Dünyadaki Geleneksel Giysi Çeşitleri

Ülkelerin kültürlerini yansıtan geleneksel giysileri her ülkenin yemeği, dini inancı, yaşam biçimi, kültürü ve yöresel kıyafeti farklılık göstermektedir. Ülkelerin kültürlerinin hakkında bilgi veren, geleneksel giysiler ise o ülkenin tarzını ve yaşam biçimini en iyi şekilde yansıtmaktadır.

Yerellik insanların yaşadıkları coğrafyada kendilerine ait olan, eğlence tarzları, inanışları, yeme alışkanlıkları, giyim biçimleri ve kültürel değerlerinin tamamıdır. Yerel kültürlerin ve giysi kavramının oluşmasını etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar Örf ve adetler, inançlar, müzikler, semboller ve sanatlardır. İlk olarak bedenlerini korumak amacıyla giyilen giysiler, belirli bir süreden sonra insanların duygularını düşüncelerini kendilerini ifade etmekte kullandıkları bir araç olmuştur. İnsanların birlikte yaşamasıyla farklı toplulukların, kendine ait yaşam şekilleri kültürleri ve giyim tarzları oluşmaktadır. İnsanların giyim şekillerinden hangi topluluğa ait olduğunu, inancını, evli ya da bekar olduğunu hakkında bize bilgilerde vermektedir. Her ulusun kendi kültürüne ait geleneksel giysileri bulunmaktadır.

Avrupa Bölgesi Yöresel Kıyafetleri

Almanya Geleneksel Giysileri

Almanya’nın eyaleti olan Bavyera da ve Avusturya’nın köylerinde bulunan kadınlar tarafından giyilen geleneksel giysinin adı dirndl dir. Bu kıyafetleri bayramlarda, günlük yaşamlarında, barda çalışan kızlarda ve özel günlerde giyilmektedir. Dirndl kıyafetine en fazla giyildiği yer Almanya’nın dünyaca meşhur olan Oktoberfest Şenliğidir. Son senelerde şenliğe giden bütün kızların dirndl giymesi mecburi olan bir giysi olmuştur. Bu giysi feminen bir görünüme sahiptir. Diğer bir özelliği ise giysiler korse yerine geçiyor kadınların vücudunu toparlıyor, daha beli ince, göğüsleri dolgun bir dış görünüşe sahip olmalarını sağlamaktadır. Üzerindeki süslemeleri ve işlemeleri teknikleri ile ait kültürün özelliklerini göstermektedir.

İspanya Geleneksel Giysileri

İspanya’nın kültürünün sembolü olan Polleras, şenlik ve eğlencelere giyilen geleneksel bir giysidir. Değişik şekillerde pamuklu ve ipekli kumaşlardan dikilir. Bu elbiseler özelikle dans ederken giydikleri için, figürleri daha iyi yansıtmalarından dolayı kumaşlar kat kat dikilmektedir. Kumaşlarında desen olarak hayvan ve çiçek motiflerini kullanmaktadırlar. Aksesuar olarak boyunlarına farklı altın zincirler ve ponponlar taktıkları görülmektedir.

İspanya’nın başka bir geleneksel giysinin adı Traje De Flamenca dir.İspanya nın Flamenko dansçıları tarafından giyilen, elbiseler puanlı ve tek renk kumaştan dikilmektedir. Sarı, mavi ve kırmızı vb. canlı renkler tercih edilmektedir. Elbisenin boyu diz altına biter, etek ucu ve kollarında fırfır detayı kullanılmaktadır. Bu geleneksel kıyafet İspanya’nın bütün kültürünü yansıtmaktadır. İspanya’nın geleneksel giysileri birçok tasarımcıların koleksiyonlarına ilham kaynağı olmuştur.

