Bürümcük (crimped fabric), ham ipeğe, pamuk veya keten ipliği karıştırılarak bez ayağı dokuma tekniğiyle yapılan bir dokuma kumaş türüdür. İnce ve seyrek dokulu krepon görünüşündedir. Bürümcük kumaşlar, atkısı ve çözgüsü çok iyi büküldüğü için dokuma yüzeyi kıvrımlı ve yumuşak olur.

Bürümcük kumaşlar genellikle beyaz ve krem (ecru) rengindedir. Beyaz çözgü telleri arasına, pamuk ipliği karıştırılmışsa, dokuma kumaş yapısı biraz daha sert olur. Bu tür bürümcüklere hilali denir. Kadın giysilerinde iç gömleği olarak kullanılır. Eskiden iç çamaşırları, yatak çarşafları bürümcük kumaştan yapılırdı.

Bürümcük Kumaş Tarihçesi

Tarihte, Osmanlı Devleti zamanında, kıvratma denilen bükülmüş ham ipekten dokunan kumaşlara bürümcük (bürüncük=bürümcek) denilirdi. Fazlaca bükülmüş ipeğin bezayağı tekniği ile dokunmasıyla elde edilirdi. Az miktarda keten karıştırılarak dokunanlara hilali de denilir ve erkek çamaşırlarında ve mintanlarında kullanılırdı.

Bürümcükcülük, Ahilik Teşkilatı içerisinde yer alan mesleklerden biridir. Bürümcük kumaşlar, bürümcük dokuma ustaları tarafından dokunurdu. Osmanlı döneminde Bursa, Denizli, İstanbul ve Şam en ünlü bürümcük üretim merkezleriydi. Bürümcük boyasız olurdu. Bazen dokuma esnasında muhtelif renklerde ipek çubuklar atılarak desenler meydana gelirdi.

Bürümcük Kumaş Özellikleri

Bürümcük dokumalarda malzeme olarak doğal beyaz renkte pamuk, ipek, keten, nadiren yün kullanılmıştır.

Bürümcük; normal bükümlü çözgü ve çok bükümlü atkı ile bezayağı tekniğinde dokunmaktadır.

Dokuma tamamlandıktan sonra sıcak sabunlu su ile yıkanarak karakteristik yapısı olan buruşukluk özelliğini kazanmakta ve dokuma eni daralmaktadır. Bürümcük dokumalar, kazanılan bu özelliği nedeniyle özellikle iç giyiminde kullanılmaktadır. Dokumalarda desen yoktur. Bazı bürümcük örneklerinde hem çözgü hem de atkının çok bükümlü iplik kullanılarak dokunduğu da görülmektedir.

Bürümcük, tek ve belirli tekniklerin kullanıldığı, malzeme farklılıkları ile dokunarak çeşitlenen ulusal dokuma kumaşlarımızdan biridir. Bürümcüğün, Şile Bezi, Buldan Bezi/bükülü bez gibi birçok çeşidi vardır. Dokunduğu yere göre farklı isimlendirilmesine karşın, dokuma tekniği, benzer ya da aynıdır. Bürümcük dokumalar, gömlek, don/şalvar, zıbın, giysi astarı, yorgan astarı ve iç giyimi hazırlanmasında kullanılmıştır.

Resim 1.1: Bürümcük dokuma kumaş Resim 1.2: Dokuma tezgâhı

Tarihte Bürümcük Üretim Merkezleri

1640 Tarihli Narh Defteri’nde bürümcük “Sade, Çubuklu, Siyah Çubuklu, Alaca, Arnavut Aynalı, Arnavut Boyalı, Serfice, Mardin ve Alaşehir Bürümcüğü” gibi yerler ile kaydedilmiştir.

1926-1935 yıllarında İzmir Valisi olarak görev yapan General Kazım Dirik’in teşvikleriyle, Buldan sınırları içindeki tüm okullarda bürümcük önlük kullanılmıştır. Anadolu dokumasına büyük bir pazar alanı açan bu uygulama 1950’ye kadar devam etmiştir.

Konya, Denizli-Buldan, İzmir-Ödemiş-Birgi, Karabük, Antalya, Bilecik, Manisa-Alaşehir, Muğla, İstanbul, Mardin gibi dokuma yöreleri öne çıkmasına karşın, bürümcük tüm ülkede en yaygın biçimde dokunmuş dokumalardan biridir. Günümüzde halen birçok yerde bürümcük dokumaya devam edilmektedir.

NOT: Bilinen geleneksel bürümcük kumaşlara alternatif olarak günümüzde rashel kumaşlar sıkça kullanılmaktadır. Krep ve ya raşhel benzeri kumaşları da bürümcük olarak kullanabilir, trend ürünler yaratabilirsiniz.

Bürümcük kumaş yazlık mı?

Bürümcük dokuma kumaşlar doğal bir yapıda olduğundan dolayı çok iyi nem transferi yapar ve yazlık giysilerde kullanılır.

Bürümcük kumaş vücuda yapışır mı?

Vücuda yapışma yapmaz. Fakat genellikle salaş ürünlerde kullanılır.

Bürümcük kumaş iç gösterir mi?

İnce yapıda kumaşlar olduğu için bir miktar iç gösterir.

Bürümcük kumaş terletir mi?

Kesinlikle terletmez pamuk ve ipek gibi doğal elyaflardan üretildiği için cilde dost sağlıklı ve rahattır.