Konveksiyon Kurutma Nedir?
Isıtılmış ve alabildiğinden çok daha az nem içeren havayı veya başka bir gazı, yaş tekstil ürününe değdirerek geçirmektedir. Bu değme esnasında madde ve ısı transferi gerçekleşir. Bunun sonucunda da tekstil ürünündeki nemin bir kısmı kurutma gazına veya havaya geçer.
Ancak hava belli miktarda nemi alabilir. Belli bir sıcaklık ve basınç altında havanın yoğunlaşmadan içereceği nem miktarına maksimun nem miktarı denir. Bu miktarın üzerindeki nem yoğunlaşır. Nem miktarı higrometre vasıtasıyla ölçülür. Bulunan nem miktarına relatif nem denir.
Kurutma Sıcaklığına Göre Nem Miktarları |
||
Havanın Sıcaklığı C |
Maksimum nem (su) miktarı g/m3 |
%75 Relatif nem (su) miktarı g/m3 |
| 0 | 4.9 | 3.7 |
| 10 | 9.3 | 7.0 |
| 20 | 17.2 | 12.9 |
| 30 | 30.1 | 22.8 |
| 40 | 50.7 | 38.0 |
| 50 | 83.9 | 63.0 |
| 60 | 129.3 | 96.9 |
| 70 | 196.8 | 147.6 |
| 80 | 290.8 | 217.3 |
| 90 | 418.7 | 314.7 |
| 100 | 589.3 | 442.0 |
20 C‟de ve %75 relatif nemli hava ile kurutma yapılırsa; ideal koşullar altında 1 m3 hava 17.2- 12.9 = 4.3 g daha suyu tekstil ürününden alabilecektir. 20 C‟de ve %75 relatif nemli hava ile 100 C‟de kurutma yapılırsa; ideal koşullar altında 1 m3 hava 589.3- 12.9= 576.4 g daha suyu tekstil ürününden alabilecektir. Kurutma sırasında havadaki relatif nem %30‟ u pek aşmaz. Kurutma sırasında gazın sıcaklığı ısı transferi açısından çok önemlidir.
Konveksiyon Kurutma Prensibine Göre Çalışan Makineler
- Delikli tamburlu kurutucular,
- Gergefli kurutucular,
- Hot- Flue,
- Askılı kurutucular ve
- Taşıma bantlı ve hava yastıklı kurutucular.
Kumaş makine içinde büyük baklalardan oluşan iki zincir yardımı ile harekat eder. Kumaş kenarları iğne veya mandallarla tutturulur. Bunlar zincirle birlikte hareket eder. Zincirin hareketi yatay veya dikey şekilde olabilir.
Avantajları:
- Geniş kullanım alanı vardır,
- En-boy ayarı yapılabilir (örneğin eni 220 cm, ayarlanabilir zincir aralıkları 60-220, kabinler 3 m boyunda, geçiş hızı 60 m/dakika) ve
- Kumaşın kenarları hariç diğer tarafları hiç bir yere değmez.
Dezavantajları:
- İlk yatırım pahalıdır,
- Kurutma maliyetini etki eden işçiliktir,
- Isıtma enerjisi + elektrik giderleri, toplam maliyetin 1/3‟i kadardır ve
- Yanlış organizasyon, yanlış kapasite hesabı maliyeti artırır.
Elekli Tambur Kurutucusu
Elekli tambur kurutucusunda kurutulacak ürün, sıcak hava akımı ile bir veya birkaç elekli tamburda emilir. Bu yöntem ile kurutmada gerilimsiz çalışma imkanı bulunduğu için örme ürünler, yumuşak dokumalar, trikolar gibi ürünler genellikle yan yana hassas ve birkaç şerit halinde kurutulabilirler.
Gergefli kurutucular
Tekstil terbiye işleminde en çok kullanılan kurutma yöntemi gergefli kurutucu‟da yapılan kurutmadır. Tekstil yüzeylerinde daha önceki işlemlerden dolayı oluşan kırışıklıklar önceden ayarlanmış yay ve çapraz kırışıklık dengeleyici ile düzeltilir. Bunun ardından ürün iğneler veya mandallar (klipsler) ile her iki tarafından sonsuz zincirlere tutturulur. Sonsuz zincirler ürünü hava düzeleri ile donatılmış kurutma odalarından geçirir. Ürünün ne kadar genişlikte ilerleyeceği yani iki zincir arasındaki uzaklık değişiktir ve^ayarlanabilir durumdadır. Bunun sayesinde iğneler veya klipslerle tutturulan ürün enine gerdirilebilir (germe çerçevesi). Kaliteye göre bir adet veya daha fazla kurutma odaları arka arkaya monte edilmiş olabilir. Ürün sıcak işlemin ardından soğutma ünitesinde soğutulur, iğnelerden çıkarılır ve dok‟a sarılır.
Hot-Flue Kurutucu
Hot-flue‟larda kumaşın geçişi rulolu tekneler (fulardlar) gibidir. Kumaşın ilerlemesi kurutma dolabının alt ve üst tarafından bir dizi taşıma rulosu tarafından gerçekleşmektedir.Kumaş, taşıma rulolarının kumaşı aşağıya yukarıya hareketi ile kurutucudan geçer. Makine, bölmeler halinde imal edilmiş ve bu bölmelerin birleşmesi ile tamamlanmıştır. Hot-Flue‟ların ısıtma derecesi düşüktür. Bu nedenle ara kurutmalar tercih edilir. Hot-Flue‟larda ısıtma, sıcak havanın kumaş katları arasına düzeler vasıtasıyla dik olarak püskürtülmesi ile gerçekleşmektedir.
