Çorap (İng; sock); Ayağı koruma ve ayakkabının içinde rahat ettirme, ısı dengesini sağlama gibi görevlerinin yanında günümüzde aksesuar olarak da kullanılmaktadır. Çoraplar diğer giyim ürünlerine göre daha düşük maliyet ile üretilip daha uygun fiyata satılmakla birlikte, oldukça kısa ömürlü olmaları sebebiyle sayıca en çok tüketilen ürün grubudur.

Günümüze kadar birçok değişime uğramış olan çorabın tarihi oldukça eskiye dayanmaktadır. İlk olarak M.Ö. 8. yüzyılda Yunan şair Heseidos hayvan kılından örülen bir ayakkabı astarından bahsetmiştir. M.Ö. 2. yüzyılda kumaş, keçe ve hayvan postlarından dikilen çorapların, M.S. 3.- 6. yüzyıllar arasında ise örme çorapların kullanıldığı bilinmektedir.

Çorabı Oluşturan Kısımlar

Şekil 3.1. Çorabı oluşturan kısımlar

Çorap Şekil 3,1’de görüldüğü gibi beş kısımdan oluşmaktadır:

Lastik: Bacağı sararak çorabın aşağı kaymasını engeller.

Gövde (konç): Çorabın topuk ile lastik kısmı arasında kalan bölümdür.

Topuk: Taban ve gövde arasında kalan bölümdür, çorabın tabandan kaymasını önler.

Taban: Çorabın alt kısmıdır.

Burun: Çorabın parmakları saran bölümüdür ve kapanma şekli değişir

Çoraplar konç boyuna göre patik, kısa, uzun (normal) ve diz boyu olmak üzere genelde dört tipte üretilmekte, burun ve topuklar ise takviyeli (çift kat) ve takviyesiz (tek kat) olarak imal edilmektedir.

Çorap Üretim Aşamaları

Çorap üretimi yedi aşamada tamamlanmaktadır.

1. Çorabın örülmesi: Çorap örülmeye lastik kısmından başlanır ve bunu sırasıyla gövde (konç), topuk, ayak, taban ve burun takip eder. Burun kısmı açık olarak örülen çoraplar, dikim için burun makinesine gönderilir.
2. Burun dikim işlemi: Burun kısmı, topuk bölgesinde olduğu gibi, eksiltme arttırma ile oluşturulur. Çorap makinesinden burnu açık olarak çıkan çorap, burun makinesinde dikiş ile birleştirilir. Piyasada Sotco, Rosso, Tescimo ve Overlok olmak üzere dört tip burun makinesi kullanılmaktadır.
   • a) Sotco: En iyi dikiş kalitesi sağlayan ve en çok tercih edilen makinedir. Tek sıra veya dikişsiz burun olarak da tabir edilmektedir. Diğer burun makinelerine göre üretim hızı düşüktür, ancak daha kaliteli dikiş yapmaktadır. Dikiş makinesi inceliği, çorap makinesi inceliğine göre seçilir.
   • b) Rosso: Sotco’ya göre daha kaba bir dikiş yapar.
   • c) Tescimo: Overlok dikiş sistemi ile çalışan yuvarlak bir makinedir. Açık olan burun uçları, dikiş izi doğrultusunda elde bir araya getirilip makineye verilmekte ve ayrı bir iplik ile bu iz üzerinden dikilmektedir.
   • d) Overlok: En basit burun dikiş makinesidir, dikiş görüntüsü çok estetik değildir. Burun kapama sonrasında dikişte potluk olabilmektedir.
3. Ön form verilmesi: Çoraplar boyanacak ise, ilmeklerin sıcaklık etkisi ile açılıp boyanın örgüye daha iyi nüfuz etmesini sağlamak için boyama öncesinde çoraplara ütülenerek ön form verilir. Bu işlem, rezistanssız kalıplar ile yapılmaktadır.
4. Boya: Çorap üretiminde boyalı iplik kullanılmamış ise, çoraplar örüldükten sonra boyanır.
5. Form verilmesi: Çorabın görünümünü iyileştirmek ve kalan nemi almak için yapılan işlemdir. El ütüleri veya otomatik ütüler kullanılmakta, işlem sonunda çoraplar çekerek gerçek boyutlarına ulaşmaktadır. İçerisinde düşük elektrikli rezistanslar bulunan, ayak formunda termostatlı alüminyum kalıplar çorabın nemine göre ısıtılır. Kalıplara geçirilen çoraplar, buharlama, fiksaj, presleme ve kurutma işlemlerine tabi tutulmaktadır.
6. Eşleme: Ütüden çıkan çoraplar ikişerli olarak gruplandırılır.
7. Ambalaj: Eşleme sonrası çoraplar etiketlenir, jelatinlenir ve belirli sayılarda kutulara yerleştirilir

Daraltıp genişletme esasına dayanan Y topuk, çorapta en sık tercih edilen topuk oluşturma yöntemidir. Y topuk örülürken iğne silindiri dönme hareketini bırakıp salınım hareketi yapmaktadır. Silindirin yarısındaki iğnelere iplik beslenirken, diğer iğneler beklemektedir. Çalışılan iğne sayısı eksiltilerek topuğun üst yarısı oluşturulduktan sonra, eksiltilen iğneler tekrar örme alanına dahil edilmekte ve topuğun ikinci yarısı örülmektedir.

T.C.
EGE ÜNİVERSİTESİ
Fen Bilimleri Enstitüsü

Berna CÜREKLİBATIR ENCAN

Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı
Tekstil Mühendisliği Doktora Programı

İzmir
2019