Tekstil Baskıcılık dar anlamıyla bölgesel bir boyama olarak tanımlanabilir. Kumaşlar üzerinde tek veya çok renkli desenler , dokuma ve örgü tekniği ile de elde edilebilir. Ancak baskı tekniği kolaylık ve ucuzluk açısından dokuma ve örgü tekniğinden daha üstündür.
Dokuma tekniğine göre renkli desenler elde etmek için önce beyaz ipliklerin boyanması daha sonra bunların desen tertibatı olan tezgahlarda (jakarlı makinelerde) dokunması gerekir. İpliklerin boyanması birçok durumda kolay olmadığı gibi, tezgahların desenleme olanakları artıkça hızları düşer. Diğer taraftan baskı tekniği ile elde edilen birçok desenin dokuma tekniğine göre elde edilmesi güç, bazı durumlarda ise imkansızdır.
Boyamacılıkta kullanılan makine ve yöntemler baskıcılıkta kullanılamayacağı gibi , sulu boyar madde çözeltileri de baskıcılık için uygun değildir. Kumaş üzerine uygulanan boyar madde çözeltisi , kumaşın emme özelliği sebebi ile yayılacak ve sınırlı bir şekil yani desen elde edilemeyecektir. Boyar madde 2 çözeltisinin yayılmasını önlemek için , kumaşın emme gücüne karşı koymak gerekir. Bu amaçla boyar madde çözeltileri kıvamlaştırılarak pat adı verilen bir forma sokulur.
Baskı,aslında bölgesel tek renklendirme veya bölgesel bir renk aşındırmasıdır. Boyamacılıkta kumaşın her tarafının bir renge boyanmasına karşılık,basmacılıkta kumaşın belli yerleri boyanır.
Tekstil Baskısı kavramından bir veya çok renkli desenlemeye olanak sağlayan, sınırlı yerleri boyama anlaşılır. Materyal durumuna göre baskılar.
- Fitil veya tops (Vigüre baskı) baskısı
- İplik (iplik ve çözgü) baskısı
- Dokuma ve örme kumaş baskısı
- Halı baskısı, şeklinde olabilir.
- Bitmiş tekstil ürünü baskısı
Tekstilde Baskı Yöntemleri
- Çözünmüş boyar maddenin lif içerisine nüfuz etmesi,
- Boyar maddelerin kalıcı olarak liflere bağlanması ve
- Boyar maddelerin liflere fikse olması adımlarını kapsar. Boyar madde baskıda yerel olarak sınırlandırılmakta ve tekstil yüzeylerinin belirli yerlerine aktarılmaktadır.
Direkt Baskı (Direct prints)
direkt baskı örneği
Direkt baskı ekseriya beyaz ağartılmış kumaşların bölgesel olarak renklendirilmesi suretiyle sağlanır. Açık renk boyalı kumaşlara da baskı işlemi uygulanabilir. Bazen zemin rengi ile baskı rengi birbirinin komponenteri olabilir. Örneğin sarı renkli bir zemin üzerine mavi renkli bir baskı uygulanması ile yeşil renkte bir baskı elde edilir.
Aşındırma Baskı (Discharge prints)
Aşındırma baskı örneği
Önceden boyanmış bir zemine aşındırma baskı yapıldığında baskı patı içindeki indirgen madde baskılı bölgelerde zemin boyarmaddesini bozundurur. Beyaz aşındırma patı ile renkli zeminde beyaz görünümlü efektler (desenler) oluşur. Aşındırmaya dayanıklı yani aşındırma patı içindeki indirgen maddenin etkisine dayanıklı, indirgenmeyen boyarmaddeler içeren renkli aşındırma baskı patları renkli aşındırmaların elde edilmesine imkan verirler. Aşındırma ve rezerve baskıların bir kombinasyonu da vardır ve buna aşındırılma-rezerve baskı denir. Henüz geliştirilmemiş veya fikse edilmemiş bir zemin (fon) boyasının aşındırılması ve bunun yerine renkli bir baskının yerleştirilmesi, sonra fiksaj sırasında, aşındırılmış kısımların (desenlerde)rezerve edilmesi yöntemin esasıdır.
Transfer Baskı (Transfer Prints)
Transfer baskı
Transfer baskı yöntemi, uygun bir kağıt üzerine basılmış uçucu (süblime olabilen) dispers boyarmaddenin, kağıt ile materyalin birbirlerine teması halinde 180-220°C arasında değişen sıcaklıklarda ve baskı altında tutulmasıyla kumaşa geçmesi olarak tanımlanabilir. Transfer, genelde sıcak pres veya kontinü kalandır ile sağlanan baskı yardımıyla gerçekleşir. Kağıt üzerindeki baskılı yerlerde bulunan boyar maddenin materyale aktarılması yani transfer için gerekli süre ortalama 30 saniye olarak belirlenmiştir.
