YUVARLAK ÖRME ÇİFT PLAKA KUMAŞLAR

Yuvarlak Örme Makinelerinde Çift Plakada Üretilen Kumaşlar

Tek plakalı yuvarlak örme makinelerinden farklı olarak, iki tane iğne yatağı, iki farklı iğne grubu ve kilit sistemine sahip çift plakalı yuvarlak örme makinelerinde üretilen RR ribana, RR İnterlok ve LL haroşa tipi kumaşların ve bunların varyasyonlarının üretimi için tasarlanmış makinelerdir.  Çift plaka yuvarlak örme makinelerindeki iğne yatakları karşılıklı olduğu için örülen kumaşlar çift katlıdır.

İnterlok

Yuvarlak örme makinelerinde bir uzun bir kısa olarak düzenlenmiş tek ucu kancalı iğneyle yapılır. 1×1 ribana yüzeyleri tek bir kumaş oluşturmak üzere, birlikte örgü tekniği ile ( İnterlok) örülür. Ayırt edici özellikleri; materyalin her iki yüzünde de boyu doğrultusunda ince kabarık çizgilere sahip olmalarıdır.

Bu kumaş, örüldükten sonra özelliğinden dolayı hem ters yüzü hem de düz yüzü kullanılabilir. Dolu iğne olduğu için sıkı bir yapıya sahiptir. Kumaşın dezavantajı olarak desenlendirme ve yüzey tasarımı sınırlıdır. İnterlok kumaşın arka yüz görünümü petek şeklindedir.

Başlıca özellikleri; Dikey yönden yatay yöne göre daha yüksek bir elastikiyet ve esneklik özelliğine sahiptir. Elastikiyeti ribana örgülerle aynıdır. Boyutsal stabilitesi ve şeklini koruma özelliği yüksektir. Kenarları bastırılmamış veya kesilmiş kenarlar kıvrılmaz. Ön ve arka yüzey arasında hava olduğundan daha iyi ısı yalıtım özelliğine sahiptir. Birbirini takip eden mekiklerde farklı iplik veya renkler kullanılarak çizgili desenler elde edilir. Gerilmeye maruz kaldığında ilmek kenardan kıvrılmaz.

Ribana

Ribana kumaş, çift plakalı yuvarlak örme makinelerinde, iğnelerin ve silindirlerin çapraz şekilde yerleşiminden kaynaklı elde edilen kumaş türüdür. İnterlok örme kumaş gibi çift katlıdır. Ribana kumaşın en belirgin özelliği, kumaşın eni açıldığında sağda ve solda örgü raporunun ( R ) ve ( L ) yönlerinin sıra ile gözükmesidir.

Ribana kumaşı anlamak için sökülmüş yere üstten bakılmalıdır. İlmekler önden arkaya, arkadan öne çapraz şekilde görülmektedir.

Ribana kumaşın bazı özellikleri, Ters ve yüz ilmeklerin sayısı eşit ise kumaşın ön ve arka yüzünde aynı görüntü vardır. Her iki yönü de kullanılabilir. Homojen bir kumaştır. R ilmek çubukları her iki yüzde de bulunmaktadır. Kumaşı gerdirerek R ilmekten iğne batırıldığında iğne ucu L ilmekten çıkmaktadır. Enine elastikiyeti yüksektir. Kesinlikle kenarlarda kıvrılma yapmaz. Yalnızca son ilmekte kaçma gözlenir. Boyuna esneme, enine yüksek uzama özelliği vardır.

Ottoman

Ottoman kumaş, çift plakalı yuvarlak örme makinesinde örülen, kabartı görünümünde tok bir kumaştır. Üst kapakta iğneler örgü yapmazken silindirin örme işlemini gerçekleştirmesiyle oluşan örgü çeşididir. Biriktirme tekniği ile örüldüğü için boyutsal bir görüntüsü vardır.

Şekil 84’te görülen gri yerler iğnelerin rapor sayısına göre devamlı örme işleminin gerçekleşmesiyle oluşmuştur.

Selanik

Çift plaka yuvarlak örme makinesinde Selanik örme kumaş oluşturulurken, silindirler askı yapar, ikinci sırada kapak (üst iğne) örme işlemi yapmasıyla ortaya çıkan kumaş türüdür.

