Dikiş; dikim işlemi sırasında bir dikiş ipliği, iplik yerleştirme kurallarına uygun olarak dikilecek malzemenin içine batırılır ve içinden geçirilir. Bu işlemin yapılma nedeni birleştirme, sağlamlaştırma ya da süslemedir. Giysi yapımında temel işlem dikim işlemidir. Dikiş ile ilgili bir başka tanım da; belirli tekniklere göre iğne, iplik, kumaş ve makine dörtlüsünün oluşturduğu bir birleştirme tekniğidir.
İki boyutlu bir kumasın üç boyutlu bir giysiye dönüşümü hazır giyim biliminin temel inceleme konusudur. Dikim işlemi, bir giysinin oluşumundaki temel faktörlerden birisi olup kumaş ve dikiş ipliğinin etkileşimi sonucunda gerçekleşmektedir. Bir kumasın dikilebilirliği ise bu kumaştan üretilecek olan giysinin kalitesine direkt olarak etki etmektedir. Dikiş randımanı kumasın dikilebilirliğine etki eden değişkenler arasında önemli bir yer tutmaktadır.
Dikiş işlemi sanayinin birçok alanında çokça kullanılan uygulamalardan biridir.
Dikiş işlemi; giysi, ayakkabı, otomobil hava yastığı gibi birçok ürünün üretiminde kullanılmaktadır. Her gün tişörtten hava yastığına kadar milyonlarca ürün dikilmektedir. Bu sebeple dikiş işleminde küçük bir ilerleme büyük faydalar sağlayabilmektedir.
Dikiş problemleri, dikiş görüntüsünü ve performansını etkileyen faktörlerdir.
Dikim performansı; atlamış dikişler, dikiş büzülmesi, dikiş kayması, iplik kopuşları ve dikiş açılması olup olmadığı ile ilgilidir. Dikiş hataları tamir edilebilseler dahi müşteri memnuniyetsizliği ve geri iade ile artan maliyetlere sebep olurlar.
Dikiş hatalarının sebepleri; uygun olmayan dikiş tipi veya dikim tekniğinin seçilmesi, iplik cinsi ve numarası, iğne şekli ve büyüklüğü ile kumaş arasında uyumsuzluklar olması, besleme mekanizmasının doğru ayarlanmamasıdır. Dikiş hataları aynı zamanda operatörün performansına da bağlıdır.
Dikiş makinesinde ilmek oluşumu
Dikiş kalitesini ve görüntüsünü etkileyen değişkenler: İplik, Kumaş, Dikiş Tipi, Makine Hızı, Üst iplik Gerginliği, Alt İplik Gerginliği, Baskı Ayağı ve Transport, İğne Şekli ve Tipi, İğne Üzerindeki Sıcaklık
Dikiş türleri
- El dikişi
- Kilit dikiş
- Zincir dikiş
- Tek iplikli zincir dikiş
- İki iplikli zincir dikiş
El dikişi:Dikiş ipliği dikilecek malzeme tarafından kavranmaktadır.
Şekil 1.1. El dikişi
Kilit dikiş: Belirli bir dikiş ipliği sisteminin oluşturduğu iplik halkaları, ikinci bir dikiş ipliği tarafından kavranmaktadır.
Şekil 1.2. Kilit dikiş
Kilit Dikiş Makinesinde Dikiş Oluşum İşlemi
- İğne üzerindeki iplikle beraber kumaşın içinden geçer. İğne üzerinde bulunan kısa kanalın oluşturduğu iğne ve ipliğin arasındaki boşluktan çağanozun iplik kavrama ucu dalar.
- İğne yukarı doğru hareket ederken iplik kavrama ucu yakaladığı üst iplik ilmeğini genişletir ve alt iplikle kenetlenmesini sağlar.
Zincir dikiş
Tek İplikli Zincir Dikiş: Tek bir ipliğin kumaş kat veya katlarından geçerek karşı yüzeyde kendisi ile ilmeklendiği, kumaşın ters yüzeyinde bir zincirin iç içe geçmiş halkaları gibi göründüğü dikiş tipidir.
Şekil 1.4. Tek iplikli zincir dikiş
İki İplikli Zincir Dikiş: Çift iplikli zincir dikişleri iki iplik sisteminden oluşur. Birinci iplik sistemindeki ilmekler kumaştan (dikilen malzemeden) geçirilir ve ikinci iplik sisteminin (lüper ipliği) ilmekleri ile zincir şeklinde tutturularak ilmek zincirleri oluşturur. Tek iplikli zincir dikişe nazaran daha az esnektir.
Şekil 1.5. İki iplikli zincir dikiş