KULLANIM AMACINA UYGUN BİTİM İŞLEMLERİ

a. KALANDIRLAMA

Kalandırlamanın esası kumaşı basınç altındaki iki veya daha fazla merdane arasından geçirmeye dayanmaktadır. Bu işlemde amaç; kumaş yüzeyini düzgün bir duruma getirmek, kırışıklıkları ortadan kaldırmaktır.

• Rolik Kalandırlama : Kumaşı en az bir sert merdane ile elastiki merdane arasından geçirmeye dayanmaktadır. Bu kalandırda ütülemeye benzer etkiler elde edilir. Kumaşın yüzeyi düzgünleşir, parlaklığı artar ve biraz daha basık sert tutum kazanır.
• Mat Kalandırlama : Kumaş elastiki merdaneler arasından geçirilir. Ilıman bir kalandırlama şekli olan mat kalandırlamada elde edilen düzgünlük fazla değildir, tutum yumuşak, görünüm matdır.
• Friksiyon Kalandırlama : Kumaş ısıtılmış sert merdane ile onun altında bulunan elastiki merdane arasından geçirilir. Burada sert merdane elastiki merdaneye nazaran % 30 kadar hızlı dönebilmektedir. Kumaş, işlem sonunda metalik bir parlaklık kazanmaktadır.
• Çinz Kalandırlama : Çinz kalandırlamasında esas friksiyon kalandırlamaya benzemektedir. Burada uygulanan friksiyon çok daha yüksek olduğu gibi, işlem kimyasal bir apreyle de kombine edilmektedir.
• İpek Bitim Kalanlandırma : Bu işlemle kumaş ipeğe benzer bir parlaklık kazanır. Çelik merdanenin üzerindeki çok ince yivler kumaş yüzeyinde iz bırakarak, ışığın kırılmasını ve yansımasını arttırırlar.
• Simili Merserizasyon Kalandırlama : Pamuklu kumaşlara merserizasyon sonucu elde edilene benzeyen bir parlaklık kazandırmak için yapılan bu kalandırlama sonucu elde edilen etki yakamaya karşı kısmen dayanıklıdır.
• Sezing kalandırlama : Diğer kalandırlamalardan farklı olarak merdaneler arasından tek bir kat kumaş değil, birkaç kat kumaş birlikte geçirilmektedir. Ilıman kalandır etki sağlanmaktadır.
• Baskı Kalandırları : Bu tip kalandırlarda, diğerlerinden farlı olarak amaç, kumaşın yüzeyini düzgünleştirmekten çok, kumaşa belirli motiflerin basılmasıdır.

b. MANGILLAMA

Mangıllamının amacı kalandırlamadikine benzemektedir. Yani kumaş yüzeyinin düzgünleşmesi, güzel bir parlaklık ve daha pahalı bir görünüm kazanması istenir. Genellikle keten ve karışımlara yapılan bu işlem olmasına rağmen pamuklu yatak takımları, masa örtüleri vb. uygulanabilir. Mangıllamada basınç bir veya birkaç kat kumaş yerine, bir çok katlardan oluşan kumaş sargısına etki ettiğinden, bunlar içerinde yayılmakta, dolayısıyla iplikleri fazla ezmemektedir.

c. SANFORİZE (SANFORİZASYON)

Kumaşın yapısını terbiye dairesinde yapılan bir işlem sonucu, bunun birçok yıkamadan sonra alacağı şekle sokmaktadır. Yani kumaşı daha terbiye dairesindeyken çektirmektedir. Çözgü ve atkı yönündeki çekme veya esneme miktarı % 1’den az olmak zorundadır. Kumaş bir nemlendirme donatımında çok ince zerrecikler fışkırtarak nemlendirildikten sonra, buharlama dolabında buharlanır. Bu sırada kumaş çözgü yönünde gerildiğinden ve su ile buharın etkisiyle lifler, iplikler şiştiğinden, hareketlilik kazandığından, kumaş atkı yönünde büzülmektedir. Buharlama dolabından çıkan kumaş bir gergefle atkı yönünde istenilen düzeyde gerilmektedir. Böylece kumaşın atkı yönünde çekmez hale getirilmesi sağlanmış olmaktadır. Çözgü yönünde çekmesi için kumaş bir taşıma rulosu yardımıyla makinenin sonundaki keçeli kalandırın tamburuna taşınır. Tambur üzerindeki keçe tarafından bakır tambur üzerine sıkı bir şekilde bastırılır. Taşıma rulosu üzerinden geçerken, keçenin kumaşa bakan yüzeyi genişlemekte, yoluna devam ederken büzülmesiyle kumaş çözgü yönünde çöktürülmüş olur.