Askılı Kurutucu
Bu tip kurutucuların ortak özelliği kumaşın kurutma dolabı içinde asılı halde durmasıdır. Askılı kurutucular gerilmeye hassa olan kumaş ve trikoların kurutulmasında tercih edilir. En basit şekilde askılı kurutucularda kumaşlar kurutma odacığında bulunan sopacıklara asılmak suretiyle kurutulur. Gerek fazla el emeği gerekse enerji tüketimi ve düşük üretim hızı ile pek tercih edilmezler. Buradaki taşıyıcı sopalar, hareketli taşıma zinciri ile çıkış kısmına doğru hareket ederler. Çıkışta ise tekrar başa dönmek için aşağıya inerek ilerlerler. Bu tip makinelerde ısıtma ters akım prensibine göre sağlanır. Çıkışta üstten püskürtülen ılık hava alttan emilir ve bu hava sonra daha fazla ısıtılarak makinenin orta kısmından tekrar püskürtülür.
Hava Yastıklı Serbest Kurutucu
Hava yastıklı serbest kurutma makinesinin esas hedefi, tüp şeklindeki ya da açık en kumaşlarda germe yapılmaksızın mükemmel çekmezlik değerleri ile renk farkı oluşturmadan kaliteli kurutmayı sağlamaktır.
Kurutma kabinindeki kumaş çok beslemeli hava yastıklı koşullarda kurutulur. Bu da mükemmel boyutsal denge, yumuşak ve hoş tutum ve son üründe ilave değer artışları sağlar. Hava yastıklı serbest kurutma normal olarak iki geçişli düze içerir.??? Böylece yüksek çekmezlik, kaliteli kurutma, yüksek ürün kapasitesi, iyi izolasyon sayesinde enerji maliyetinde azalma ve enerji tasarrufu sağlanır. Bu tip kurutma makinesi asılı jet düze sistemine sahiptir. Böylece makinede farklı kumaş kaliteleri rahatlıkla kurutulabilir ve optimum kapasite artışı elde edilebilir. Her kabinde bir adet hava sirkülasyon türbini bulunur ve maksimum verimlilikle çalıştırılmak üzere dizayn edilmiştir. Çıkış kısmı, hassas kumaşların statik yüklerini yok etmek için özel taşıyıcı (konveyör) sistemine sahiptir.
Kontakt Kurutma
Kontak kurutucular aynı zamanda silindirli kurutucu olarak adlandırılır. Kurutma, tekstil ürününün sıcak silindirlere teması ile gerçekleştirilir. Buna göre kontakt kurutucular
Silindirli Kurutucu
Silindirli kurutucu aynı zamanda kontakt kurutucu olarak adlandırılır, çünkü ürün ısıtılmış silindirler ile direkt temas halindedir. Eğer kalandır kurutma işleminde kullanılmak istenirse sekiz ve daha fazla silindir arka arkaya çalıştırılır. Kontakt kurutmada ürüne biraz parlaklık kazandırılır. Bu tip kurutucularda; – Kumaş içten ısıtılan bir seri silindirlerin üzerinden gergin bir durumda geçirilir. – Çap 500- 1000 mm, et kalınlığı 2-3 mm silindirin içi boştur ve paslanmaz çelikten, çok ender olarak ta bakır veya çinkodan yapılır.
- Silindirler üst üste yerleştirilmiştir,
- Üst silindirlerin temizlenmesi zordur, onun için eğik yapıda olanları da vardır,
- Silindirler basınç altındaki su buharı- su sistemi (yani doymuş buhar) ile ısıtılır ve
- Kumaşın her iki yüzü veya tek bir yüzü silindirlere değer, hassas yüzeyli kumaşlarda ( döşemelik, kadife, halı, jakarlı dokuma, basma) tek yüz değdirilir. Buhar basıncı ile doymuş buhar arasında yakın bir ilişki vardır. Basınç arttıkça sıcaklık yükselir.
Işınlı Kurutucular
Bu kurutma sisteminde kurutulacak ürün içerisinden infrared ışınlar geçirilir. Bu sistem elektomagnetik dalgalar halinde ısının sıcak ortamdan soğuk ortama nakledilmesi esasına dayanır. Bunun için ürün infrared ışın yayan kızgın sopalar daha doğrusu tel örgü önünden geçirilir ve bu şekilde suyun buharlaşması sağlanır. Enerji kaynağı olarak gaz veya elektrik kullanılır.
Yüksek Frekanslı ( Dielektrik) Kurutucular
Isı transfer mekanizmasına alternatif olarak son yıllarda tekstil sanayiinde belli bir önem kazanan yüksek frekans veya diğer adıyla dielektrik ısıtma sistemlerinde ise ısıtma, sadece belli bir ortam boyunca ısı transferine bağlı değildir. Dielektrik ısıtma sistemine göre ısı, bir kütledeki moleküllerin çok çabuk değişen bir elektrik alanına karşı reaksiyonundan dolayı meydana gelmektedir. Yani diğer sistemlerden farklı olarak ısı doğrudan ürünün üzerinde üretilmektedir. Isınma da malzemenin yüzeyinde değil aynı anda her noktasında birden başlamaktadır. Dolayısıyla ısıtma etkisi hızlı ve uniform olmakla birlikte ısıtma veriminin de yüksek olması klasik sistemlere kıyasla bu sistemin avantajlı olduğunu göstermektedir. Burada sözü edilen verim, yüksek frekans jeneratöründen ürüne gönderilen enerji miktarına göre hesaplanan verimdir. Birincil enerjiye göre verim henüz yüksek olmayıp, bu sistemin dezavantajlarından birini oluşturmaktadır.
