Tesettür kavramı, kamusal alanda kendisine namahrem olan erkeklerden ve kadınlardan insanların kendini koruyarak giyim ve davranış olarak kendisini özel bir kalıba koymasıdır. Sözlük manası “gizlenmek” olan tesettür, Kur‟an kaidelerine göre, mahremi olan kişilere gösterilmesi haram olan, vücudun da özellikle belirtilen kısımların örtülmesi saklanması manasına gelir. Tesettür denilince ilk akla gelen kadınların, kendisine haram kabul edilen, kendisine nikah düşebilecek erkeklere karşı örtünmesi anlaşılmaktadır. Hak dinin kendi kurallarını belirlediği bir kapanma düsturu ve adabı vardır. İslam‟a göre kadın, görünmesi yasaklanan yerlerini örtmek, arzuları söndürmek ve azaltmak için giyinir.

Tesettür, temel mahiyeti ve amacı itibarıyla İslam dini kapsamında değerlendirilen dini bir uygulamadır. İslam’da tesettür kavramı, kadının giyim üzerindeki sınırlarını belirlemesi açısından da önemlidir. Tesettür, en basit terimle örtünme veya örtme anlamına gelen Arapça bir kelimedir. Hassan ve Harun’a kaynağına göre tesettür saçı örtmekten daha fazlasıdır; alçakgönüllülük, erdem ve saygının bir simgesidir. Bazı araştırmacılar tesettürü bir baskı sembolü olarak tanımlarken bazıları ise batının modernizmine bir muhalefet olarak kabul. Tesettür aynı zamanda özgürlük, alçakgönüllülük ve kadınlık duygusuyla da ilişkilendirilmektedir.

İslam‟a göre tesettürün nasıl yapılması gerektiği Araf suresinin 26, 27 ve 31. ayetleri ile Nahl suresinin 81. ayetinde genel hayat kuralları kapsamında giyilmesi gereken kıyafetlerden ve örtünme ile ilgili açıklamalar yapılmaktadır. Kuran‟da Azhap ve Nur surelerinde de tesettür açıklanmış ve ilk Müslüman kadınların giyim pratikleriyle şekillenmiştir.

Kadının örtünmesiyle kadınlık şahsiyetinin korunduğu, örtüsüyle karşısındakine bir zarâfet ve nezâket hissi verdiğini Ahzab ve Nur suresinin ayetleri şöyle açıklamaktadır: “Ey Peygamber! Hanımlarına, kızlarına ve müminlerin hanımlarına söyle, dışarı çıkarken üstlerine cilbablarını alsınlar. Bu, onların tanınmasını ve bundan dolayı incitilmemelerini sağlar”. “Mümin kadınlara da söyle: Gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar. Ziynet yerlerini açmasınlar. Bunlardan kendiliğinden görünen kısmı müstesnadır. Başörtülerini yakalarının üstüne koysunlar. Ziynet yerlerini kendi kocalarından, babalarından, kocalarının babalarından, oğullarından, kocalarının oğullarından, kendi erkek kardeşlerinden, kendi kardeşlerinin oğullarından, kız kardeşlerinin oğullarından, kendi kadınlarından, kölelerinden, erkeklik duygusu kalmayan hizmetçilerden veya henüz kadınların gizli yerlerine muttali olmayan çocuklardan başkasına göstermesinler. Gizleyecekleri ziynetleri bilinsin diye ayaklarını da vurmasınlar. Ey müminler! Hepiniz Allah’a tövbe edin. Böylece korktuğunuzdan emin umduğunuza nail olasınız.”

Yukarıdaki ayetleri açıklayan tefsir kitaplarında tesettür kadınların toplum içinde yüceltilmesi kıymetli kılınmasına vesile olan bir araç olarak görülmektedir. Kadınların bedenlerinin kıymetli bir hazine gibi saklanması, namahrem olanlardan gelecek nazarlardan ve incitici bakışlardan korunmaya çalışılması, kendisine verilen yüksek itibarı göstermektedir. Kadının İslam dinindeki yerinin hep kıymetli bir makam olarak anlatılması ve onun tesettüre girmesinin istenmesi aslında “kadınsal cazibenin” erkekler tarafından kötü yorumlanarak kadın istismarının önüne geçilmek istenmesi olarak yorumlanmıştır.

İslam dini örtünmenin kesin kurallarla nasıl olması gerektiğine girmemiş, bunu her toplumun kendi kültürü, yöresel örf ve adetlerine bırakmıştır. Bu sayede iklim şartları ve coğrafi bölgeye uyumlu tesettür uygulanmasına olanak sağlamıştır. Tesettür, bütün Müslüman âlemine emredilen evrensel ve sürekli bir hüküm; örtünmenin nasıl yerine getirilmesi gerektiği ise bölgeseldir. Tesettür konusunda genel kurallar avret yerlerini kapatması, teni göstermeyecek kalınlıkta olması, tüm vücudu saracak uzunlukta ve genişlikte olmasıdır.

