Dokuma Kumaş Hatalarının Sistematik Sınıflandırması
Bu çalışmanın yapılmasındaki amaçlardan biri daha önce literatür kısmında da belirtildiği üzere dokuma kumaş hatalarının sınıflandırması konusunda yapılan yanlışlar ve karmaşıklığın önüne geçmektir. Bu bağlamda yapılan araştırmalar sonucu elde edilen bulgular doğrultusunda, dokuma kumaş hatalarının özniteliklerine göre sınıflandırıldıkları takdirde yaşanan sınıflandırma hatalarının önüne geçilebileceği öngörülmüştür. Dokuma kumaş hatalarını tanımlamak için 6 farklı öznitelik kümesi ön plana çıkmıştır. Hata kavramının öznitelik kümeleri olarak kullanılmak üzere aşağıdaki alanların tanımlanması uygun görülmüştür. Öznitelik kümeleri tanımlanmış ve bu kümede yer alabilecek değerler (karakteristikler) de belirlenmiştir.
Hatanın Konum (Yön) Özellikleri
Hatanın ürün ya da yüzey üzerindeki konumu ve yer alma biçimine göre karakteristikleridir. Bu özniteliğe göre yapılan sınıflandırmada dokuma kumaş hataları atkı doğrultusundaki hatalar, çözgü doğrultusundaki hatalar, kenar hataları, rastgele yönlü (yön odaklı olmayan) hatalar olmak üzere 4 biçimde incelenmektedir.
Hatanın Fiziksel/Görsel Karakteristikleri
Hatanın yüzeyde görünümüne/biçimine dair fiziksel karakteristikleri bazında ayrıştırıldığı bir özniteliktir. Bu özniteliğe göre yapılan değerlendirmede dokuma kumaş hataları için: Boşluk, renk farkı, desen, noktasal, iz, bant, tip, eğrilik, tüylenme ve diğer olmak üzere 10 farklı değer belirlenmiştir.
Hatanın Saptandığı Aşama
Ürün ya da sistem üzerinde hatanın fark edildiği, saptandığı aşamayı tanımlar. Bu öznitelik kriterine göre yapılan sınıflandırmada dokuma kumaş hataları ham kumaş, mamul ve diğer olmak üzere 3 farklı diğer alabilmektedir.
Hatanın Üretim Bazlı Karakteristikleri
Ürünün farklı ortam ve makinelerde üretilebileceği ya da geliştirilebileceği dikkate alındığında, üretimle ilgili bu değişken girdilerin karakteristikleri de hata tanımlamasında yer alması gereken alt kümelerdir. Çünkü oluşan hatanın, hem ürünün üretim süreçlerinde kullanılan makine ve/veya iplik tiplerine hem de üretilen kumaşın tipine yönelik olası belirtileri (semptom) ve etkileri farklı olabilmektedir. Bu özniteliğe göre yapılan hata ayrıştırma analizinde dokuma makinesi tipi karakteristikleri olarak, atkı atma ve ağızlık açma yöntemleri göz önüne alınmıştır. Atkı atma yöntemine göre mekikli, mekikçikli, kancalı, hava jetli, su jetli olmak üzere 5; ağızlık açma yöntemine göre kamlı/eksantrikli, armürlü, jakarlı olmak üzere 3 farklı değer bazında incelenmektedir. İplik tipine göre kesik elyaf, filament, elastanlı, fantezi olmak üzere 4 farklı değer olarak incelenirken üretilen kumaş tipine göre standart, dar dokuma, ilmekli ve karmaşık yapılı olmak üzere 4 farklı değer bazında incelenmektedir.
Hatanın Şiddeti
Oluşan hatanın ürünle ilgili şartları karşılayamama ya da kullanıma engel olma durumunun kritikliğini ifade eder. Bu özniteliğe göre yapılan sınıflandırmada dokuma kumaş hataları minör, majör ve kritik olmak üzere 3 farklı değer alabilmektedir.
Hatanın Kaynağı (kök neden)
Hataya yol açan girdilerin ya da süreç ve aşamaların özellikleri ve ayrıntılarını ifade eder. Hatayı tanımlamada önemli özniteliklerden birisidir. Girdiler bazında ham madde, makine, çalışan, ortam ve metot olmak üzere 5 farklı değer olarak, süreç bazında ise iplik üretimi, dokuma hazırlık, dokuma, boya ve terbiye, baskı, bitim işlemleri ve diğer olmak üzere 7 farklı değer olarak incelenmektedir.
T.C.
TEKİRDAĞ NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
DOKTORA TEZİ
Berkay BARIŞ
DANIŞMAN: PROF. DR. H. ZİYA ÖZEK
TEKİRDAĞ-2018