MAY DÖNMESİ HATASI & ÇÖZÜMÜ

May (Kumaş) Dönmesi

May dönmesi, bazı dengesiz örgü yapılarında görülen ve ilmek sıraları ile ilmek çubuklarının birbirine göre 90ºlik açılarından sapma göstererek, paralel kenar biçiminde bir örme kumaş oluşturmasıdır .

Şekil 2.1’de: örme kumaş yüzeyindeki ilmeklerin (mayların) birbirlerine göre 90ºlik açılarından sapmaları nedeniyle oluşan may dönmesinin örme kumaşın açık ilmek yapısındaki görünümü yer almaktadır

Başlıca iki çeşit may dönmesi tespit edilebilir.

Birincisi iplikten kaynaklanan may dönmesi, ikincisi de makineden kaynaklanan may dönmesidir.

May dönmesi hatası olan pam-pes viskon flamlı süprem kumaş

İplikten Kaynaklanan May (Kumaş) Dönmesi Hata Nedenleri

İpliğin bükülme eğilimine; Bu çeşit may dönmesinin nedeni; ipliğin bükülme eğilimi, örme yönü ve yuvarlak örme makinesinin sistem sayısıdır. Bükülme eğilimi ile iplik bükümü aynı anlamı taşımamaktadır.

Bükülme eğilimi;

• İpliğin büküm Sayısına
• Elyaf Mukavemetine
• İpliğin fiksaj durumuna bağlıdır.

İpliğin büküm yönüne bağlı olarak, Z bükümlü iplik ilmeğin esas yüzünden bakıldığı zaman ilmeği sağa doğru, S bükümlü iplik ise ilmeği sola doğru yatırır. Bu nedenle Z bükümlü iplik kullanıldığında örgünün sağa doğru, S bükümlü iplik kullanıldığında ise örgünün sola doğru dönmesine yol açar.

Örgü sıklığına Ayrıca may dönmesi, ilmeğin örgü içinde rahat bir şekilde dönebileceği boş bir alanda meydana gelir. Dolayısı ile yuvarlak örme kumaşlarda may dönmesi örgü sıklığına da bağlıdır. Düşük faylı makinelerde üretilen kumaşlarda örgü seyrekse dönme daha fazla olur.

İplik inceliğine Makine inceliği ile doğru orantılıdır. Belli bir ince belli bie incelik aralığında ipliği ne kadar inceltirsek ilmek dönmesi o kadar artar.

Gramaj ağırlığı İlmek genişliği ve boyu gramaj ağırlığı ile ters orantılıdır. Gramaj arttıkça birim alandaki ilmek sayısı artacağından ilmek dönmesi azalacaktır.

İplik sertliği İplik bükümü arttıkça iplik sertleşir ve bükülme eğilimi artar dolayısıyla örgü dönmesi artacaktır.

May kayması olan kumas

İplikten Kaynaklanan May Dönmesini Önleme Çareleri

May dönmesi örgü örme işlemi bittikten sonra çok zor önlenir. Örgüye başlamadan önce alınması gereken bazı önlemler aşağıda sıralanmıştır.

1. İki tane Z bükümlü ipliğin, S yönünde katlanarak ipliğin büküm değerini düşürmek. Bu genellikle kalın, kışlık örme mamullerinde uygulanan bir yöntemdir. İnce, yazlık örme mamullerinde pahalı bir yöntemdir.
2. Örmeden önce ipliğe buhar ile büküm fiksesi verilerek, ipliğin bükülme eğilimini azaltmak. Fakat bu yöntem ile örgünün tutumu sertleşir.
3. Örgü sıklığını attırmak. Bu da direkt olarak kumaş gramajını arttırır ve kumaş görüntüsünü bozar.
4. Bir sıra Z bükümlü, bir sırada S bükümlü iplik kullanmak, Z bükümlü iplik sırası sağa, S bükümlü iplik sırası da sola doğru yatarak may dönmesi önlenir.

Ayrıca iplik büküm yönü ile örme dönüş yönünün birbirine zıt olması iplik bükümünün açılarda bir miktar dönmesini azaltır.

Örme Makinesinden Kaynaklanan (Kumaş) Dönmesi

Çok sistemli yuvarlak örme makinelerinde görülen ve kumaş yapısını bozan bir hatadır. Örneğin 72 sistemlik 26 Pus’luk tek plakalı yuvarlak örme makinesini ele alalım. Bu makine bir dönüşte 72 sıra birden örecektir. Makine üzerinde ardışık iki sistem düşünürsek, I.sistem I.sırayı örerken hemen ardından gelen sistem 72. sırayı örer ve kumaş aşağıya dönük olarak çekilir. İşte bu durum örgüde bir dönüklük meydana getirir. Makinenin sistem sayısı ne kadar fazlaysa dönüklük de o nispette artacaktır. Bu çeşit dönme iplikten kaynaklanmadığı için geçici bir dönemdir ve daha kolay giderilebilir. Beslenme sayısı artıkça dönme de artar.

Orijinal Fransız lakostlarında may dönmesinin olmamasının sebebi düşük sistemli (Örneğin 10 sistemli) esnek iğneli may özlü yuvarlak örme makineleri ile çalışılmasıdır.

Örgü dönmesini etkileyen bir diğer faktör makine inceliğidir. Makine inceliği artıkça oluşan ilmek genişliği azalacağından daha sık bir doku meydana getirir. Bu sık dokuda gerilimler az olacağından dönme eğilimi de azdır.

Makineden Kaynaklanan May Dönmesini Önlemenin Çareleri:

1. Düşük sistemli örme makinesi ile çalışmak
2. Negatif-serbest iplik sistemi ile çalışmak
3. Terbiyede açık en çalışmak
4. Makinenin dönüş yönüne göre iplik kullanmak
5. S bükümlü ipliğin saat yönü tersine dönen makinelerde kullanılması