TOZ: Çeşitli organik ve inorganik maddelerden aşınma, parçalanma, öğütme, yanma veya mekanik olarak kırma, parçalama, delme, öğütme işlemleri sırasında ve sonucunda oluşan, büyüklükleri 100 mikrona kadar değişebilen, kimyasal özellikleri kendisini oluşturan kimyasal maddenin yapısına benzeyen zerrecik maddelere toz tanımlaması yapılır.

Toz Maskesi Nedir?

Toz maskesi çalışma ortamında bulunan insan sağlığına zararlı, çalışma başarımını düşüren toz ve su-yağ bazlı partiküllere karşı kullanılan bir kişisel koruyucu donanımdır.

• Risklerin doğru analiz edilmesinin neticesinde belirlenen doğru şekil ve uygun filtreye sahip toz maskeleri tercih edilmelidir.
• Ayrıca cerrahi maske olarak adlandırılan bir maske çeşidi de vardır.
• Bu maske daha çok hastane ve kliniklerde doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanları tarafından kullanılmaktadır.
• Bu maske hasta kişiler ve yakınları tarafından da kullanılmaktadır. 2 ve 3 katlı çeşitleri mevcuttur.

Toz Maskesi Çeşitleri

Toz maskesi seçiminde en önemli kriter çalışma ortamındaki risklerin analizi neticesinde gerekli filtreleme özelliğinin belirlenmesidir. Ancak doğru filtreleme yeteneğine sahip toz maskesi iş güveliğini sağlayabilir.

Toz maskeleri, filtreleme özelliklerine göre 3 ana gruba ayrılır: FFP1, FFP2 ve FFP3. Bu maskeler sırasıyla artan bir şekilde koruma sağlar.

1. FFP1 filtreleme yeteneğine sahip toz maskeleri, su ve yağ bazlı zararsız partiküller ile neme karşı %80 oranında koruma sağlar.
2. FFP2 filtreye sahip toz maskeleri, su ve yağ bazlı zararsız partiküller ile neme ve dumana karşı %94 oranında koruma sağlar.
3. FFP3 tipi filreye sahip toz maskeleri, su ve yağ bazlı zararsız partiküller ile neme ve dumana karşı ve bazı biyolojik tehditlere karşı %99 oranında koruma sağlar.

Toz maskeleri filtreleme yeteneklerinin yanında, ventile sahip olmalarına göre seçilir. Ventil nefes verme sırasında, verilen havanın maske dışına daha kolay çıkmasını sağlayarak kullanım rahatlığı sağlar.

Unutulmamalıdır ki, nefes verme sırasında eğer basınç çok fazla artıyorsa, maske aralanabilir ve kullanım sıkıntısı yaratabilir. İşte bu sebepten dolayı kimi kullanıcılar ventilli maskeleri tercih etmektedir ancak bu bir zorunluluk değildir.

Bu ana maskelerin haricinde katı ve su bazlı sıvı zerreciklere karşı koruma sağlayan S ve katı ve yağ bazlı sıvı zerreciklere karşı koruma sağlayan L işaretli filtreler vardır. Örneğin FFP2SL filtreli bir toz maskesi FFP2 özelliklerinin yanında, katı ve su ile katı ve yağ bazlı zerreciklere karşı da koruma sağlar.

Toz Maskelerinde Kullanılan FFP’ nin Anlamı Nedir?

Solunum için süzücü parça + Tek kullanımlık + Bakım gerektirmeyen toz maskesi anlamını taşır. Neden FFP1 – FFP2 – FFP3 diye sınıflandırılmışlardır. Bu sınıfların farklılıkları nelerdir? Bu sınıflandırma ve sıralama Avrupa birliği kişisel koruyucu donanımları direktifine göre EN 149:2001 + Al: 2009 standartlarında tanımlandığı gibi süzme performansını sınıflandırmıştır.

Toz Filtresi Özellikleri

Toz maskesini filtresine ilave edilen aktif karbon katmanı, küçük kömür parçalarından oluşur. Bu katmanın amacı kötü kokuların maske içerisine girmesine engel olmak, dumanı ve bazı gazları süzmektir. Kötü koku ve gazların filtrelenmesi sayesinde kullanıcıya daha uzun süreli rahat çalışma imkanı sunar.

Metal içermeyen bant ve sabitleme kısmına sahip olan maskeler olduğu gibi, metal parçalara da sahip toz maskeleri vardır.

Eğer çalışma ortamında toz maskesinin metal kısmını etkileyebilecek bir elektromanyetik alan varsa metal parçası olmayan maskeler değerlendirilmelidir.

Bazı toz maskeleri sabit değişmez bir şekle sahipken, bazı maskeler katlanabilirdir. Katlanırlık özelliği sayesinde alandan kazandıran bu toz maskeleri, kullanıcının aynı maskeyi tekrar kullanması gerektiği veya ilgili çalışma yerine ulaşımda uzun sürme durumu varsa, çantasına veya cebine koyması gerektiğinde kolaylık sağlar.

Konik şekilli katlanmayan maskeler ise genel olarak daha dayanıklı oldukları için tercih edilmektedir.

Bunların haricinde toz maskesinin teri emme özelliği ve takıldıktan sonra gözlük kullanılabilir şekilde bir rahatlık sağlaması gene tercih noktasında belirleyici olabilmektedir.

Maskenin Kullanım Ömrü Ne kadardır?

