SPOR AYAKKABI TANIMI, ÇEŞİTLERİ

Spor Ayakkabı Nedir, Tanımı

Futbol, basketbol, boks, atletizm, buz pateni, hentbol, kayak, tenis, voleybol vb. çeşitli sporlar yapılırken giyilen ayakkabılara spor ayakkabı denir.

Yapılan sporla bağlantılı olarak ayakkabıların saya ve tabanları da model, malzeme ve üretim yöntemi açısından farklılıklar gösterir. Spor ayakkabılar son yıllarda, özellikle gençler tarafından spor yapma dışında günlük yaşamda kullanılmaya başlanmıştır. İlk önceleri toplum tarafından biraz yadırganan bu durum artık değişmiş, orta yaş grubu insanlar da günlük giysileri ile spor ayakkabıyı kullanmaya başlamışlardır.

Bayan spor modeli ayakkabılar; çalışırken, gezerken, araba kullanırken, yürüyüş sırasında günlük yaşam içinde günlük giysilerimizle kullandığımız bir spor ayakkabı çeşitidir. Bu modülde günlük yaşamda kullanılan klasik spor ayakkabı modeli çalışılacaktır.

Spor ayakkabı modelleri

Spor Ayakkabının Özelliği

Spor ayakkabıları rahat kullanımlı ayakkabılardır. Bu rahatlık kalıp özelliğinden kaynaklanır. Spor ayakkabı sayalarında çok çeşitli ve canlı renklerde doğal ve yapay deriler, plastikler ve çeşitli cinste kumaşlar kullanılmaktadır. Temizliğinin kolay olması için çoğunlukla kimyasal liflerden yapılmış kumaşlar tercih edilmektedir. Saya en az 4–5 elemandan oluşur, bu sayı 10–15 hatta daha fazla sayıya çıkabilir.

Saya astarları ve mostralar son yıllarda sentetik ve doğal lif karışımı kumaşlardan yapılmakta, hatta bu kumaşlar sayalık olarak da kullanılmaktadır. Ancak sentetik gereçler teri dışarı atamaz, bu nedenle sağlık açısından kullanımı pek uygun değildir.

Taban yeteri kadar kalın, sarsıntıyı emebilen özellikte ve esnek olmalıdır. Tabanların en çok aşınan bölümleri taban malzemesinin özelliğine bağlı olarak korunmayı sağlayan yapıda üretilmektedir. Lastik, poliüretan ve termo gibi sağlam ve yumuşak malzemelerden, zeminde kaymaması için çeşitli desenlerde yükseltili (dişli) yapılmaktadır.

Dişli tabanlar

Ayakkabı topuğu iyi kavramalı ve arkası biraz yüksek olmalıdır. Bağcıkları çoğunlukla canlı renklerde kalın, yassı veya yuvarlak şekilde olur. Giyildiği zaman bağcık kenarları arasında genellikle 2–4 cm kadar açıklık kalır ve 4–7 adet bağcık deliği bulunur. Bağcıksız yapılan modellerde ise fermuar veya atkılar ile gambalar birleştirilir. Dil ayak üzerini koruma amacıyla büyük olur ve astarında sünger ile lamine edilmiş kumaş veya deri kullanılır. Bu ayakkabıları süsleme amacıyla tek veya çift sıra iri (spor) dikişler, plastikten veya başka gereçlerden yapılmış çeşitli armalar, değişik renklerde ve enlilikte yassı şeritler, lastikler kullanıldığı gibi farklı renkte deri ve kumaşlar birlikte de kullanılmaktadır.

