PASAPORTLUK ÜRETİMİ

Tanımı, Pasaport, yabancı ülkelere gitmek isteyenlere verilen, yurt dışına çıkış belgesidir. Pasaportluk ise, pasaportun şık ve kullanışlı olmasını sağlamak için yapılan kılıf. İsteğe ve ölçülere göre değişik boylarda, modellerde pasaportluk modelleri vardır.

Pasaportluk Ölçülendirme

Pasaportluk ölçülerinde uluslararası bir standart yoktur. Ülkelerin pasaport boyutları birbirinden farklı olduğu için pasaportluk için standart bir ölçü yoktur. Örneğin ülkemizin pasaport boyutları birçok ülkeye nazaran daha büyüktür.

Pasaportluk yapılacak model belirlenerek, model parçaları tespit edilir. Model özelliğine göre pasaportluk parçaları değişmektedir. Genelde pasaportluk üç parçadan oluşur (Resim 1.3):

1. Gövde: Pasaportluğun dış yüzeyini oluşturan temel yüzey parçasıdır.
2. İç Aksam: Pasaportluğun iki iç bölgesinde bulunan, pasaportun iç sayfasını tutan parçadır.
3. Astar: Pasaportluğun iç kısmının temiz görünmesini ve gövde derisinin esnememesini sağlayan, astarlık kumaştan veya deriden yapılan parçadır.

Resim 1.3: Pasaportluğun bölümleri

Üretimi yapılacak pasaport modeli ve ölçüleri tespit edilerek ölçülendirilir. Pasaportluk ölçülendirilirken, ölçülerin milimetrik alınmasına ve pasaportun sayfa kalınlığına dikkat edilmelidir. Dikkatli ölçüm yapılmazsa, pasaportluk yapımından olumlu sonuç alınmaz. Küçük veya büyük yapılan pasaportluk kullanılamaz.

Pasaportun en ve boy ölçüsü alınarak, pasaportluk gövde ölçüleri bulunur. (Resim 1.4). Kıvırma ve araçlama payları gövde üzerine kalıp hazırlanırken ilave edilir. Gövde sertleştirme ve astar ölçüleri, gövde kalıplarına göre ölçülendirilir. Astar ölçüsü, gövde kalıbının ölçüsü ile aynıdır. Sertleştirme, gövde derisi ince ise yapılır. Genelde pasaportluk gövdesi için kalın deri seçilir. Sertleştirme yapılacaksa, sertleştirme malzemesi ölçüsü de, gövde kalıbından kıvırma ve araçlama payları çıkartılarak ölçülendirilir. Kenarından orta kısmındaki tıraş payı kısmına kadar ölçülendirme yapılarak, sertleştirme ölçüsü alınır.

Ölçülendirilen pasaportluk parçalarının ölçülerini ve kalıp bilgilerini görmek için model ölçü formu tablosu hazırlanır. Tablo, pasaportluk parçalarının en ve boy ölçüsünü gösteren bölüm ile kesimi yapılacak parçaların sayısını gösteren bölümden oluşur (Tablo 1.1). Parçaların ölçüsünü alırken en ve boy ölçüleri alınır, ölçü formuna yazılır. Model ölçü formu tablosu, ölçüleri kalıba aktarırken bize kolaylık sağlayacaktır. Model ölçü tablosunda ürünün paysız ölçüleri verilir. Paylar kalıp hazırlanırken kalıba ilave edilir.

Resim 1.4: Ölçü alma

Pasaportluk Kalıpları

Ölçü tablosuna geçirilen ölçülere uygun olarak, pasaportluk kalıpları çıkartılır. Pasaportluk kalıpları elde kesim yapılacaksa çıkartılır. Pasaportluk üretimi yapan işletmelerde kesim, makinede yapıldığı için kalıp çıkartılmaz. Elde kesim yapılacaksa, ölçü tablosundaki ölçülere model özelliğine göre kıvırma ve araçlama payları ilave edilerek kalıp çıkartılır.

Çizim1.1: Gövde kalıbı

Gövde Kalıbı: Gövde, pasaportluğun yüzünü oluşturan, pasaportluğun temel parçasıdır. Model özelliğine ve isteğe göre, gövde modelinin üzerine çeşitli süsleme teknikleri uygulanarak süslenebilir.

Pasaportluk gövde modelini çıkarmak için, gövdenin en ve boy ölçülerinden yararlanılır. Model ölçü formunda hazırlanmış olan ölçüler, model mukavvası üzerine aktarılır. Modele uygun gövde kalıbın çizimi yapılır. Kalıpların üzerine kıvırma payı (0,6mm) ilave edilir. Kesim bıçağının ucu keskin ve sivri bilenir. Kalıbın 1/2si katlanır. Simetrisi alınarak kalıbın tamamı çıkartılır.

Kalıp üzerine birleştirme ve bilgi işaretleri yazılır. Gövde kalıbının orta çizgisi işaretlenir. Orta işareti kesim bıçağı ile hafif çizilerek belirlenir. Bu çizgi, orta tıraşı yaparken kolaylık sağlayacaktır (tıraşlanacak yerler resim üzerinde kırmızı renkle belirtilmiştir.). Orta çizgide tıraşgenişliği sayfa kalınlığına uygun olarak belirlenir ve kalıba işaretlenir. Model mukavvasından hazırlanan kalıp, kesim mukavvasına geçirilir. Kesim mukavvası daha kalın olduğu için deri ya da diğer malzemelerin kesimi kolay olacaktır. Mukavva kenarlarında pürüzler varsa ince zımpara ile düzeltilir. Gövde kalıbı hazırlanmış olur.

Yan Parça Kalıbı: Ölçü formundaki yan parça ölçüleri model mukavvasına geçirilir. Kalıbın en (genişlik) kısmına kıvırma payı (0,5 mm) ilave edilir. Kıvırma payı işaretlenir (Resim 1.5- Renklendirilmiş kenar). Diğer üç tarafa da (0,3mm) araçlama payı ilave eldir ve kalıp kesilir. Model mukavvasından kesilen kalıplar, kesim mukavvasına da geçirilip, kesilir.. Bu parçadan iki adet deri kesimi yapılır.

Astar Kalıbı:  Astar kalıbı da ölçü formundaki ölçüler kullanılarak dört tarafına da (0,3 mm) araçlama payı ilave ederek hazırlanır. Astar kalıbı, gövde kalıbından kıvırma payları çıkartılarak hazırlanır.

Kesim

Pasaportluk parçalarının kesimi, seri üretim yapan işletmelerde makinelerde, pres kesim bıçakları ile yapılmaktadır. Makinede kesim ortamı olmayan atölyelerde elde kesim yapılmaktadır.

Ayna İşlemi

Kesimi yapılan pasaportluk parçaları ayna makinesinden geçirilir. Ayna makinesinden geçirmenin amacı, derinin kırışıklıklarını gidermek ve parlaklık vermektir. Ayna makinesi ütü görevi yapmaktadır. Makinenin sıcaklık ayarı kontrol edildikten sonra, deri parçaları aynaya yerleştirilir ve ayna işlemi yapılır.

Resim 1.9: Ayna işlemi

Kenar Boyama

Ayna makinesinden geçirilen pasaportluk gövde derisinin, kenar boyası yapılır. Kenar boyası, elde, ucuna sünger geçirilmiş çubuk ile yapılır. Derinin kendi rengindeki boya ile gövde parçasının dörtkenarı boyanır.