Uzun lif iplikçiliğinde boyanmış iplik elde etmek için harmanlanmış ve taranmış bant formatındaki elyaf, bams (pres) makinesinde bams yumağı formatına getirilir. Bantları presleyerek bams yumağı formatına getiren makinelere bams (pres) makinesi denir. Bams (pres) makinesinden elde edilene, bams yumağı denir.
Üretime Hazırlık
Makinede üretime başlamadan önce makinenin üretime hazırlanması gerekmektedir. Bu hazırlık safhasında bilinmesi ve uygulanması gereken bir dizi işlem, tanınması gereken araç ve gereçler vardır.
Bams Makine Operatörünün Görevi
İşlem sırasında ve hazırlık aşamalarında kişisel koruyucu donanım ve malzemeleri kullanmak- Doğal kaynakları tasarruflu ve verimli bir şekilde kullanmak
- Tehlikeli ve zararlı atıkları verilen talimatlar doğrultusunda diğer malzemelerden ayrıştırmak ve gerekli önlemleri alarak geçici depolamasını yapmak
- Her bir parti için makinede yapılan işin niteliğini belirten, imalat durum levhasını kontrol etmek
- Günlük ve parti değişimlerinde makinenin içinin, dışının ve çevresinin temizliğini yapmak
- Vardiya başlangıcında/bitiminde bir önceki vardiyadan ürün ve makine ile ilgili bilgi almak/ bir sonraki vardiyaya ürün, makine ile ilgili bilgi vermek
- Makineyi çalıştırma talimatına uygun çalıştırmak Şerit kovalarını makine haznesine beslemek
- Bantlarının preslenmesi işleminde karışıklığa yol açmamak için imalat durum levhasındaki talimatlar doğrultusunda, ayrı partilerde ayrı masuralar kullanmak
- Bamsları arabalara doldurup, istif alanına götürüp refakat kartını üzerlerine koymak
- Boş kovaları bir önceki bölüme götürüp, doluları getirmek
- Bamsların istenen kalitede çıkması için arabaya yüklenmesine kadar olan süreçteki, gerekli olan kontrolleri sürekli yapmak
- Ürünün kalitesine dikkat etmek, istenilen standardın dışında üretilen ürünü tespit edip gerekeni yapmak
- Dönüştürülebilen malzemelerin geri kazanımı için gerekli ayırmayı ve sınıflandırmayı yapmak
- Makine duruşlarını saat, dakika ne nedenini de belirterek kaydetmek
- Makinelerin işleyişi esnasında makinede/üründe ortaya çıkabilecek sorunları, arızaları ilgililere bildirmek
Üretimde Kullanılan Araç ve Gereçler
Bams (pres) makinesinde üretim yapabilmek için belli başlı üretim malzemeleri ve araç gereçlere gereksinim vardır. Bu üretim malzemeleri ile araç ve gereçler;
- Yün elyaf (band formatında): Uzun lif iplikçiliğinde kullanılan yün, tiftik gibi doğal liflerin, tops formatında balyalar halinde işletmeye getirilmesinde kullanılır.
- Yapay elyaf (band formatında): Uzun lif iplikçiliğinde kullanılan poliakrilik, polyester gibi yapay liflerin bant formatında balyalar halinde işletmeye getirilmesinde kullanılır.
- Kova: Uzun lif iplikçiliğinde kullanılan yün, tiftik gibi doğal lifler ile yüne benzeyen poliakrilik, polyester gibi yapay liflerin çekme makinesinden bams (pres) makinesine taşınması ve preslemeye yardımcı olmak amacıyla kullanılır.
- Bams arabası: Bamsların nakli için kullanılan araçtır.
- İp kesme bıçağı: ip kesme, sarık ve yollukların temizlenmesinde kullanılır
- Bamsları bağlama ipi: Bamsların bağlanmasında kullanılır.
- Şiş: Bamsların altından ve üstünden ipi diğer tarafa geçirmek için kullanılır.
- Saçları örtmek için bone: Makinenin çalışan kısımlarına çalışanın saçlarının dolanmaması için kullanılır.
- Toz maskesi: Elyaf uçuntularının, solunum yolu hastalıklarına neden olmaması için kullanılır.
- Kulak tıkacı: Makine gürültüsünden etkilenmemek için kullanılır.
- Eldiven: Kullanılan malzemelerin ellere zarar vermemesi için kullanılır.
- Tel kesme makası: Balyaların tellerini kesmekte kullanılır.
Makinenin Çalışma Prensibi
Çekme makinelerinde pres makinesi kovasına istiflenen %yün, %yapay lif veya karışım yapılmış elyaf bantlarıyla dolu olan kovalar alınarak pres makinesi yanına sıralanır. Bant istiflenmiş kova, pres makinesinin ortasına, sabitleme mandalını kova ile ileri iterek yerleştirilir. Makinenin 5 numaralı yeşil, 2 numaralı sarı ve 4 numaralı siyah butonlarına aynı anda basılır. Yeşil ve siyah butonlara basılı tutulur fakat sarı butonlara bir defa basılıp bırakılır. Sarı butona bir defa basmakla, üst pres aşağı indirilir (kovanın üst çeperine kadar).
Yeşil ve siyah butonlar basılı tutularak, alt presin kovanın altındaki tablayı yukarı doğru itmesi sağlanarak, bantların kovanın içinde preslenmesi gerçekleştirilmiş olur. Alt presin yukarı doğru hareketi ile preslenmiş bant ve üst pres kovanın dışına, yukarı kaldırılarak presleme işlemi gerçekleştirilmiş olur. Bu işlem esnasında kovanın ortasındaki merkezleme sütunu üst presin ortasındaki yerine girer. Yeşil ve siyah butonlara basılı olan elimiz çekilir ve kırmızı butona basılarak presleme işlemi sonlandırılır.
Preslenmiş bantların bir arada dağılmadan durabilmesi için bams yumağının üstünden, üst pres şiş yataklarından şişler diğer tarafa geçirilir. Çıkan şişlerin(iki tane) uçlarına işe uygun ipler bağlanır ve şişler diğer taraftan çekilir. Çekilen şişler, bamsın altında bulunan tabladaki şiş yataklarından diğer tarafa geçirilir. İplerle birlikte çıkan şişteki ip çıkarılarak alt ve üst ipleri birbirine sıkıca bağlanır. Aynı işlem ikinci şiş için de yapılır. Bu iki şişte yapılan işlemler bir defa daha diğer şiş yataklarından geçirilip tekrar edilerek bamsın dört defa bağlanması sağlanmış olur.
Presleme ve bağlama işlemlerinin bitmesi ile 5 numaralı yeşil, 1 numaralı sarı ve 4 numaralı siyah butonlara aynı anda basılarak pres boşa alınır. Bu pres boşa alma işleminde alt pres aşağı kova altındaki yerine girer, üst presin içindeki kovanın ortasındaki merkezleme sütunu da kovanın içine aşağı iner. Böylece çapı büyümüş olan bams kovanın üstünde kalır. Kovanın üzerindeki bağlanmış haldeki bams çalışan kişi tarafından alınarak içine naylon torba geçirilmiş taşıma arabasına sıralanır. Taşıma arabası dolunca da bamslar belirlenen alana istiflenir veya boyahaneye götürülür.