Toz Maskesi ilk yüze takıldığında nefes alma direnci çok düşük ve rahat olmalıdır. Maskenin kullanıldığı ortamın risk yoğunluğu, nem durumu, çalıştığı ortamın kapalı ya da açık ortamda kullanılıyor oluşu, çalışma süresi gibi, nedenlerden dolayı nefes alıp verme direnci arttığı hissedildiği an yenisi ile değiştirilmelidir.

Toz Maskesi Kullanım Süresi, minimum 3 saat ile maksimum 1 gün olarak belirlenmektedir. Tozlu ve nemli bir alanda çalışma söz konusu olacak ise FFP1 maske en doğru seçimi oluştururken, yoğun toza maruz kalınması durumunda, tozun solunum ile nemleşmesi ve dolayısıyla gözeneklerde tıkanıklı oluşturabilmesi sebebiyle 8 saat ara ile değiştirilmesi söz konusu olmaktadır. Maskenin yüz ile uyum sağlaması, nefes alıp verebilmeyi kolaylaştırması, Solunum Maskesinin Kullanım Süresi konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli noktalar arasında yer alırken, ortamda yeterli oksijen döngüsünün gerçekleşip gerçekleşmediğinin takibi de sağlıklı bir solunum korunma sisteminin oluşturulmasının en etkin yoludur.

Maske Raf Ömrü Ne Kadardır?

Avrupa Birliği Yönetmeliğine göre Kişisel Koruyucu Donanımlar direktifine göre üretilmiş EN 149 2001+A1:2009 standardında maske üretici üretim tarihinin ve son kullanım tarihini belirtmek zorundadır. Üreticinin belirlediği ortam koşullarına göre 54 haftadır.

Aktif karbon İlavesi Nedir?

EN 149: 2001 + A1 : 2009 Standartlarında üretilmiş maske içerisine, filtre eden kısmına ilaveten Aktif karbon bir katman ilave edilir. Bu katman içerisinde küçük karbon kömür parçacıkları ortamdaki kötü kokuları, kaynak dumanı ve bazı hafif gazlardan korunmanıza yardımcı olur. Aktif karbon katmanı içerisinde küçük karbon kömür parçacıkları kullanıcıya üstün performans sağlar.

Dolamit Testi Nedir?

EN 149 : 2001 + A1 : 2009 Standartlarında yapılması gereken zaruri veya mecburi bir test değildir. Tercihe bağlı bir testtir. Testin tanımı sekiz saatlik çalışma süresinde maskenin halen daha kullanılabilir olduğunu tavsiye eder.

Toz Maskesi Ventili Nasıl Çalışır?

• Maske yüze kullanım talimatında belirtildiği gibi takılır.
• Nefes aldığı zaman dışarıdaki kötü hava maske katmanından süzülür.
• Maske içerisine temiz hava alınır.
• Havanın dışarı atılmasında ventil devreye girer.
• Nefesinizi dışarı doğru verdiğinizde oluşan hava akımı, ventilin içindeki ince katman valfi açar.
• Maske içerisinde oluşan sıcak hava ve nem dışarı tahliye edilir.
• Ventil kesinlikle filtre görevi görmez.
• Ventilli maske kullanıcıya rahatlık, ferahlık, maskeyi daha uzun ömürlü kullanmasın sağlar.

Toz Maskesi Nerelerde Kullanılır?

Toz maskesi, esas olarak tozlu ortamlarda kullanılan bir kişisel koruma donanımıdır.

Genel olarak elle yapılan kumlama işlemlerinde, delme ve kesme işlerinde 4x TLV’ye kadar düşük seviyede ince toz ve su-yağ bazlı sislerin olduğu ortamlarda FFP1 tipi; 12x TLV’ye kadar ince toz ve su-yağ bazlı sislerin olduğu çimento ve ahşap işleme gibi işlemler yapılıyorsa FFP2 ve 50x TLV’ye kadar ince toz ve su-yağ bazlı sislerin olmasının yanında bazı biyolojik tehditler de mevcut ise, örneğin eczacılık alanında olduğu gibi, FFP3 tipi toz maskeleri tercih edilir.

Daha nitelikli koruma sağlayan, bazı katı-sıvı-yağ zerreciklerine karşı filtreleme yeteneği olan maske çeşitleri de vardır. Ancak zararlı gaz bulunan ortamlarda mutlaka gaz maskesi tercih edilmelidir. Böyle bir durumda, iş güvenliği uzmanınıza danışarak, yarım yüz veya tam yüz gaz maskesi arasında karar verip ilgili gaz tehdidine karşı doğru filtreyi kullanınız.

Eğer ortamdaki oksijen oranı kritik seviyenin altına düşüyor veya düşme ihtimali varsa, daha ileri seviyede koruma sağlayan oksijen takviyeli solunum sistemleri değerlendirilmelidir.

Eğer kumlama gibi özel bir işlem yapılacaksa, bu durumda da bu işin gerektirdiği donanım kullanılmalıdır. Standartlar uygun kompresörlü sisteme bağlı kumlama başlığı veya kumlama maskesi ile kumlama tulumu kumlama işleminin olmazsa olmazlarındandır.

Kumlama maskesi, gaz maskesi veya toz maskesi ile kesinlikle karıştırılmamalıdır. Kullanan kişinin başını bütün olarak kapsayan kumlama maskesinin önde metal tel korumalı vizörü ve önlük kısmı bulunur.

Kumlama maskesi mutlaka doğru basınç ve kullanım performansı verecek ayarlanabilir basınçlı hava sistemi ile birlikte kullanılır. Düşük basınçlı veya hava akımının aşırı dalgalanmalar gösterdiği sistemlerde vahim olaylar meydana gelebilir.