Ön ve arka yüzü birbirinden farklı, arka yüzü İnterlok, ön yüzü ise kısmen ribana görünümlü örme kumaşlardır. Örgü yapısı itibariyle İnterlok ayarlarında örülür. Genellikle kalın yapıları dolayısıyla dolgun ve tok kumaşlar olup, dış giyimde sweat, hırka yapımında kullanılır.

Selanik örme kumaşın teknik çizimi aşama olarak Şekil 88,89,90 ‘da gösterilmiştir.

Double Face

Double Face kumaşın en belirgin özelliği çift yüzlü ve her iki yüzünün de farklı renkte olmasıdır. Çift plaka yuvarlak örme makinesinde örülen İnterlok örme kumaş türevidir.

Şekil 93’te görüldüğü gibi örme işlemi yapılırken silindir ve kapak aynı anda çalışır. İkinci sırada lacivert iplik kapak kısmında çalışırken mavi iplik silindir kısmında örülür ve örgüdeki bir sıra tamamlanır. Örme işleminde bir sıra tamamlanırken kumaşı birleştiren şekildeki polyester (siyah iplik) tir.

Kaşkorse

Ön ve arka yüzü aynı görünümlü, enine yüksek kabiliyetine sahip, ribanadan farklı olarak boyuna daha geniş çizgileri olan örme kumaşlardır. Genellikle bayan üst giyiminde kullanılır. Örgü karakteri olarak ribana ile aynıdır, tek farkı iğne çıkartılarak boyuna çizgiler belirginleştirilip kalınlaştırılır. Lycra kullanarak esnekliği ve geri toplama özelliği geliştirilir.

Çift plakalı örme makinelerinde her iki iğne yatağındaki üç iğneden birinin iptal edilmesi ile yapılan RR örgü çeşididir. Bir çeşit ribana örgü çeşidi olarak bilinen kaşkorse kumaş, enine yönde elastik olduğu için bant, kenar, kazak bayan giyimi vs. yerlerde kullanılıyor.

Şekil 95’te görülen kaşkorse kumaş örneği 4×4 şeklinde dört iğnenin önde dört iğnenin arkada örmesiyle oluşmuştur.

Kaşkorse örme kumaşın teknik çizimi ve iğne dizilimi şekil 96’da gösterilmiştir. 1. Sırada ilk dört iğne örme işlemi yaparken karşısında ki iğneler örme işlemini arka sırada gerçekleştirir böylelikle ters düz bir kumaş görüntüsü elde edilir. Genellikle örülürken ipliğe ilave Lycra kullanılarak kumaşa elastikiyet kazandırılır.

Kapitone

Kapitone kumaşta örme işlemi gerçekleşirken desenin raporuna göre silindirler örme işlemi yaparken kapak atlama yapar, bu sırada kapak ve silindir arasından elyaf verilir ve istenilen kabartı görünüm elde edilene kadar tekrarlanır. Rapor bitiminde kapak kısmı örgüye dâhil edilir. Genellikle kaban, mont yapımında kullanılan kalın bir kumaş türüdür.

Kapitone işlem, farklı gramajdaki elyaf kullanılarak da yapılabilir. Kumaşın elyafla birleştirilip desenlendirilmesi işlemi ile elde edilen ürüne kapitone edilmiş kumaş denir. Kapitone işi her türlü kumaştan ve birçok dolgu malzemesinden yapılabilir. Tek parça kumaştan yapılabildiği gibi baklava, kare, dikdörtgen, üçgen, yıldız vb. gibi geometrik şekillerde kesilmiş kumaşların birbirine dikilmesiyle elde edilen yamalı kumaşlardan da kapitone işi sıklıkla yapılabilir.

Welsoft

Çift plaka yuvarlak örme makinelerinde, zemin örgü ile ipliğin birleşerek oluşturduğu havlı görüntüye Welsoft adı verilir. Görüntü bakımından kısa peluş ve polara benzemektedir.

Welsoft kumaş, yumuşak dokusuyla Halı, havlu, bornoz gibi farklı alanlarda kolay kullanımından dolayı birçok alanda kullanıma sunulmuştur. Leke tutmaz ve kolay yıkanabildiği için tercih edilmektedir. Sıcak tutmasından dolayı özellikle Rusya gibi ülkelere ihracat yapılmaktadır.

---

T.C
İSTANBUL AREL ÜNİVERSİTESİ
Moda ve Tekstil Tasarım Anasanat Dalı

YÜKSEK LİSANS TEZİ
Nurgül YİTMEN
Danışman: Prof. Dr. Biret TAVMAN
İstanbul, 2019