Şiş Örgü; Çeşitli ipliklerle şiş kullanılarak ilmeklerin eksiltilmesi, birleştirilmesi, birbirlerinin arasından, altından, üstünden geçirilmesi veya dolanmasıyla meydana getirilen ürüne şiş örgü denir.
Şiş Örgünün Tarihçesi
Örgü sanatının çok eski çağlara giden bir tarihi vardır. 18. yüzyıl Avrupa’sında örücülük sanatının yaygın olarak kullanıldığı ve ilerlediği kaydedilmiştir.
Londra’daki Victoria and Albert Müzesi, Washington’da Textile Müzesi, Toron’da Royal Ontorio Müzesi ve Metropolitan Müzesi gibi tanınmış müzelerde bulunan zengin örgü koleksiyonları üzerindeki bilimsel araştırmalar devam etmektedir. Araştırmacılar örgünün kaynağının Doğu kökenli olduğunu kabul etmişlerdir. En eski örgü örneklerinden biri, Yale Üniversitesi’nin Suriye’de (eski bir şehirde) yaptığı araştırmalarda bulunan Araplara ait konçlu bir çoraptır.
Şiş Örücülüğünde Kullanılan Gereçler
- Yün : Bazı otçul hayvanların (koyun, tavşan, Ankara keçisi, lama) vücudunu kaplayan yumuşak kıllardan elde edilir. Türkiye’de yün en iyi cins merinos ve büyük kuyruklu koyun türünden elde edilir.
- Pamuk: Pamuk bitkisinden elde edilen lifler, hafif sarımsı beyaz renktedir. Pamuk liflerinin esneme kabiliyeti yün ve ipek liflerinde daha fazladır. Pamuk, yün ve ipeğe göre daha çok nem çeker. Aşınma ve sürtünmeye karşı çok dayanıklıdır.
- Sentetik iplikler: Örgü ipliklerinin %55’ini sentetik oluşturur. Doğal iplere ve yünlere karıştırılan sentetik maddeler iplerin dayanıklılığını arttırır ve maliyetini düşürür. Yünlere karıştırıldığında keçeleşmeyi önler.
Örgü şiş çeşitleri
Şiş Örücülüğünde Kullanılan Araçlar
Şiş örücülüğünde temel araç olarak kullanılan şişin metal, kemik, plastik, tahta ve bambudan yapılmış çeşitleri vardır. Genel olarak şişler üç grupta toplanır:
- Bir ucu sivri şişler: Bir uçları sivri diğer uçları top veya boncuklarla kapatılmıştır. Şişler ince numaradan kalın numaraya doğru 2–2,5; 3–3,5; 4–4,5; 5–5,5; 6–6,5; 7–7,5 mm olarak sıralanır.
- İki ucu sivri şişler: Uzunlukları 12 ile 20 cm arasında olup iki ucu da sivri şişlerdir. Bu şişler beşli takım hâlinde satılır. Eldiven, çorap, yaka ve dikişsiz örgülerde kullanılır.
- Yuvarlak şişler: İki kısa şiş birbirine misine (naylon) ile bağlanmıştır. Misinanın uzunluğu 40 cm ile 120 cm arasında değişir. Dikişsiz yuvarlak örgülerde yaka, roba, şapkanın tepe kısmının örülmesinde tercih edilir.