aerodinamik olarak kompakt hale gelirler. Böylece lifler birbirlerine yakın olarak durabilmekte ve eğirme üçgenine taşınan lif kütlesi yoğunlaştırılmış olmaktadır. Bu durum karşısında bütün lifler eğirme üçgenine katılmakta ve iplik yapısına tamamen entegre olarak daha iyi iplik formasyonu sağlanabilmektedir .
Kompakt penye ve kompakt süprem olarak bilinen kumaşlar bu ipliklerden örülmüş tek katlı ince kumaşlardır.
Kompakt eğirme sistemi, çekim aparatından çıkan elyaf bandını azaltıp daraltması ve eğirme üçgenini ortadan kaldırması sayesinde iplik kalitesini yükseltmektedir. Kompakt iplikçilikte, ipliği oluşturan liflerin büyük bir çoğunluğu iplik yapısı içerisine daha iyi katıldığından, konvansiyonel ring ipliği ile karşılaştırıldığında daha az tüylü, daha düzgün yüzeyli, daha mukavemetli, uzama oranı daha yüksek ve daha sıkı iplik yapısı ortaya çıkmaktadır .
Kompakt İplikçilik Prensibi; Ring iplik makinesindeki çekim bölgesi çıkışında; lif topluluğunun yoğunlaştırılması ve dolayısıyla eğirme üçgeninin çok küçültülmesine, neredeyse tamamen yok edilmesine dayanmaktadır.
Eğirme Üçgeni; Ring iplik makinelerindeki eğirme geometrisine ait parametrelerden biri olan eğirme üçgeni, çekim sisteminin çıkış kıstırma hattı (K-L) ile ipliğin büküm almış olan ucu (S) arasındaki bölge olarak tanımlanmaktadır (Şekil 1.), eğirme üçgeni, hem iplik kopuşlarını hem de iplik yapısını etkilemektedir
Şekil 1. Eğirme üçgeni
Liflerin yoğunlaştırılması sayesinde çekim sistemi çıkışında eğirme üçgeni olmadan iplik çekilebilmekte ve bu sayede lifler birbirine daha sıkı ve paralel biçimde bağlanabilmektedir . Eğirme üçgeninin iplik yapısına uçuntu, tüylülük ve mukavemet üzerinde olumsuz etkileri vardır. Araştırmalar sonucunda, eğirme üçgeninin ortadan kaldırılması veya minimize edilmesi ile bazı fiziksel iplik özelliklerinde olumlu gelişmeler olacağı, eğirme üçgeni oluşumunun engellenmesi ile ipliğin dış kısmındaki liflerin dahi daha az gerilerek iplik yapısına katılacağı ve bu sayede mukavemette artış olurken, tüylülük değerinde azalmalar olacağı saptanmıştır. Yüksek tüylülük, dokuma ve örme gibi proseslerde iplik kopuşlarına ve uçuntulara sebep olduğundan çoğunlukla istenmeyen bir özelliktir.
Şekil 2. Konvansiyonel ring ve kompakt ring sistemlerinde oluşan eğirme üçgenlerinin şematik görüntüleri
Kompakt İplik Özellikleri
Kompakt iplikler konvansiyonel ring ipliği ile karşılaştırıldığında; daha az tüylü, daha düzgün yüzeyli, daha mukavemetli, uzama oranı daha yüksek, daha sıkı iplik yapısına sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Kompakt ipliklerin mukavemet ve uzama (%) değerleri konvansiyonel ring ipliklere göre ortalama %10- %15 daha fazladır. Kompakt ipliklerde, lifler düzgün yerleştiği için iplik düzgünsüzlüğü azdır. İplikler daha düzgündür. İplik hataları (ince ve kalın yer, neps) daha azdır. İplik tüylülüğünde de kompakt eğirme ile birlikte azalmalar görülmüştür. Kompakt ipliklerde 3mm’den uzun olan tüyler %65-%100 arası daha azdır.
Şekil 3. Konvansiyonel ring ve kompakt iplik yapıları
Kompakt ipliklerin aşınma dayanımları daha yüksektir. Ayrıca, kompakt ipliklerde yaklaşık %15- 20 daha az büküm vererek konvansiyonel ring ipliğiyle aynı mukavemet değeri yakalanabilmektedir. Daha az büküm verilerek aynı mukavemet değerinin elde edilebildiğinden daha yüksek üretim değerlerine ulaşılabilir. Bobinleme işlemlerinde ipliğin mukavemet ve uzama değerlerinde önemli değişmeler olmamaktadır.
Ancak iplik tüylülüğü ve neps değerlerinde artışlar görülmektedir. Bunun sebebi de özellikle ipliğin dış yüzeyindeki liflerin iplik yapısına sıkı bir şekilde tutunmamasıdır. Bu gevşek lifler bobinleme işlemi esnasında iplik yüzeyinden kalkarak veya kayarak ilave bir tüylülük ve neps oluşumuna sebep olmaktadırlar. Bu durum kompakt ipliklerde liflerin birbirine sıkı ve düzgün bir biçimde bağlanmasından dolayı azalmaktadır . Bobinleme işlemi sonrasında, ring ipliklerdeki gibi kompakt ipliklerdeki iplik tüylülüğü de belirgin olarak artmaktadır.
Tüylülükteki artış miktarı, iplik yüzeyinin pürüzsüz olmasından dolayı kompakt ipliklerde daha fazla olabilmektedir. Ancak, bobinleme öncesinde de bobinleme sonrasında da kompakt ipliklerin tüylülüğü konvansiyonel ring ipliklere göre daha düşük olmaktadır