Örme Kumaşlar ve Teknik Tekstiller Alanındaki Kullanımı
Cam, Karbon ve Aramid elyaflarından üretilen teknik kumaşların kullanıldığı kompozit malzemeler, havacılık ve yenilenebilir enerji alanları gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Bu teknik kumaşlar 2 ve 3 boyutlu olarak, dokuma ve çözgülü örme gibi teknolojilerle oldukça başarılı ve yüksek hızla üretilebilirken, karmaşık geometrilerin söz konusu olduğu durumlarda sınırlamalar ortaya çıkmaktadır.
Şu anda daha çok giyim tekstillerinin üretiminde kullanılan düz örme makineleri ise sahip olduğu tek iğne seçimi, ilmek transferi gibi imkanlarla karmaşık geometrilerin üretimini de mümkün kılmaktadır. Bu yayında örme teknolojisinin teknik tekstillerin üretimi için sunmuş olduğu olanaklar genel olarak incelenmiş ve düz örme tekniğinin kullanıldığı uygulama örnekleri verilerek gelecek için araştırma önerileri yapılmıştır.
Teknik Tekstiller ve Kumaş Özellikleri
Tekstil ürünleri günümüzde klasik giyim tekstillerinden tıbbi tekstillere kadar bir çok farklı alanda kullanılmakta ve buna bağlı olarak bu ürünlerden beklenen özellikler de değişiklikler arz etmektedir. Kompresyon çoraplarında belli bir hesaba göre üretilmiş elastik bir kumaş yapısına ihtiyaç duyulurken asfaltın güçlendirilmesinde kullanılan bir kumaşın, hiç esnemeyen bir yapıda üretilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan yapay damar olarak kullanılan bir tıbbi tekstilin ömür boyu vücutta kalması istenirken erezyonu engellemek için kullanılan bir geotekstilin, bitki ve ağaç kökleri geliştikten sonra çözünmesi hedeflenmektedir. Filtre fonksiyonu görecek bir dokusuz yüzey için üretim hızı çok önemli iken özellikle uçak ve uzay sanayinde kompozit malzeme yapımında kullanılan kumaşta 3 boyutluluk ve istenen forma göre üretim daha fazla önem kazanmaktadır.
Bu örneklerde de görüleceği üzere kullanım alanlarının tekstil ürününden beklentisi çok farklıdır ve araştırma-geliştirme çalışmalarında her bir ürün için en ideal malzemenin, kumaş üretim, boya-apre ve konfeksiyon teknolojilerinin seçilmesi gerekmektedir.
Örme Teknolojisi ve Örme Kumaşlar
Tekstil ürünleri genelde elyaf, iplik, tekstil yüzeyi, boya-apre ve konfeksiyon aşamalarından geçtikten sonra kullanıma hazır hale gelmektedirler. Tekstil yüzeylerinin üretimi başlıca dokuma, örme ve dokusuz yüzey teknikleri ile gerçekleştirilmektedir ve her bir tekniğin diğerlerine göre, tekstil ürünün yapısına bağlı olarak avantaj ve dezavantajları vardır. Bu yayında sadece örme teknolojisi incelenmiş ve özellikle teknik tekstillerin üretimi için sunduğu olanaklar açıklanarak uygulama örnekleri verilmiştir.
Örme teknolojisi, atkılı ve çözgülü örme makinelerinde, ipliklerin iğneler yardımıyla önce ilmek formuna getirilmesi ve bu ilmeklere birbirleriyle bağlantı yaptırılması metoduyla tekstil yüzeyi üretme yöntemi olarak tanımlanabilir. İlmeklerle temel yapısı oluşturulan kumaş içine, kullanım alanına bağlı olarak askı, atlama, tam atkı, kısmi atkı, çözgü iplikleri, dokusuz yüzeyler (örneğin malivat tekniği) vb. eklenerek giyimden kompozit malzemelere kadar birçok farklı alanda kullanılan örme kumaşlar üretilmektedir.
Çözgülü Örme Makineleri
Çözgülü örme kumaşlar, toplu olarak hareket ettirilen iğnelerle raşel, çözgü otomat, kroşe ve malimo makinelerinde üretilirler. Bu tekniğin temel özelliği yüksek üretim hızı ve en fazla kumaş üretim çeşitliliğine sahip olmasıdır.
Raşel- Çözgülü örme makinesi
Raşel ve çözgü otomat makinelerinde daha çok ev ve giyim tekstilleri (perdeler, danteller, spor tekstilleri v.b.) üretilirken kroşe makinelerinde dar tekstiller, malimo tipi makinelerde ise kesilmiş cam elyafları, çok eksenli kuvvetlendirme iplikleri ve dokusuz yüzeyler kumaşa dahil edilerek daha çok teknik tekstiller üretilmektedir.
Yuvarlak Örme Makineleri
Yuvarlak örme makineleri aynı anda bir çok örme sisteminin ilmek oluşturabilmesi (örneğin 120 Sistem) nedeniyle çok yüksek kumaş üretim hızına sahiptir ve makine yapısı itibariyle daha çok giyim tekstilleri ve yatak kumaşlarının üretiminde kullanılırlar.
Yuvarlak örme makinesi
Düz Örme Makineleri
Bilgisayar kontrollü düz örme makinelerinde, her bir örme iğnesi tek tek seçilip istenen pozisyona hareket ettirilebilir ve iğne yatakları kaydırılabilir. Tek iğne seçimi, iğnenin kumaş yapısına bağlı olarak ilmek, askı ve transfer pozisyonlarından birisine hareket ettirilebilmesine imkan verirken, iğne yataklarının kaydırılabilmesi bir ilmeğin önden arkaya (veya tersi) transferinden sonra, başka bir iğne üzerine aktarılmasını sağlar.
Bu iki özellik, düz örme makinelerinde özellikle 3 boyutlu şekillendirilmiş kumaş üretimi için sonsuz olanaklar sağlar. Bu amaçla önce ön ve arka iğne yataklarında birbirinden bağımsız iki kumaş üretilir ve bu kumaşlar farklı metotlarla birleştirilerek 3 boyutlu şekillendirilmiş kumaş haline getirilirler.