Murata Vortex İplik Eğirme Teknolojisi  (MVS)

Murata firması tarafından geliştirilmiş ve ilk olarak 1997 yılında Osaka Uluslararası tekstil makinaları fuarında tanıtılmıştır. MVS iplik teknolojisi ile diğer hava jetli iplik eğirme sistemlerinden farklı olarak Ne 15-60 numara aralığında karışım ipliklerin yanı sıra % 100 karde pamuk ipliği üretimi mümkün olmaktadır.

Buradaki amacımız MVS iplik teknolojisinin özelliklerinden bahsetmek ve ring ve rotor iplik özellikleri ile karşılaştırma yapmaktır.

VORTEX HAVA JETLİ İPLİK EĞİRME SİSTEMİ

Hava jetli eğirme; ring ve open-end eğirmeden sonra, endüstriyel kullanımda başarılı olmuş bir eğirme sistemidir. Murata Machinery Limited tarafından geliştirilmiş olan ve yüksek verimle çalışan hava jetli eğirme sisteminin MJS, MTS ve MVS olarak üç değişik modeli vardır. MVS olarak bilinen Murata Vortex Spinner, Murata’nın diğer eğirme sistemlerine göre, %100 pamuklu ipliğin prosesinde daha başarılıdır.

Elyaf tüketiminde, en büyük yeri pamuğun aldığı ABD’de, MVS çok yaygın bir kullanıma sahiptir. Türkiye’de ise ilk kez Topkapı İplik A.Ş.’de iki MVS makinesi 2002 yılı ağustos ayında üretime başlamıştır. Murata Vortex Spinner ile 400 m/dk. gibi yüksek bir eğirme hızında % 100 karde pamuk ipliği üretilebilir. Yüksek eğirme hızına rağmen, üretilen ipliğin karakteristik özellikleri ring ipliklere benzer ve bu MVS iplik sisteminin en önemli özelliğidir. Ring ipliklere kıyasla, MVS ile üretilen iplikler daha düşük tüylü ve daha düşük havlıdır, yıkanma ve aşınmaya karşı daha dirençlidir ve daha çok su emme ve çabuk kuruma özelliği vardır çünkü yüksek hacimli bir ipliktir.

Ayrıca core yarn gibi özel iplikleri üretmekte geniş bir seçenek imkanı sunar. MVS eğirme sistemi, open-end iplik teknolojisinde olduğu gibi, cerden çıkan şeritleri ipliğe çevirmek suretiyle, fitil, ring ve bobin proseslerini ortadan kaldırmaktadır. Ring iplik sistemine kıyasla; MVS eğirme sisteminde enerji tüketimi %30, makine için gereken alan %50, gereken işgücü ise %60 daha düşüktür.

MVS iplik eğirme makinelerinde, 4 silin­dirli ve apronlu çekim sistemi kullanılmakta­dır. Hammadde cer şeridi formunda maki­neye beslenmektedir. Son versiyon MJS ip­lik üretim makinelerinden farklı olarak, bu sistemde ters yönde dönen iki hava jeti yeri­ne farklı yapıda tek bir jet kulanılmaktadır.

Vortex iplik eğirme teknolojisinde kullanı­lan düzede yapılan değişikliğin temelinde bükümsüz merkez liflerinin üzerine sarım yapan liflerin sayısının ve sarım uzunluğu­nun artırılabilmesi fikri yatmaktadır. 

2.1.Vortex lifi ile Ring,O.E lifinin mikroskobik görünüşleri;

 (MVS)Vorteks İpliklerinin Temel Özellikleri:                                              

• Düşük Tüylülük
  MVS iplikleri, open-end ve ring ipliklerine göre, daha düşük tüylülüğe sahiptir. MVS ipliklerine özgü bu özellik, giysilerin boncuklanmaya ve aşınmaya karşı daha dirençli olmasını sağlamaktadır. MVS iplikleri; dokuma, örme, boyama, apre ve kuru temizleme gibi sonraki proseslerde oluşan hataları azaltır, yıkama ve kuru temizleme işlemlerine karşı dayanıklıdır.

• Boncuklanma ve Aşınmaya Dayanıklı
  Mükemmel direnç ve düşük tüylülük gibi süper yapısal özellikleri sayesinde MVS iplikleri giysilerde boncuklanma problemini çözmüştür.

• Nemin Emilmesi ve Hızlı Kuruma Özelliği
  MVS iplikleri, nemi emme ve çabuk kuruma özellikleri nedeniyle, özellikle spor ve dış giyim üretiminde tercih edilmektedir.

