Azerbaycan’da ipekçiliğin cecim dokuması ve ham ipek üretimi olmakla iki yönde geliştiği görülmektedir.
Yatay dokuma tezgahı, (yer hanası)
Cecim malzemesi: Orta yüzyıllarda köy kadınları “keci” denilen ipek iplikten evde “hana” denilen tezgahta çeşitli ipek ürünleri ve zengin çeşitte kaba, dayanıklı, sıkı dokumaya sahip cecim denilen ipek kumaşlar dokuyorlardı. Ev ortamında yapılan ipek iplik özel imalathanelerde üretilen ipek ipeğe nispeten sert ve kaba yapıya sahiptir.
Azerbaycan halkının ev tekstilinde cecim malzemesi büyük önem taşımıştır. Farklı renklere boyanmış keçi ipliğinden çeşitli motifli cecimler dokunuyordu. Bu iplikten dokunmuş kumaşlar sıkı, dayanıklı, kalite açısından daha uygun ve ekonomik olduğu için halkın ev tekstilinde daha çok tercih ediliyordu. Şehir ve köy evlerinde kullanılan minder, yastık, döşekçe, döşek ve yorgan kılıfı, niş için perde, yük örtüsü, masa örtüsü, seccade, heybe, çanta, eğer kaşı, çul, çuval, tuz torbası gibi ev tekstil ürünleri cecim kumaşlardan yapılıyordu. Cecim kumaşlar genelde üretiminde kullanılacağı ürünün ölçüsünde dokunuyordu. Bu nedenle de çoğu zaman üretiminde kullanıldığı giyim çeşidinin veya ev tekstili ürününün adını taşıyordu.
Uzmanların görüşüne göre, cecim malzemesi sıkı ve dayanıklı olduğundan eski ev maişetinde yarım asra kadar kullanılabiliyordu.
Resim 1.5: Cecim ürünleri: 1-çul; 2-kaşıklık; 3-tuz torbası; 4,5-çanta örnekleri.
Kaynaklar gösteriyor ki, orta yüzyıllarda köy ahalisi cecimi genelde kendi aile ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla dokuyor ve çok nadiren satışa çıkarıyorlardı.
19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Azerbaycan ekonomisindeki gelişim sayesinde satılık cecim üretiminde artış görülmektedir.
Cecim kumaşlar saya (tek renk) ve desenli olmakla, iki türde dokunuyor ve bu nedenle de iki guruba ayrılıyordu. Saya cecimi genelde tek kişi dokuyordu. Ancak desenli cecim çeşitlerinin üretiminde dokuyucunun yanında ipek telleri ayırmaya yardım eden bir kişi daha, “yancı” denilen çırak çalışıyordu.
Cecim kumaşının desenleri çoğu zaman geometrik formlardan oluşuyordu. Bunun yanı sıra cecim dokumasında floral motif örneklerine de rastlanmaktadır.