Firkete oyası; firkete adı verilen bir araç yardımı ile tığ ve iplik kullanılarak yapılan bir oya tekniğidir.
Firkete oya işi yapmak için kullanılan bir araçtır. U şeklinde kıvrılmış, 1-3 mm arasında çapı olan ve uçlarında toplu iğne başı şeklinde kürelerin bulunduğu metalin adına firkete adı verilmektedir. Oya işi bu alet üzerinde yapılır ve yapılırken de bu parça aracılığıyla yazma ya da havlu ile bir araya getirilir. Eğer firkete oyası yapmak için gerekli olan firketeye sahip değilseniz, büyük bir çengelli iğnenin baş kısmını kargaburnu benzeri bir alet ile keserek firkete yapabilirsiniz. Firkete ile oya yapmak için en uygun iplikler yün, ipek, keten ve pamuklu ipliklerdir. İpliğin inceliği ve kayganlığı oya işi sonunda nasıl bir görüntü ortaya çıkacağını doğrudan belirler.
Uygulandığı yerler, firkete oyası tekniğinde faydalanılan kaynaklar aşağıda açıklanmaktadır.
- Oda takımları
- Masa örtüleri
- Vitrin takımları
- Yatak çarşafları
- Tepsi örtüleri
- Yemeni kenarları
- Namaz örtüleri
- Şal
- Fular
- Giyim süslemeleri
- Kenar temizleme
Firkete Oyası Tekniğinde Faydalanılan Kaynaklar
- Geometrik şekiller
- Yapılmış örnekler
- Resimler
- Fotoğraflar
- Dergiler
- İnternet
Firkete Oyası Yapımında Kullanılan İplikler
Firkete oyası yapımında kullanılan iplikler şunlardır:
- İpek iplikler: İbrişim, kordone,
- Pamuklu iplikler: Merserize, Koton
- Yün iplikler: Tiftik
- Keten iplikler: Dantel iplikleri
- Sentetik iplikler: Naylon (bobin), sim
Firkete Oyasında Kullanılan İpliklerin Özellikleri
Firkete oyasında kullanılan ipliklerin özellikleri aşağıda açıklanmaktadır.
İpek İplikleri:
- İbrişim: İki kat ipliğin bükülmesinden meydana gelir. İnce, çok bükümlü, parlak, çeşitli renkleri olan sağlam bir ipliktir. İğne oyası yapımında kullanılır. Çeşitli örtü yapımında, giyim süslemelerinde, yemeni başörtü, mendil kenarlarında, vitrin takımı, masa örtüsü gibi ürünlerin yapımında kullanılır
- Floş: Suni ipekten üretilen az bükümlü, yumuşak, parlak görünümlüdür. Çeşitli renkte ve çileler hâlinde bulunur. Oda takımları, vitrin örtüleri, giyim süslemeleri, masa örtüsü gibi ürünlerin yapımında kullanılır
Pamuklu İplikler:
- Koton: Pamuk ipliğinden, iki kat ipliğin bükülmesinden oluşturulmuştur. Normal bükümlü ve parlak görünüşlüdür. Çeşitli renklerde çile ve yumak hâlinde bulunur. Kenar süslemeleri, vitrin takımları, oda takımları, giyim süslemeleri, masa örtüsü gibi ürünlerin yapımında kullanılır
- Merserize: Pamuk lifinden üretilen kalın çok bükümlü ipliklerdir. Çeşitli renk ve kalınlıkta olanlar mevcuttur.
Keten İplikler:
- Dantel iplikleri: Normal bükümlü, sağlam, ince, parlak görünüşlü bir ipliktir. Beyaz ve çeşitli renkleri bulunmaktadır. İplik kalınlığı numaralara göre değişmektedir. Masa örtüsü, sofra takımları, kenar süslemeleri, oda takımları gibi ürünlerin yapımında kullanılır
Yün İplikler:
- Tiftik: Hayvan yünlerinden elde edilen yumuşak, iki kat ipliğin bükülmesinden meydana gelir. Çeşitli renklerde çile ve yumaklar hâlinde bulunur.
Sentetik İplikler:
- Orlon: Kimyasal liflerden üretilmiştir. Normal bükümlü ve parlak ipliklerdir. Çeşitli renklerde çile ve yumaklar hâlinde bulunmaktadır.
- Naylon iplikler: Çeşitli renk ve kalınlıkta çok sağlam, parlak, bükümlü ipliktir. Yemeni kenarları, çeşitli örtüler, yatak örtüleri, başörtü kenarları, masa örtüsü, mendil kenarları gibi ürünlerin yapımında kullanılır.
- Sim: Altın ve gümüş rengi madensel tellerin ince ipek veya pamuk ipliğinin üzerine sarılması ile elde edilmektedir. Çeşitli örtü kenarlarında, motiflerde, giyim süslemeleri gibi ürünlerin yapımında kullanılır.
Firkete Oyası Yapımında Kullanılan Araçlar
Firkete: Metal veya plastikten çeşitleri olan U şeklinde bir ucu kapalı diğer ucu açık bir araçtır. Çeşitli genişlikte ve uzunlukta olanlarını bulmak mümkündür.
Tığ: Kullanılacak iplik kalınlığına ve modele göre seçilir
Makas: İnce uçlu nakış makasları tercih edilir
Firkete Oyası Yapımında Kullanılan Yardımcı Malzemeler
Pul: Metal ya da plastik maddelerden yapılmış, yuvarlak, ince, düz ya da bombeli, ortası delik, oya yapımında kullanılan gereçtir.
Boncuk: Sedef, ahşap, cam, kristal, porselen, çeşitli maden ve taşlardan yapılmış ortası delik, yuvarlak ve kesme şeklinde, oya yapımında kullanılan küçük taneciklerdir. Yuvarlak boncuk, boru boncuk ve nazar boncuğu çeşitleri ile piyasada bulunur.