• Yıkanmaya Dayanıklı
  MVS ipliğinden üretilen giysilerde yıkanma ve kurutma sonrası herhangi bir deformasyon görülmez. Ayrıca, kumaşın tuşesi ve diğer özelliklerinde olumsuz bir değişiklik de söz konusu değildir.

Vortex İpliklerin Dokuma Üzerindeki Etkileri

Vortex ipliklerinin ring iplikler, kompakt iplikler ve open-end ipliklere kıyasla çok daha az tozuması, dokumaya yönelik çözgü hazırlığında, özellikle de çözgü/konik çözgü işletmelerinde özel bir avantaj sağlamaktadır. 10.000 m/kg olarak duruşlar karşılaştırılabilir bir seviyededir. Bunun anlamı haşıllama için gerekli ön koşulların iyi olmasıdır. Haşıllama için aynı temel yöntemler kullanılabilir (ön ıslatmanın yapılıp yapılmadığına veya haşıllamanın konvansiyonel olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine bakılmaksızın). Burada yaklaşık %20 oranda daha düşük bir haşıl alma varsayılmaktadır. Sıkma basıncı, sarım gerilimi, temas basıncı, atık nem gibi makina parametreleriyle ilgili konularda da ring iplik veya open-end ipliklerin spesifikasyonları referans olarak kullanılacaktır.

Çözgü Levendi

Kapasite iplik yapısına adapte edilmelidir. Bu, ring veya open-end iplikler için olandan biraz daha yüksektir. Son derece düşük tozuma, çözgü/konik çözgü işletmesinde olduğu gibi haşıllama makinasının kurutma işleminde önemli bir avantajdır. Düşük tüylülükten dolayı ayırma çubuklarının önünde, iplik tabakalarını ayırmak daha kolaydır. Bu da kesinlikle makul iplik kopuş oranlarına ulaşılmasına katkıda bulunur. Haşıl teknesindeki ipliklerin sayısı belirli bir yüzdenin altına düşmemelidir, aksi takdirde büküm riski oluşur. Ring veya open-end ipliklere kıyasla tahar sisteminde şimdiye dek bahsetmeye değer hiçbir fark bulunamamıştır. Lamellerin, gücülerin, çerçevelerin seçimi dokuma makinasına bağlıdır. Makul olan daha hafif lamellerle çalışmaktır. Mevcut rapierli, projektilli, hava-jetli ve çok fazlı dokuma makinalarındaki koşullar veya iplikten beklentiler, Vortex ipliklerinin davranışı konusunda genel, tutarlı bir değerlendirme yapmaya imkan vermeyecek kadar farklıdır.

Mukavemet Faktörü

Son olarak hep tartışılan fakat gereğinden fazla büyütülen bir konuya değinmek istiyoruz: iplik mukavemeti ve onu takiben kumaş mukavemeti. Günümüzde bile teknik teslimat koşulları veya teknik tanımlamalar konusunda müşterilerin ürünle ilgili öne sürdüğü koşullar, sadece ring ipliklerin kullanıldığı ve mukavemet standartlarının, pratikte gereken değerlerin ne olduğuna bakılmaksızın, karde ya da penye ring ipliklerin mevcut değerlerine göre belirlendiği zamanlardan kalmadır.

Birçok alanda; özellikle koruyucu elbiseler konusunda bu değerler güvenlik açısından tehlike bile oluşturmaktadır. Ne yazık ki bir kumaşın yüksek mukavemete sahip olmasının o ürünün uzun ömürlü olacağı anlamına gelmediği her yerde anlaşılamamıştır. Buna karşılık aşınma mukavemeti ve boncuklanma davranışı (örnek olarak verilen sadece iki parametre) çok daha önemlidir. Bu konuda Vortex iplikleri çok daha avantajlıdır. Yapılan bir karşılaştırma gösteriyor ki, Vortex ipliklerinin boncuklanma değeri ring ipliğine göre yaklaşık 1.5 derece daha iyidir.

SONUÇ

Yeni iplikçilik sistemlerinin gelişimi her geçen gün hızla artmaktadır .bu sistemler arasında hava jetli iplikçilik sistemi önemli bir yer tutmaktadır.Hava jetli iplikçilik sistemi ring iplikçilik sistemi yerini tutması beklenmese de kullanım alanı olarak her geçen gün artmaktadır.sistemin iplik üretimindeki bazı makineleri elemene etmesi sistemi en cazip kılan yanlarından biridir.makine elemine edilmesi çalışan kişi sayısını azltmaktadır .Bu da sistemi cazip kılan ikinci yandır.

Sistemin getirdiği iplik yapısı iyi derecede iplik yapılabilmesi düzgünlüğünün ringe nazaran daha iyi olması bu sistemin kullanımını her geçen gün artıracaktır.