d. ŞARDONLAMA (TÜYLENDİRME)

Şardonlamanın amacı; kumaşın yüzeyinde veya tersindeki iplikleri kaldırmak için yapılan bir işlemdir. Amaçları şöyle sıralayabilir :

1. Kumaş yüzeyini daha güzel bir hale sokmak ve bazen de sıcaklık yeteneğini arttırmak,
2. Kumaştaki yapı bozukluklarını düzeltmek,
3. Kumaşı daha sonraki işlemlere hazırlamak,
4. Kumaşa yumuşaklık vermek,
5. İplik halini gidermek, kaynaştırmak,
6. Renkleri donuklaştırmak,
7. Desen çizgilerini yumuşatmak.

e. MAKASLAMA

Makas işlemiyle kumaşın yüzeyinden dışarıya doğru uzanan liflerin ya kumaş yüzeyine mümkün olabileceği kadar yakın olarak veya yüzeyden belirli bir uzaklıkta kesilmesidir. Kamgarn kumaşlar, bağlantıları ve iplikleri tamamen çıplak kalacak şekilde kesilirler. Kamgarn kumaşlar, top boyama yapılacaksa, ilk makaslama boyadan önce yapılır. Strayhgarn kumaşlar ise, çeşitli tipte kesilirler. Kesme işlemi genellikle ya kurutmadan veya havlandırmadan sonra uygulanır.

f. DEKATÜRLEME

Düzgün konumdaki yünlü ve yün karışım kumaşların içerisinden daha önce buhar veya sıcak suyun, daha sonrada soğuk hava veya soğuk suyun emilerek geçirilmesi oluşturmaktadır.

a. Kuru Dekatür : Kumaş içerisinde önce buhar sonra soğuk hava emilmektedir.
b.  Yaş Dekatür : Kumaş içerisinde önce sıcak su sonra soğuk su emilmektedir.

Dekatür aslında matlaştırma (parlaklığı giderme) işlemidir. Dekatür yardımıyla silindir presten geçen malın buhar ve tazyik etkisi ile almış olduğu parlaklık giderilir. Kumaş mat bir parlaklık kazanır. Dekatür sonucu her şeyden önce presleme etkisi fikse edilmiş ve çekme haslığı yükselmiş olur. Dakatürlenen kumaş enden ve boydan az çok daralma yaparak sonradan çekme yapmaz. Bundan en büyük rol kumaşın aldığı nemdir.

• Yaş dakatür : Bu işlemde kumaş pamuklu bez ile birlikte gergin olarak delikli bir silindir üzerine sarılır. Sonra bu silindir bir tekneye alınır, dıştan içe ve içten dışa istenilen sıcaklıkta su veya buhar geçirilir.
• Kuru dekatür : Yün liflerini plastikleştirmek için gerekli rutubet ve sıcaklık buharla elde edilir. Kumaşı soğutmak için, kumaş içinden hava geçirilir.
• Finiş dekatür : Kumaşı incitmeden fazla parlatmadan, örgü şekillerini bozmadan görünüme netlik verir, kumaşı fikse eder.
• Parlak dekatür : Kumaşa belirli bir parlaklık vererek, kumaşı fikse eder. Bu makinede dekatür bezi olarak % 100 pamuk düz bir bez kullanılır. Makinede kumaşın dekatür bezi ile birlikte sarılabileceği içi delikli silindir vardır. Parlak dekatürde buharlaşma sadece içten dışa yapılır.
• Kontinü dekatür : Bu makinede kumaş kesintisiz olarak makinenin bir ucundan girerek istenilen dekatür işlemini görmüş olarak diğer ucundan çıkar.
• Kapalı dekatür : kumaşa uygulanan son işlemdir. Kumaşa stabilize ve netlik verir.

g. PLİSELEME

pliseli eteklerdeki pliselerin ve pantolonlardaki ütü çizgilerinin kalıcı fiksajları da, indirgen madde yardımıyla sağlanabilmektedir. Kumaş sulu indirgen madde çözeltisiyle emdirilip, sıkıldıktan sonra kurutulmakta, dekatürlenmekte, ve konfeksiyoncuya gönderilmektedir. Konfeksiyoncu ise kesim ve dikimden sonra, ütü yeri veya plise olacak bölgeleri nemlendirmekte (%40) ve ütülenmektedir.