Hollanda Geleneksel Giysileri

Hollanda’da yaşayan kadınların geleneksel giysisi, renkli boyuna çizgili eteklerden ve üzerine bağlanan bir önlük, üst bedende omuzları süslemeli ve işlemeleri bulunan bluz, aksesuar olarak koni biçiminde şapka taktıkları ve ayaklarına Hollanda’ ya özgü olan Klomp’ları giymektedirler. Geleneksel giysileri birçok tasarımcı tarafından ilham kaynağı alınarak koleksiyonlarında kullanılmıştır. Etro 2017 Koleksiyonunda geleneksel giysileri modernize ederek tasarımlarında kullandığı görülmüştür.

Hollanda’nın geleneksel ayakkabısının adı Klomp tur. Bu ayakkabının ucu sivri olan, yapımında malzeme olarak tahta kullanılmaktadır. Bu ayakkabıyı genellikle köylerde, çiftçilikle uğraşan insanların ayaklarına sert maddelerden ve dikenlerden korumak için giyerlermiş. Gün geçtikçe, kendi kültürüne ait motiflerinde üzerine işlenmesiyle birlikte, yöresel bir ayakkabı olmuştur. Çoğu, zaman kadınların geleneksel giysilerin altına tamamlayıcı öge olarak klompları giymektedirler.

Birleşik Krallıklar

İskoçya Geleneksel Giysileri

İskoçya’nın geleneksel erkek giysinin adı Klit dir. İlk kez 16. yüzyılda giyilmeye başlanmıştır. Klit ekose kumaşın, iğne yardımıyla tutturulan boyu kısa olan etektir. Klit’in üzerine yelek, ceket, çanta ve uzun beyaz çorap giyilmektedir. Bu geleneksel giysi resmi törenlerde, şenliklerde tercih edilmektedir.

Doğu Asya

Japonya Geleneksel Giysileri

Japon kültüründe önemli bir yere sahip, olan geleneksel giysisi kimonodur. Bu giysiyi giyen kişi hakkında, toplumdaki statüsünü ve gücünü en önemli simgelerden biridir. Kimononun boyu uzun, T biçiminde olup, dik yakalı desenli veya düz kumaşların kullanıldığı uzun kollu bir giysidir. Kimononun beline obi adı verilen bir kuşak bağlanmaktadır. Kimonoların altına yöresel olarak bilinen zori veya geta ismi verilen sandaletler giyilmektir. Günümüzde geleneksel giysiler birçok tasarımcıya ilham kaynağı olmuştur.

Güney Asya

Hindistan Geleneksel Giysileri

Hindistan’a ait olan yöresel giysinin adı Saridir. Bu giysi herhangi bir kalıpta ve ölçüde, dikilmez 4-8 metre uzunluğunda bir kumaştan meydana gelmektedir. Giysi toplam üç parçadan oluşur. Omuz ya da başa örtülen örtünün adı uttariya, alt bedene giyilen giysinin adı antriya ve üst bedene giyilen parçaya stanapatta adı verilmektedir.

Günümüzde de kültürel geçmişin izlerini taşıması açısından orijinalliğini korumayı başarmış olan saree (sari) geleneği, pamuk ve ipek ipliklerin coğrafyaya özgü tekniklerle dokunmasında elde edilen olağan üstü estetik başarısını, özel anlamlar yüklenmiş renk ilişkileri ve desenler ile bütünleyerek kültürel değerini yapılandırmıştır.

Kuzey Amerika

Meksika Geleneksel Giysileri

Meksika, şapkası olarak bilinen Sombrero yaygın bir model olarak kullanılan İspanyollar sayesinde tüm dünya tarafından bilinen bir şapka olmuştur. Sombrero kelimesi İspanyolca olup, Sombra kelimesinden türemiş gölge anlamında kullanılmaktadır. Sıcak iklimde yaşayan kişilerin bu geniş şapkayı yüz kısımlarına gelen güneş ısınlarını engellemek için takmaktadırlar. Meksika’nın geleneksel kadın giysilerinde, yaka ve uzun etek uçlarında fırfırlar bulunmaktadır. Erkeklerin geleneksel giysilerinde siyah ceket ve pantolon üzerinde motifler yer almaktadır.

