Özlü İplik Nedir?
Son yıllarda gerek tüketici taleplerinin, gerekse tekstil sektöründe kullanılan materyallerin değişmesiyle yeni ürün geliştirme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyaç, değişik yapı ve özellikteki lifler ile farklı üretim teknikleri kullanılarak yeni ürünler ve üretim tekniklerinin geliştirilmesi üzerine araştırmaları arttırmış ve sonuçta değişik yapı ve özelliklerde iplikler üretilmeye başlanmıştır. Konvansiyonel ipliklerde katma değer oranının yükseltilememesi de farklı ürünlerin arayışını tetiklemiş ve katma değeri yüksek olan liflere, ipliklere ve ürünlere olan talep artmıştır. Özlü iplik üretimi de bu anlamda geliştirilen iplik üretim yöntemlerinden biridir.
Özlü iplik, merkezde bulunan bir özün (filament) etrafının kesikli liflerin sarılması tekniğiyle üretilmiş bir iplik yapısıdır. Özlü iplik, bu iki farklı yapıdaki bileşenin özelliklerinden maksimum ölçüde yararlanabilmek için geliştirilmiş iplik yapısı olarak da bilinmektedir.
Şekil 1.3’ te de görüldüğü gibi merkezde bir öz filamenti bulunmak üzere etrafına genellikle kesikli lifler manto olarak sarılarak özlü iplik üretilmektedir.
İpliğin merkezinde filament öz, kesikli liflerden öz ya da elastan öz kullanılmaktadır. Öz lifleri ipliğe kazandırmak istenilen özelliğe göre seçilmektedir. Örneğin ipliğin daha mukavemetli ya da elastik bir yapıda olması özde kullanılacak filament ile sağlanabilmektedir. Ya da ipliğin maliyetini düşürmek amacıyla merkezde daha ucuz lifler kullanarak ipliğin maliyeti düşürülebilir. Öz lifleri olarak genellikle filamet tercih edilirken, manto lifleri için genellikle kesikli lifler tercih edilerek özlü ipliğin tutumunda ve görünümünde istenilen etki sağlanabilmektedir.
Özde kullandığımız filament, ipliğin mekanik, boyutsal stabilite, elastikiyet gibi fonsiyonel özelliklerini sağlarken, manto lifleri ipliğin istenilen tutum, estetik ve konfor özelliklerini sağlamaktadır. Böylelikle iki farklı lifin özellikleri tek bir iplikte toplanmış olmaktadır.
Özlü iplikler, yüksek performansla birlikte estetik ve tutum özelliklerinin de bir arada istendiği yerlerde kullanılmaktadır.
İçi Boşluklu İplikler
Pamuk ipliklerinin özelliklerinin iyileştirilmesinden yola çıkılarak, iplik içindeki hava boşlukları arttırılması, eğirme ve dokuma işlemleri sırasında ipliğin fiziksel dayanımının daha yüksek olması amacıyla geliştirilmiştir.
İçi boşluklu iplik yapısı, üretiminde kullanılan lifler ve özellikleri
İçi boşluklu iplikler özlü iplik üretim yöntemi ile üretilmektedirler. Merkezde suda kolayca çözünebilen filamanet, manto kısmında ise genellikle tuşe özelliklerinden dolayı doğal lifler tercih edilse de iplikte elde etmek istediğimiz özelliğe bağlı olarak rejenere selüloz ya da kimyasal lifler de kullanılabilmektedir. Özlü iplik oluşturulduktan sonra kumaş yüzeyi elde edilmekte ve elde edilen kumaş kaynamış suda yıkanarak merkezde bulunan çözünebilen özel lifler uzaklaştırılmaktadır.
Polivinil alkol (PVA) lifleri ve özellikleri
1939’da Japonya’daki Kyoto Imperial Üniversitesinde Dr. Sakurada’nın araştırma ekibi polivinil alkol (PVA) liflerini geliştirmişlerdir. Bu lifler, 1950 yılında Kuraray Corporation şirketi tarafından üretilmeye ve PVA liflerinden üretilen ürünler satılmaya başlanmıştır. O zamandan günümüze PVA lifleri çeşitli endüstriyel alanlarda kullanılmaktadır.
Solucell zero twist
Solucell zero-twist iplikleri, yüksek su emiciliği ve yumuşak tutumlu yapısıyla özellikle havlu üretiminde kullanılmaktadır. Bükümsüz havlu üretiminde de kullanılan PVA filament ipliklerine alternatif olarak geliştirilmiştir. Solucell zero twist iplikleri PVA filamenti ile üretilen iplikler ile kıyaslandığında, daha yumuşak, ince ve çevre dostu olduğu ileri sürülmektedir