Mürekkep Baskı (INK-JET)
Mürekkep baskı (Ink-jet)
Baskısı düşünülen orijinal bir numunenin hızlı bir şekilde üretime geçilmesi için alışılagelmiş baskı yöntemindeki birçok çalışma ve numune hazırlama masrafları belirgin bir şekilde azalmaktadır. Baskı zamanını kısaltır ve endüstrinin arzuladığı hızlı hareket kabiliyeti ve daha az ara kademe şartlarını yerine getirir. Ink-jet teknolojisinde( Drop on Demand ) ve sürekli (Kontünü) Ink-jet yöntem kullanılır. Dijital baskı tekniklerinin mutlaka eski baskı tekniklerinin yerini alması gerekmektedir. Tekstil fabrikalarında dijital tekniğin en uygun gelişim alanı yoğun olarak Ink-jet baskıya yönelmiştir. Direkt bir metot olması ve transfer ortamı gerektirmemesi nedeni ile diğer dijital tekniklere göre daha avantajlıdır. Ink-jet baskının çok çeşitli tipleri mevcuttur. Bugün halı baskıcılığında kullanılan kaba ( 20 dpi, 1 inç başına düşen mürekkep nokta sayısı), ventil kumandalı sistemden, film baskı desenlerinin tam orijinal numune kopyalarının yapılmasında kullanılan fotoğraf gibi (300 dpi 32 nokta büyüklükte ) baskı yapan sürekli teknolojiye kadar tipler mevcuttur.
Batik Baskı (Batic Prints)
Bir başka rezerve mekanik rezerve baskı tipi ile kumaşın belirli alanlarının kaplanması (genellikle vaksla) ve daha sonra kumaşın boyanması ile elde edilen “Batik” stili “Afrika baskısı” olarak bilinir Bu bir mekanik rezervedir. Modern Afrika baskısı stili Afrika topluluğunun popüler seçimidir ve diğer kıtalara farklı tekstilleri yaygın biçimde ihraç etmişlerdir. Bu nedenle, “Afrika baskısı” farklı tipte basılmış kumaşlar için ortak terim olmuştur. Tarihsel ve coğrafi kaynaklarının tartışılması mümkündür. En eski Afrika baskısı stillerinin birçoğu kravat baskısı veya kolay bir mekanik rezerve prosesi olan Bandana tekniği kökenlidir. Genelde model ergimiş vaksın bulunduğu değişik boyutlarda deliklerin bulunduğu küçük kaplardan kumaşa aktarılır yani ergimiş vaks bu deliklerden kumaşın gerekli bölümlerine dökülür.penetrasyon(nüfuz etme) durumuna bağlıdır.
Krep Stili Baskı (Crep style prints)
Bu stil kumaştaki görünümün sıra ile düz ve kıvrılmış yol olarak değiştirilmesi sonucu elde edilir. Bu etki uygun şişirme maddeleri ile kumaşın sınırlı alanlarının muamele ederek küçültülmesi ile ortaya çıkar. Örneğin, eğer pamuklu kumaş kuvvetli sud kostik çözeltisi ile yol şeklinde basılırsa bu basılan alanlar çeker ve bu nedenle basılmamış alanların kıvrılmasına neden olur. Pamuklu kumaşta bu stile uygun tipik baskı patı aşağıdaki gibidir: 750 g sud kostik çözeltisi 50ºBé 250 g kristal zamk kıvamlaştırıcısı 1:2 Toplam 1000 g Kumaş kıvrımlaştırma patı ile basıldıktan sonra gerilimsiz ortamda kıvrılır. Daha sonra materyal durulanır,asetik asit ile nötralize edilir,tekrar sıcak ve soğuk su ile durulanır ve son olarak gerilimsiz olarak kurutulur. Renkli ve beyaz krep etkisi alkali baskı patına seçilmiş yani alkaliye dayanıklı boyarmaddelerin ilave edilmesiyle elde edilebilir.
Devore Stili Baskı (Devore style prints)
Devore baskı
Devore baskı stilinde , farklı lif karışımlarından üretilmiş bir kumaştaki liflerden birini basılan bölgelerde kimyasal bir madde ile çözerek görsel etkiler elde edilir. Bu stil kolay uygulanabilen, fakat işlemler sırasında özen gerektiren bir baskı stilidir. Çünkü lif karışımlarından biri tamamen veya kısmen parçalanır, bu da kumaşın konstrüksiyonunun zarar görme olasılığını arttırır. Bu baskı stilinde deseni oluşturmak için kullanılan baskı patına yakılacak lif tipini parçalayan bir kimyasal madde ilave edilir. Bu pat tek başına kullanıldığı gibi boyarmaddeler ile birlikte kullanılarak da kumaş yüzeyindeki görüntüler zenginleştirir.
Flok Baskı (Flock prints)
Flok farklı sentetik liflerin uygun makinalarda önceden belirtilen uzunlukta kesilmesiyle elde edilir. Flok, yün ve pamukta 0.3 mm kadardır. Flok boyanmış yada renksiz olabilir. Baskı işlemi için uygun materyal seçilir. Flok ile baskı yapılacak kumaş aynı cins malzemeden yapılmış olabilir. Kumaş üzerine yapıştırıcı sürülerek veya baskı yapılacak desen ile yapışkan aktarılarak baskı işlemi yapılır. Baskı işlemi düz film yada rotasyon şablon baskı makinalarında yapılabilmektedir.
Varak Baskı (Foil Stamping)
Özel baskılar, basılacak mamule dikkat çekici özellikler ve baskıya farklı efektler kazandırmak için yapılır. Varak baskı da özel baskılardan biridir ve piyasada önemli bir yere sahiptir. Varak baskı, kalıpla desenin olduğu bölgeye yapıştırıcı aktarıldıktan sonra özel varak kâğıtlarının yapıştırıldığı bir baskı çeşididir.