Tekstilde Yüzey Üretimi
Elyaf; sonuç ürünü olan tekstil yüzeyi haline gelmesinde çeşitli aşamalardan geçmektedir. Öncelikle hammaddenin doğrudan ya da iplik hâline getirildikten sonra, dokuma ve örme yöntemiyle kumaş yüzeyi oluşturulması, ikincil olarak hammaddenin çeşitli yöntemlerle birbirine tutunmasını sağlayan dokusuz kumaş yüzeyi oluşturma yöntemidir. Bu üç yöntemin kullanımı tarihte çok eskiye dayanmaktadır.
Günümüzde bu yöntemler çok geliştirilmiş ve kendi içerisinde çeşitlendirilmiş olsa da temel olarak aynı prensip kullanılmaktadır. Tekstil yüzeyleri giyim, ev tekstili, yer döşemeleri, endüstriyel keçe ve bezler gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
İpliklerden Elde Edilen Tekstil Yüzeyleri
Elyaf, iplik hâline geldikten sonra dokuma ve örme yöntemleriyle birlikte kumaş yüzeyi şekline gelmektedir. Gelişen iplik teknolojisi, dokuma ve örme yöntemleri sayesinde birçok farklı kumaş türü üretmek mümkündür.
Dokuma yöntemi: Yataydaki atkı ipliklerinin, dikeydeki çözgü ipliklerine belirli düzenlemeler doğrultusunda dik açıyla bağlanarak yüzey oluşturulma işlemidir. Bez ayağı, dimi ve saten olmak üzere başlıca üç ana dokuma sistemi ve bunlardan türeyen çeşitli dokuma sistemlerine sahiptir. Farklı dokuma sistemleri sonucu üretilen kumaşların görünümü, dokusu, tuşesi, dökümü gibi özelliklerinde farklılık oluşturarak kumaş çeşitliliğini sağlamaktadır.
Şekil 28: Temel Dokuma Sistem Şekil 29: Dokuma Kumaş Örneği
Örme yöntemi: İlmek şekli verilen ipliğin, kendinden önceki ve sonraki ilmeklerle bağlanarak yüzey oluşturması işlemidir. Bu şekilde üretilen kumaşlar daha elastik, yumuşak ve dolgun yapıda olurlar.
Şekil 30: Temel Örgü Sistemi
Liflerden Doğrudan Elde Edilen Tekstil Yüzeyleri
İngilizcede “Nonwoven” olarak kullanılan terim dokusuz yüzeyler anlamına gelmektedir. Petrol kökenli polimerlerden elde edilen elyaf türlerinin endüstriyel koşullarda, çeşitli üretim teknikleri ile çözgü-atkı sistemi kullanılmadan birleştirilen/tutturulan tekstillerdir. Bu yüzeyler, tekstil liflerinin birbirlerine tutunma özelliğinden yararlanılarak oluşturulur.
Şekil 32: Dokusuz Kumaşlar
Keçe haricindeki dokusuz yüzeyler daha ucuz ve hızlı üretimi sayesinde tek kullanımlık, dayanıklı ve yarı dayanıklı ürünler için tercih edilmektedir. Dokusuz kumaşlar; çocuk bezi, cerrahi elbiseler, temizlik havluları, ara astarlık, ev tekstili, duvar kâğıdı, kaplamalı kumaş üretimi, halı kaplamaları, hava filtreleri ve inşaat sektörü gibi çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
Şekil 33: Afyon Yakınlarından Keçe Örtülü Topak Ev Örneği
Keçenin kökeni Orta Asya olarak bilinmektedir. Orta Asya’da göçebe yaşam tarzını benimseyen Türkler keçeleri yaşamın birçok alanında kullanmışlardır. En yaygın kullanım tipi topak ev olarak da bilenen kubbe çatılı, kuvvetli, rüzgâra dayanıklı yurtlardır. Barınakların yapımında ve yaşam alanlarının iç yüzeylerinde kullanılmıştır.
Keçeler; ev tekstili sektörü, giyim sektörü, inşaat sektörü gibi geniş çapta kullanım alanına sahiptir. Desenli veya düz renk olarak üretilebilmektedir.