(CLY.) LYOCELL LİFİ

Lyocell elyaf, rejenere selülozik esaslı bir elyaf türüdür. Bu lifler, huş ağacı, meşe veya okaliptus gibi bitkilerin odun hamuru selülozundan yaş veya kuru jet çekim yöntemiyle elde edilir. ABD Federal Ticaret Komisyonu, Lyocell’i hidroksil gruplarının yer değiştirmesinin gerçekleşmediği ve hiçbir kimyasal ara maddenin oluşmadığı bir organik çözeltiden çökelen selülozdan oluşan bir lif olarak tanımlıyor ve bir rayon alt kategorisi olarak sınıflandırıyor.

Lyocell lifinin ilk örnekleri, 1972’de Kuzey Carolina’daki Amerikan Enka lif tesisindeki bir ekip tarafından geliştirildi. İlk geliştirildiğindeki projedeki ismi Newcell idi, bu proje durdurulmadan önce pilot olarak üretime geçilmiş ve ilk lyocell lifler ortaya çıkmıştır. Elyaf, 1980’lerde İngiltere’nin Coventry’deki Courtaulds Fibers ve Grimsby pilot tesisinde geliştirilip, Tencel ticari adı altında üretilmiştir.

Genel olarak pamuk, keten gibi diğer selülozik liflerle birçok özelliği benzerlik taşımasına rağmen, bazı özelliklerinde diğer rejenere liflere nazaran ön plana çıkmaktadır. Liyosel lifi son derece yumuşak, sıvıyı emici bir yapıdadır. Hatta Lenzing’in (Tencel üreticisi) internet sitesinde yer alan bilgilere göre; pamuktan daha fazla emici özelliğe sahip, ipekten daha yumuşak ve ketenden daha serin tuttuğu iddia edilir. Nefes alabilen bir kumaştır. Yüzeyinde bulunan binlerce mikroskobik kanallar sayesinde vücudumuzdaki teri önce emer, daha sonra havaya bırakarak, rahat ve kuru kalmamızı sağlar.

Doğal yapısı ile nefes alabilir özelliktedir, nemi çok iyi transfer eder ve vücudun terlemesi durumunda dahi rahatsızlık hissine neden olmaz. Dayanıklı yapısıyla da defalarca yıkamadan sonra bile parlaklığını koruyup, rengini muhafaza eden yüksek renk haslığına sahiptir. Lyocell, pamuk, keten, rami ve rayon gibi diğer selülozik liflerle birçok benzer özelliğe sahiptir. Emicilik özelliği de oldukça yüksektir. Bu özellikten faydalanılarak yaş terbiye işlemleri boyunca lifin mükemmel bir şekilde şişmesi sonucu sağlanır. Böylece mamul kumaşta yumuşak ve esnek bir tuşe elde edilir. Yüksek modul ve sağlamlık, kumaş içinde liyosel lifinin kolayca deforme olmayacağı ve daha kolay bir şekilde orijinal şeklini ve konumunu yeniden alacağı anlamına gelmektedir.

Lyocell liflerinin bazı ana özellikleri, yumuşak, emici, ıslak veya kuru halde çok kuvvetli ve kırışıklıklara dirençli olmasıdır; Makine veya elle yıkanabilir; kuru temizleme yapılabilir, dökümlüdür ve birçok renkte boyanabilir, ayrıca süet, deri veya ipek gibi çeşitli dokuları taklit edebilir. Günlük giysilerden en resmi giysilere kadar, konfor ve zerafetin arandığı her yerde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bunlardan bazıları; erkek, bayan ve çocuk giysileri, havlu ve bornozlar, çarşaflar, sportif giysiler, çoraplar ve iç çamaşırlarıdır.

Tencel üretim aşamaları

Tencel’in Piyasaya Çıkışı

1998 yılında Courtaulds, Akzo Nobel tarafından satın alındı. Akzo Nobel, Acordis bayrağı altındaki diğer lif bölümleriyle, TENCEL® bölümünü CVC Partners’e satmadan önce birleştirdi. 2004 yılında ise CVC Partners, LENZING AG’ye TENCEL® bölümünü sattı. Lenzing AG halihazırda “Lenzing Lyocell” ismiyle kendi ticari markalı liyosel lifini üretmekte idi. Firma Lenzing lyocell bölümünü TENCEL® ile TENCEL® markası altında birleştirdi. Günümüzde; Lenzing şirketi, TENCEL® markası ile belki de dünyanın her yerinde en çok bilinen liyosel lifi üreticisidir.

Boyalı Tencel kumaş kalitesi

Lyocell Üretim Yöntemi

Liyosel çözerek spinleme yöntemi ile üretilir. Ağaç hamuru N-Metilmorfolin N-oksit içinde çözülür bu çözeltiye de “macun” adı verilir. Bu çözelti birlieştiricide birleştirilerek tek fibere dönüştürülür. Liyosel fiberlerine (liflerine) dönüşümden sonra yıkanır ve kimyasal maddeler ile kaplanır, arılaştırılır. İkincil ürünleri çıktığından beri liyosel artık çevre dostu olarak anılmaktadır. Buna karşın azımsanmayacak enerji tüketimi ve petrol kaynaklı çözeltisi liyoselin yarar yitimi (dezavantajıdır).

Özellikleri

1.  Mükemmel kıvrım oluşturulabilir, güneş solmasına karşı dayanıklıdır.
2.  Güve, yağ ve kimyasallara karşı dayanıklıdır.
3.  Yün, pamuk benzeri karışımlı kumaşlara estetik bir hava verir.
4.  Statik ve tüylenme sorunu olabilir.

Kullanım Alanları

Liyosel günlük giysilerden en resmi giysilere kadar, konfor ve zerafetin arandığı her yerde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bunlardan bazılarını sıralarsak;

Lyocell süprem kumaş

• Hazır giyimde,
• Çorap,
• Yuvarlak örgülü giysiler,
• Spor giysiler,
• Çocuk giysileri
• Ev tekstilinde,
• Yorgan,
• Döşemelikler,
• Yer kaplaması,
• Tente ve güneşliklerde,
• Dış mobilyalarda