Spor Ayakkabı Çeşitleri

Spor ayakkabılarda tasarımlar göz alıcı ve dikkat çekicidir. Kullanılan malzemeye göre değişik renkler seçilebilir. Seçilen malzemeler ve tasarım, hedeflenen kitleye ve pazara göre belirlenmektedir. Moda eğilimleri bu ayakkabıların tasarımını, yapısını ve özelliklerini belirler. Kullanım amacına bağlı olarak bu ayakkabılar; model ve modelin durumuna göre üretim açısından çeşitlendirilebilir.

a. İlgili Spor İçin Kullanılan Ayakkabılar:

Yapılan sporun gerektirdiği özelliklerde hazırlanan ayakkabılardır. Başka bir ifadeyle gerçek spor ayakkabılarıdır. Yapılan spor dalı ile bağlantılı olarak sahada, salonda, kar veya buz üzerinde kullanımlarına göre saya ve tabanlarında farklılıklar gösterir. Örneğin, Futbol sporunda saha veya salona göre kullanılan tabanı kramponlu ayakkabılar; basketbolda, konçlu, tabanı hafif ve kaymayan botlar; atletizm için, tabanında 8 adet çivi bulunan ayakkabılar; hentbol için tabanı krampon ve ızgaralı; tenis için, kauçuk tabanlı beyaz renkte ayakkabılar; voleybol için yumuşak ve esnek ayakkabılar kullanılır. Bu örnekler daha da uzatılabilir. Ancak Spor Modeli modülünde açıklanmıştır.

b. Molyer Model Spor Ayakkabılar: 

Molyer model ayakkabılar değişik özelliklerde spor tabanlara (lastik, termo vs.) monte edilebilmektedir. Belirgin özelliği gambaların yüzün üzerine bindirilerek dikilmesidir. Gambalar konturpiye ile parmak başlangıcı arasında yer alır. Çoğunlukla 4–7 arası bağcık deliği bulunur

c. Oxford (Çarık) Model Spor Ayakkabılar: 

Oxford (Çarık) model ayakkabıların spor tarzda, Molyer Spor Ayakkabı’larda olduğu gibi üretilmiş tarzıdır. Özelliği Molyer modelin tersine yüz elemanının, farklı şekillerdeki gambaların üzerine dikilerek bindirilmesidir. Genellikle 4–7 arası bağcık deliği bulunur.

d. Yürüyüş ve Seyahat Ayakkabıları:

Çoğunlukla düz monte yöntemi ile molyer modelde yapılan, yürüyüş ve gezilerde kullanılan ayakkabılardır. Sayası ve mostrası; deri, yapay deri veya keten kumaştan, tabanları ise; çoğunlukla PU (Poliüretan), PVC (Poli Vinil Klorür) veya yapay kauçuktandır. Aşağıda bağlı model ayakkabı gösterilmiştir.

e. Spor Botlar: 

Çoğunlukla Molyer (Derby) modelde yapılmakla birlikte değişik modellerde de üretilmektedir. Aşık kemiğini farklı yükseklikte geçen botlarda deri, kumaş veya deri-kumaş karışımı kullanılarak modeller oluşturulur. Çoğunlukla 7–10 bağcık deliği bulunur. Günlük yaşamda kullanıldığı gibi yapılan spor ile ilgili kullanılan çeşitleri de vardır. Resimde günlük yaşamda kullanılan bir bot modeli verilmiştir

f. Klasik Spor Ayakkabılar: 

Günlük yaşamda kullanılan çoğunlukla düz (yapıştırmalı) monte yöntemiyle üretilen genellikle bağcıklı ayakkabılardır. Deriden veya deri-kumaş karışımı sayalar ile lastik, termo gibi tabanların birleştirilmesi ile oluşan modellerdir. Mostralarda keten, deri veya sünger ile lamine edilmiş sentetik kumaşlar, kullanılmaktadır. Tüm yaş kesimine hitap eder.

g. Fantezi Spor Ayakkabılar:

Genç ve orta yaş grubu bayanlara hitap eden, çoğunlukla düz monte yöntemi ile üretilmiş ayakkabılardır. Gambalar bağ ile olduğu gibi fermuar veya atkılarla birleştirilebilir. Sayalarında lame, dore gibi parlak ve baskılı deriler, pul, boncuk, payet ve taşlar, metal veya plastik ve taşlı tokalar bulunmaktadır. Bol miktarda süslü, işlemeli materyaller kullanılan bir modeldir.