ŞİLE BEZİ TANIMI, ÖZELLİKLERİ

Şile Bezinin Tanımı ve Tarihi

Şile’de ipekçilik üretimi bir asırlık geçmişe sahiptir. Ayrıca bölgede keten dokumacılığı yapılmaktadır. Çok emek isteyen yorucu bir meslek olan ketenciliğin zaman içerisinde üretimi düşmüştür. Yakın tarihte 1990’lı yıllardan itibaren pamuk ipliğinden dokumacılık başlamış ve halen devam etmektedir.

Şile bezi, kıvrak iplik veya İngiliz kıvrağı da denilen 20 numara, bükümlü pamuklu iplikle ahşap el tezgâhlarında dokunan özgün bir bezdir. Bu kumaş “bürümcük” de denilen bir dokuma türündendir. “Bürümcük” sözcüğü dokumacılıkta çok bükümlü iplikler kullanılarak üretilmiş dokuma anlamında kullanılır. Bürümcük, dokuma tekniği açısından bezayağı örgü ile dokunur.

Resim 1.1: Bürümcük dokuma kumaş                            Resim 1.2: Dokuma tezgâhı

Şile çevresine 14. yüzyılda göçlerle gelen Manav da denilen şimdiki yerel halkın köklü bir dokuma geleneği olduğu bilinmektedir. Şile’de Rum halkın ikamet ettiği tarihlerden bahseden yazılı ve sözlü kaynaklar, eski devirlerden bu yana Şileli Rumların dokumacılıkla uğraştığını, İstanbul’dan iplik alarak dokudukları kumaştan iç çamaşırı ve gömlek dikerek yine İstanbul’da sattıklarını söyler.

Şile ve çevre köylerinde bugün bilinen şekliyle dokuma ve işleme sanatı yaklaşık yüz elli yıllık bir geçmişe sahiptir. Günümüze kadar ulaşmayı başarmış Şile bezi örnekleri incelendiğinde ipek iplikle dokunmuş ürünlerin de olduğu görülmektedir. Ancak maliyet ve kullanım alanı bulamama gibi sorunlar nedeniyle ipek dokuma zamanla yok olmuştur.

1930’lu yıllara kadar ise keten ipliklerle dokuma yoğun bir şekilde devam etmiştir. 1930’lardan itibaren mevsimlerin daha kurak geçmeye başlaması ve ketenciliğin oldukça zahmetli olması nedeniyle halk, dokumada keteni bırakıp pamuk ipliği kullanmaya başlar.

1950’li yıllara dek Şile bezi üretiminde ham madde olarak İngiltere’den getirilen “kıvrak iplik” veya “İngiliz kıvrağı” da denilen 20 numara, bükümlü pamuk ipliği kullanılmıştır. Bu tarihlerden itibaren İstanbul, İzmir ve Denizli’de üretilmeye başlanan pamuk ipliği kullanılmaya başlanmıştır.

Günümüzde el tezgâhlarında Şile bezi dokuma sınırlı olmak üzere devam etmektedir. Üretimin büyük bölümü motorlu dokuma tezgâhlarında üretim yapan işletmeler tarafından Şile köylerinde gerçekleştirilmektedir.

Resim 1.3: Şile bezi sehpa örtüsü                         Resim 1.4: Şile bezi tunik

Şile Bezinin Genel Özellikleri Kullanım Alanları

Şile bezi günümüzde %100 pamuk ipliğinden üretilen bir bez olma özelliğini taşır. Üretimde pamuk ipliği kullanımının beze kazandırdığı bir takım özellikler mevcuttur. Bu özelliklerden en önemlisi nem çekme yeteneğinin yüksek olması ve serin tutmasıdır. Bu nedenle Şile bezinden üretilen kumaşlar yoğun olarak yazlık gömlek, pantolon, bluz gibi kıyafetlerin üretiminde kullanılır. Aynı zamanda üretiminde %100 pamuk ipliği kullanıldığı için doğal ve sağlıklı bir üründür.

Şile bezi, giyim ürünlerinin yanı sıra ev tekstili alanında da geniş bir kullanım alanına sahiptir. Şile bezinden sehpa, masa ve yatak örtüsü gibi birçok ürün üretilebilmektedir.

Şile Bezi‘nden çeşitli giysiler üretilmektedir. Vücut terini emme özelliğinden dolayı sağlıklı bir üründür. Şile Bezi rahat, hafif, ucuz, ter emici, sağlıklı doğal bir giysi olma özelliğiyle geniş kullanım alanı bulunmaktadır. Ütülenebilir, Yıkanınca çekmez,