Kanada Geleneksel Giysileri

Eski ismiyle Eskimolar İnuitler ‘e ait olan insanı soğuktan koruyan kapüşonlu ve içi tüylü olan kabanlara Anorak denilmektir. Bu kıyafet Eskimoların geleneksel giysisidir. Kanada, Aaska ve Gröland gibi soğuk iklimi soğuk olan yerlerde insanlar bu giysileri giymektedirler. Anorakları, avlamış oldukları hayvanların kürklerinden ve derilerini kullanarak dikmektedirler. Birçok tasarımcı geleneksel giysileri ilham kaynağı alarak tasarımlarında kulanmıştır.

Kızılderililerin Geleneksel Giysileri

Kızılderililer bu giysileri özel günlerde ve dans ederken giymektedir. Bu elbiselerin çok fazla çeşit olup, giydikleri yerler ve kullandıkları malzemeler kabileden kabileye değişiklik göstermektedir. Elbiselerde yün, tüy, boncuk, boynuz ve kemik gibi malzemeler kullanmışlardır. Giysilerinde, dokumalar kullanmış dokumaların üzerinde bulunan motifler kendi duygu, düşünce ve kültürlerini ifade etmişlerdir. Günümüzde, geleneksel giysiler birçok tasarımcıya ilham kaynağı olarak koleksiyonlarında tercih etmişlerdir. Etro 2018 Sonbahar koleksiyonunda geleneksel giysileri modernize ederek tasarımlarında kullanmıştır.

Güney Amerika

Peru Geleneksel Giysileri

Peru’nun geleneksel kadın giysisi birden fazla kumaşın kat kat ve üst üste dikilmesiyle oluşan eteklerden meydana gelir. Bunun yanında omuza atılan “lliclla” adlı dokuma şallar dekoratif bir iğne olan “tupu” ile uçları birleştirilerek kullanılmaktadır. Eski dönemlerde kadınlar, omuzdaki şalla kadınlar çocuklarını, hatta tarlalardan topladıkları mısırları taşımakta kullanırlarmış. Geleneksel giysileri birçok tasarımcı ilham olarak koleksiyonlarında yansıtmışlardır. Peru’nun geleneksel giysilerini tasarımcılar modernize ederek tasarımlarında kullandıkları görülmüştür.

Afrika

Kenya Geleneksel Giysileri

Kenya’da yaşayan Masai kadınlarının geleneksel giysilerinde boncuk çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu kadınlar canlı renklerdeki boncukları kendi kültürlerine, ait motifleri sembolleri kıyafet ve aksesuarlarına kullanmışlardır. Geleneksel giysilerinde birçok tasarımcıya ilham kaynağı olmuş, tasarımcı Kokon To Zai masai kızlarından geleneksel giysilerini modernize ederek koleksiyonlarına yansıtmışlardır.

Güney Afrika Geleneksel Giysileri

Güney Afrika’da yer alan Ndebele bölgesinin yöresel kadın giysisidir. Burada yaşayan kadınlar yaşadığı toplumda, bulunduğu statüyü sembollerle ve çeşitli aksesuarlar takarlar. Evli ya da bekar olduklarını geleneksel giysilerin diliyle anlatırlar. Ndebele kadınlarının evlendikleri zaman giysileri daha görkemli olmaktadır. Geçmiş zamanlarda, evi yapılmaya başlandıktan sonra kocasına karşı olan sevgisini ve bağlılığının sembolü olan pirinç ve bakır halkaları boynuna, kollarına ve ayak bileklerine takmaktadırlar. Geleneksel giysiler birçok tasarımcı ilham kaynağı olarak tasarımlarında kullanmıştır.

---

T.C. HALİÇ ÜNİVERSİTESİ
LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ
TEKSTİL VE MODA TASARIMI ANASANAT DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan: Merve ELÇİ
Danışman: Doç. Dr. Şöhret AKTEPE DAL
İstanbul – 2021