Kıyafet nasıl olursa olsun, Müslümanlar için mütevazı olması önemlidir. Kültür, coğrafi konum nasıl olursa olsun İslami kıyafetler neredeyse aynı kalır. Sadece kumaş seçimi ile bulunulan şartlara uyum sağlanır. Müslümanlar için İslami kıyafet kurallarının temel amacı önemlidir. Müslüman tüketicilerin, dünyasal bir memnuniyet için ürün tüketmemeleri gerektiğinden, nihai amacı onların yaratıcısı olan Allah’ın emir ve yasaklarına uymak olmalıdır. Kaçınılmaz moda anlayışı ve dış görünüme odaklanma gibi, görünmeyen şeyler bazı kadınları rahatsız etse de birçoğu İslam‟ın insanlara temiz, bakımlı ve hoş görünmesini emrettiği yönündeki söylemine sığınarak moda estetik uygulamaları haklı çıkarmaya çalışmaktadırlar.

Tesettür Modası

İslam, dünyada hedef kitlesi en büyük, büyüyen dinlerden ve potansiyel pazarlardan biri olarak görülmektedir. Bu kesimdeki çekici faktörlerden biri, Müslüman kadınlar tarafından giyilen kıyafetlerdir. Günümüzde büyük ölçüde Müslüman kadınların kültürüne ve tercihine bağlı olan çeşitli İslami giyim tarzları mevcuttur, ancak temel dayanak inanç yapıları tüm İslami kültürler arasında benzerdir. İslami kıyafetlerin amacı, vücudun uygun şekilde örtülmesini sağlamak ve görüntünün göz alıcı bir unsur olmamasına özen göstermektir.

Ancak, İslami giysilerin çok muhafazakâr olup olmadığı, hem Doğu hem de Batı literatüründe hala çok tartışmalı bir konudur. Doğu dünyası için tesettür ve giyim, İslam kaidelerine uygun bir şekilde çekicilikten ve göze batmaktan uzak, bakışlardan kendini korumayı amaçlarken; Batı dünyası için moda, kıyafetler üzerinden güzel görünmenin temel alındığı, kendini her daim öne çıkartmanın düstur edinildiği bir kavramdır.

Güncel Tesettür Modası Belirleyicileri ve Yönelimleri

Günümüzde Tesettür modasının gelişmesi ve yükselmesi için elektronik ortamlarda çeşitli pazarlama yöntemleri de kullanılarak ciddi işler yapılmaktadır. Bu başlık altında, bunlardan günümüzde en çok kullanılan yöntemler ele alınacaktır.

İnternet, Sosyal Medya ve Tesettür Modası

İslami Ekonomi Zirvesi verilerine göre tüm dünyada muhafazakâr kesimin lüks ürünler satın alma eğilimi gün geçtikçe artmaktadır. Bu büyümenin arkasındaki en önemli etkenlerden biri e-ticarettir. Markaların web siteleri üzerinden geniş tüketici kitlelerine ulaşmaları bu pazar payının dünya genelinde büyümesine neden olmuştur.

Bloggerlar

Bloglar bireyler veya şirketler adına bir kişi veya bir grup tarafından hazırlanabilir. Bloglar için en mühim mevzu içeriktir. İçerik ne denli güncel, doğru, güvenilir ve samimi olarak hissedilirse blog o kadar değerli olur.

Trend Belirleyiciler

Trendsetter sözlük anlamı olarak Türkçeye çevrildiğinde modayı belirleyen kimse, akım belirleyici anlamlarına gelmektedir. Dünyada genellikle marka değeri olan firmalara atfedilen kavram Türkiye‟de sözlük anlamı dahilinde kullanılarak medyatik, sanatçı, zengin, kitlelerin dikkatini çeken isimlere atfedilmektedir

Mütevazi Moda (Modest Fashion)

Modest kelimesinin anlamı olan “Mütevazi” kelimesi ülkelere, kültürlere ve insanların inandıkları dinin kaidelerine göre değişiklik gösterir. Her ülkenin kendi sosyo-kültürel özelliklerinden etkilendiği için kesin bir anlamı yoktur. Anlamların ötesinde, moda dünyası mütevazi modanın vücudu sarmayan giysiler, rahat giyinme ve kişinin kendi rahatlığına göre giyinmesi anlamına geldiğinde birleşmektedir.

Başörtüsü Modası (Hijabista Fashion)

Hijab Türkçeye çevrildiği zaman başörtüsü manasına gelmekte olup, hijabista, Müslüman kadınların ana akım modadaki son trendlerden dinlerinin belirlediği sınırlar doğrultusunda esinlenerek oluşturdukları başörtüsü kombinleri ile harmanlanan modadır. Bu moda, ferahlatıcı çağdaş bir zarafet ve canlılık hissi sağlar ve modayı İslami inançlarıyla harmanlayan Müslüman kadın için yeni bir stil ve trend yaratır.

T.C.
YOZGAT BOZOK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI

ZERRİN KARAKAVAK
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Tuğba ÖZBÖLÜK

YOZGAT – 2021